DE NAUTICO FAENORE
  Modestinus libro decimo pandectarum. Traiecticia ea pecunia est quae trans 22.2.1.pr.1
mare uehitur: ceterum si eodem loci consumatur, non erit traiecticia. sed uidendum, an
merces ex ea pecunia comparatae in ea causa habentur? et interest, utrum etiam ipsae
periculo creditoris nauigent: tunc enim traiecticia pecunia fit.
  Pomponius libro tertio ex Plautio. Labeo ait, si nemo sit, qui a parte promissoris in- 2.pr.1
terpellari traiecticiae pecuniae possit, id ipsum testatione complecti debere, ut pro petitione
id cederet.
  Modestinus libro quarto regularum. In nautica pecunia ex eo die periculum spectat 3.pr.1
creditorem, ex quo nauem nauigare conueniat.
  Papinianus libro tertio responsorum. Nihil interest, traiecticia pecunia sine periculo 4.pr.1
creditoris accepta sit an post diem praestitutum et condicionem impletam periculum esse
creditoris desierit. utrubique igitur maius legitima usura faenus non debebitur, sed in priore
quidem specie semper, in altera uero discusso periculo: nec pignora uel hypo-
thecae titulo maioris usurae tenebuntur. Pro operis serui traiecticiae pecuniae gratia secuti 1.1
quod in singulos dies in stipulatum deductum est, ad finem centesimae non ultra duplum
debetur. in stipulatione faenoris post diem periculi separatim interposita quod in ea legi-
timae usurae deerit, per alteram stipulationem operarum supplebitur.
  Scaeuola libro sexto responsorum. Periculi pretium est et si condicione 5.pr.1
quamuis poenali non exsistente recepturus sis quod dederis et insuper aliquid praeter pe-
cuniam, si modo in aleae speciem non cadat: ueluti ea, ex quibus condic<t>iones nasci solent,
ut 'si <non> manumittas', 'si non illud facias', 'si non conualuero' et cetera. nec dubitabis, si
piscatori erogaturo in apparatum plurimum pecuniae dederim, ut, si cepisset, redderet, et 5
athletae, unde se exhiberet exerceretque, ut, si uicisset, redderet. In his autem omnibus 1.1
et pactum sine stipulatione ad augendam obligationem prodest.
  Paulus libro uicesimo quinto quaestionum. Faenerator pecuniam usuris maritimis mu- 6.pr.1
tuam dando quasdam merces in naue pignori accepit, ex quibus si non potuisset totum
debitum exsolui, aliarum mercium aliis nauibus impositarum propriisque faeneratoribus ob-
ligatarum si quid superfuisset, pignori accepit. quaesitum est naue propria perempta, ex
qua totum solui potuit, an id damnum ad creditorem pertineat, intra praestitutos dies amissa 5
naue, an ad ceterarum nauium superfluum admitti possit. respondi: alias quidem pignoris
deminutio ad damnum debitoris, non etiam ad creditoris pertinet: sed cum traiecticia pe-
cunia ita datur, ut non alias petitio eius creditori competat, quam si salua nauis intra sta-
tuta tempora peruenerit, ipsius crediti obligatio non exsistente condicione defecisse uidetur,
et ideo pignorum quoque persecutio perempta est etiam eorum, quae non sunt amissa. si 10
nauis intra praestitutos dies perisset, et condicionem stipulationis def<ec>isse uideri, ideoque
sine causa de pignorum persecutione, quae in aliis nauibus fuerunt, quaeri. quando ergo
ad illorum pignorum persecutionem creditor admitti potuerit? scilicet tunc cum condicio
exstiterit obligationis et alio casu pignus amissum fuerit uel uilius distractum uel si nauis
postea perierit, quam dies praefinitus periculo exactus fuerit. 15
  Idem libro tertio ad edictum. In quibusdam contractibus etiam usurae de- 7.pr.1
bentur quemadmodum per stipulationem. nam si dedero decem traiecticia, ut salua naue
sortem cum certis usuris recipiam, dicendum est posse me sortem cum usuris recipere.
  Ulpianus libro septuagesimo septimo ad edictum. Seruius ait pecuniae traiecticiae 8.pr.1
poenam peti non posse, si per creditorem stetisset, quo minus eam intra certum tempus
praestitutum accipiat.
  Labeo libro quinto pithanon a Paulo epitomatorum. Si traiecticiae pecuniae poena (uti 9.pr.1
solet) promissa est, quamuis eo die, qui primus soluendae pecuniae fuerit, nemo uixerit, qu<i
e>am pecuniam deberet, tamen perinde committi poen<a> potest, ac si fuisset heres debitoris.