LIBER UICESIMUS TERTIUS
DE SPONSALIBUS
  Florentinus libro tertio institutionum. Sponsalia sunt mentio et 23.1.1.pr.1
repromissio nuptiarum futurarum.
  Ulpianus libro singulari de sponsalibus. Sponsalia autem dicta sunt a spondendo: nam 2.pr.1
moris fuit ueteribus stipulari et spondere sibi uxores futuras,
  Florentinus libro tertio institutionum. unde et sponsi sponsaeque appellatio nata est. 3.pr.1
  Ulpianus libro trigesimo quinto ad Sabinum. Sufficit nudus con- 4.1.1
sensus ad constituenda sponsalia. Denique constat et absenti absentem desponderi posse,
et hoc cottidie fieri:
  Pomponius libro sexto decimo ad Sabinum. haec ita, si scientibus his qui 5.pr.1
absint sponsalia fiant aut si postea ratum habuerint.
  Ulpianus libro trigesimo sexto ad Sabinum. Si puellae tutores ad 6.pr.1
finienda sponsalia nuntium miserunt, non putarem suffecturum ad dissoluendam nuptiarum
spem hunc nuntium, non magis quam sponsalia posse eos solos constituere, nisi forte omnia
ista ex uoluntate puellae facta sint.
  Paulus libro trigesimo quinto ad edictum. In sponsalibus nihil in- 7.pr.1
terest, utrum testatio interponatur an aliquis sine scriptura spondeat. In sponsalibus 1.1
etiam consensus eorum exigendus est, quorum in nuptiis desideratur. intellegi tamen sem-
per filiae patrem consentire, nisi euidenter dissentiat, Iulianus scribit.
  Gaius libro undecimo ad edictum prouinciale. Furor quin sponsalibus impe- 8.pr.1
dimento sit, plus quam manifestum est: sed postea interueniens sponsalia non infirmat.
  Ulpianus libro trigesimo quinto ad 9.pr.1
edictum. Quaesitum est apud Iulianum, an sponsalia sint, ante duodecimum annum si
fuerint nuptiae collatae. et semper Labeonis sententiam probaui existimantis, si quidem
praecesserint sponsalia, durare ea, quamuis in domo loco nuptae esse coeperit: si uero non
praecesserint, hoc ipso quod in domum deducta est non uideri sponsalia facta. quam sen- 5
tentiam Papinianus quoque probat.
  Idem libro tertio disputationum. In potestate manente 10.pr.1
filia pater sponso nuntium remittere potest et sponsalia dissoluere. enimuero si emancipata
est, non potest neque nuntium remittere neque quae dotis causa data sunt condicere: ipsa
enim filia nubendo efficiet dotem esse condictionemque extinguet, quae causa non secuta
nasci poterit. nisi forte quis proponat ita dotem patrem pro emancipata filia de- 5
disse, ut, si nuptiis non consentiret, uel contractis uel non contractis repeteret quae dederat:
tunc enim habebit repetitionem.
  Iulianus libro sexto decimo digestorum. Sponsalia sicut nuptiae consensu 11.pr.1
contrahentium fiunt: et ideo sicut nuptiis, ita sponsalibus filiam familias consentire oportet:
  Ulpianus libro singulari de sponsalibus. sed quae patris uoluntati 12.pr.1
non repugnat, consentire intellegitur. Tunc autem solum dissentiendi a patre licentia filiae 1.1
conceditur, si indignum moribus uel turpem sponsum ei pater eligat.
  Paulus libro quinto ad edictum. Filio familias dissentiente sponsalia 13.pr.1
nomine eius fieri non possunt.
  Modestinus libro quarto differentiarum. In sponsalibus contrahendis aetas 14.pr.1
contrahentium definita non est ut in matrimoniis. quapropter et a primordio aetatis spon-
salia effici possunt, si modo id fieri ab utraque persona intellegatur, id
est, si non sint minores quam septem annis.
  Idem libro singulari de enucleatis casibus. Tutor factam pupillam 15.pr.1
suam nec ipse uxorem ducere nec filio suo in matrimonio adiungere potest. scias tamen,
quod de nuptiis tractamus, et ad sponsalia pertinere.
  Ulpianus libro tertio ad legem Iuliam et Papiam. Oratio imperato- 16.pr.1
rum Antonini et Commodi, quae quasdam nuptias in personam senatorum inhibuit, de
sponsalibus nihil locuta est. recte tamen dicitur etiam sponsalia in his casibus ipso iure
nullius esse momenti, ut suppleatur quod orationi deest.
  Gaius libro primo ad legem Iuliam et Papiam. Saepe iustae ac 17.pr.1
necessariae causae non solum annum uel biennium, sed etiam triennium et quadriennium
et ulterius trahunt sponsalia, ueluti ualetudo sponsi sponsaeue uel mortes parentium aut
capitalia crimina aut longiores peregrinationes quae ex necessitate fiunt.
  Ulpianus libro sexto ad edictum. In sponsalibus constituendis parui 18.pr.1
refert, per se (et coram an per internuntium uel per epistulam) an per alium hoc factum
est: et fere plerumque condiciones interpositis personis expediuntur.