| DE ADQUIRENDA UEL OMITTENDA HEREDITATE | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Qui totam hereditatem adquirere potest, | 29.2.1.pr.1 |
| is pro parte eam scindendo adire non potest: | |
| Ulpianus libro quarto ad Sabinum. sed et si quis ex pluribus partibus | 2.pr.1 |
| in eiusdem hereditate institutus sit, non potest quasdam partes repudiare, quasdam | |
| adgnoscere. | |
| Idem libro sexto ad Sabinum. Quamdiu prior heres institutus hereditatem | 3.pr.1 |
| adire potest, substitutus non potest. | |
| Idem libro tertio ad Sabinum. Nolle adire hereditatem non uidetur, qui non | 4.pr.1 |
| potest adire. | |
| Idem libro primo ad Sabinum. Mutum nec non surdum, etiam ita natos pro | 5.pr.1 |
| herede gerere et obligari hereditati posse constat. Eum, cui lege bonis interdicitur, insti- | 1.1 |
| tutum posse adire hereditatem constat. | |
| Idem libro sexto ad Sabinum. Qui in aliena est potestate, non potest in- | 6.pr.1 |
| uitum hereditati obligare eum in cuius est potestate, ne aeri alieno pater obligaretur. Sed | 1.1 |
| in bonorum possessione placuit ratam haberi posse eam, quam citra uoluntatem adgnouit | |
| is qui potestati subiectus est. Sed et si legitima hereditas filio delata sit ex senatus con- | 2.1 |
| sulto Orfitiano matris, idem erit probandum. Sed et si non adierit filius, diu tamen possedit | 3.1 |
| pater hereditatem, credendus est admississe hereditatem, ut diuus Pius et imperator noster | |
| rescripserunt. Si is, qui putabat se filium familias, patris iussu adierit, eum neque sibi | 4.1 |
| neque ei qui iussit quaesisse hereditatem constat: quamquam is, quem pater iussit adire | |
| et decessit, si adierit iam mortuo patre, obliget se hereditati, ut Iulianus libro trigesimo | |
| primo digestorum scripsit: nam eum, qui dubitat, utrum filius familias an pater familias | |
| morte patris factus sit, posse adire hereditatem magis admittit. interdum filii familias et | 5.1 |
| sine aditione adquirent hereditatem his in quorum sunt potestate, ut puta si nepos ex filio | |
| exheredato heres sit institutus: patrem enim suum sine aditione faciet heredem et quidem | |
| necessarium. Sed si quis heres institutus adoptetur a filio exheredato, necessarium eum | 6.1 |
| non facit, sed iuberi debet, ut adeat, quoniam mortis tempore in potestate non fuerit: | |
| nam per eum quis existere necessarius non potest, qui ipse non esset exstaturus. Celsus | 7.1 |
| libro quinto decimo digestorum scripsit eum, qui metu uerborum uel aliquo timore coactus | |
| fallens adierit hereditatem, siue liber sit, heredem non fieri placet, siue seruus sit, domi- | |
| num heredem non facere. | |
| Paulus libro primo ad Sabinum. Si quis filium familias heredem instituerit | 7.pr.1 |
| et ita scripserit: 'si mihi Titius iste filius familias heres non erit, Sempronius heres esto' | |
| filio adeunte iussu patris substitutus excluditur. Si filius prius quam sciret se necessarium | 1.1 |
| exstitisse patri heredem decesserit relicto filio necessario, permittendum est nepoti absti- | |
| nere se aui hereditate, quia et patri eius idem tribueretur. In omni successione qui ei | 2.1 |
| heres exstitit, qui Titio heres fuit, Titio quoque heres uidetur esse nec potest Titii omittere | |
| hereditatem. | |
| Ulpianus libro septimo ad Sabinum. More nostrae ciuitatis neque pupillus | 8.pr.1 |
| neque pupilla sine tutoris auctoritate obligari possunt: hereditas autem quin obliget nos | |
| aeri alieno, etiam si non sit soluendo, plus quam manifestum est. de ea autem hereditate | |
| loquimur, in qua non succedunt huiusmodi personae quasi necessariae. Impubes qui in | 1.1 |
| alterius potestate est si iussu eius adierit hereditatem, licet consilii capax non fuerit, ei | |
| adquirit hereditatem. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Pupillus si fari possit, licet huius aetatis | 9.pr.1 |
| sit, ut causam adquirendae hereditatis non intellegat, quamuis non uideatur scire huius- | |
| modi aetatis puer (neque enim scire neque decernere talis aetas potest, non magis quam | |
| furiosus), tamen cum tutoris auctoritate hereditatem adquirere potest: hoc enim fauorabi- | |
| liter eis praestatur. | 5 |
| Ulpianus libro septimo ad Sabinum. Si ex asse heres destinauerit partem | 10.pr.1 |
| habere hereditatis, uidetur in assem pro herede gessisse. | |
| Pomponius libro tertio ad Sabinum. Impuberibus liberis omnimodo absti- | 11.pr.1 |
| nendi potestas fit, puberibus autem ita, si se non i<m>miscuerint. | |
| Ulpianus libro und<e>cimo ad edictum. Ei, qui se non miscuit hereditati | 12.pr.1 |
| paternae, siue maior sit siue minor, non esse necesse praetorem adire, sed sufficit se non | |
| miscuisse hereditati. et est in semenstribus Uibiis Soteri et Uictorino rescriptum, non esse | |
| necesse pupillis in integrum restitui ex auito contractu, quorum pater constituerat non ad- | |
| gnoscere hereditatem neque quicquam amouerat uel pro herede gesserat. | 5 |
| Idem libro septimo ad Sabinum. Is qui heres institutus est uel is cui | 13.pr.1 |
| legitima hereditas delata est repudiatione hereditatem amittit. hoc ita uerum est, si in ea | |
| causa erat hereditas, ut et adiri posset: ceterum heres institutus sub condicione si ante | |
| condicionem existentem repudiauit, nihil egit, qualisqualis fuit condicio, etsi in arbitrium | |
| collata est. | 5 |
| Si quis dubitet, uiuat testator nec ne, repudiando nihil agit. | 1.1 |
| Substitutus quo- | 2.1 |
| que similiter si ante repudiat, quam heres institutus decernat de hereditate, nihil ualebit | |
| repudiatio. Neque filius familias repudiando sine patre neque pater sine filio alteri nocet: | 3.1 |
| utrique autem possunt repudiare. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Idem est etiam si legitima hereditas filiis obuenit. | 14.pr.1 |
| Ulpianus libro septimo ad Sabinum. Is qui putat se necessarium, cum sit uoluntarius, | 15.1.1 |
| non poterit repudiare: nam plus est in opinione, quam in ueritate. | |
| Idem libro uicesimo quarto ad edictum. Et e contrario qui se putat necessarium, uo- | 16.1.1 |
| luntarius existere non potest. | |
| Idem libro septimo ad Sabinum. Nec is, qui non ualere testamentum aut falsum esse | 17.1.1 |
| putat, repudiare potest. sed si certum sit falsum non esse, quod falsum dicitur, sicut | |
| adeundo adquirit, ita et repudiando amittit hereditatem. Heres institutus | 1 |
| idemque legitimus si quasi institutus repudiauerit, quasi legitimus non amittit hereditatem: | |
| sed si quasi legitimus repudiauit, si quidem scit se heredem institutum, credendus est | |
| utrumque repudiasse: si ignorat, ad neutrum ei repudiatio nocebit neque ad testamentariam, | |
| quoniam hanc non repudiauit, neque ad legitimam, quoniam nondum ei fuerat delata. | 5 |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Is potest repudiare, qui et adquirere | 18.pr.1 |
| potest. | |
| Idem libro quinquagesimo nono ad edictum. Qui hereditatem adire uel | 19.pr.1 |
| bonorum possessionem petere uolet, certus esse debet defunctu<m> esse testatorem. | |
| Ulpianus libro sexagesimo primo ad edictum. Pro herede gerere uidetur | 20.pr.1 |
| is, qui aliquid facit quasi heres. et generaliter Iulianus scribit eum demum pro herede | |
| gerere, qui aliquid quasi heres gerit: pro herede autem gerere non esse facti quam animi: | |
| nam hoc animo esse debet, ut uelit esse heres. ceterum si quid pietatis causa fecit, si | |
| quid custodiae causa fecit, si quid quasi non heres egit, sed quasi alio iure dominus, | 5 |
| apparet non uideri pro herede gessisse. Et ideo solent testari liberi, qui necessarii existunt, | 1.1 |
| non animo heredis se gerere quae gerunt, sed aut pietatis aut custodiae causa aut pro | |
| suo. ut puta patrem sepeliuit uel iusta ei fecit: si animo heredis, pro herede gessit: enim- | |
| uero si pietatis causa hoc fecit, non uidetur pro herede gessisse. seruos hereditarios pauit | |
| iumenta aut pauit aut distraxit: si hoc ut heres, gessit pro herede: aut si non ut heres, | 5 |
| sed ut custodiat, aut putauit sua, aut dum deliberat, quid fecit, consulens ut saluae sint | |
| res hereditariae, si forte ei non placuerit pro herede gerere, apparet non uideri pro herede | |
| gessisse. proinde et si fundos aut aedes locauit uel fulsit uel si quid aliud fecit non hoc | |
| animo, quasi pro herede gereret, sed dum ei, qui substitutus est uel ab intestato heres | |
| exstaturus, prospicit, aut res tempore perituras distraxit: in ea causa est, ut pro herede | 10 |
| non gesserit, quia non hoc animo fuerit. Si quid tamen quasi heres petit, sed ex his, | 2.1 |
| quae ad heredem extraneum non transeunt, uideamus, an oneribus se immerserit heredi- | |
| tariis. ut puta a liberto parentis operas petit: has heres extraneus petere non potuit, hic | |
| tamen petendo consequi potest. et constat pro herede eum non gessisse, cum petitio | |
| earum etiam creditoribus competat et maxime futurarum. Sed et qui in sepulchrum here- | 3.1 |
| ditarium mortuum intulit, obligari paternis creditoribus non est existimandus, ut Papinianus | |
| ait: quae sententia humanior est, licet Iulianus contra scripserit. Papinianus scribit filium | 4.1 |
| heredem institutum qui se bonis paternis abstinuit uolgo putare quosdam, si a statulibero | |
| pecuniam accepit, a creditoribus conueniendum, siue nummi peculiares fuerint siue non | |
| fuerint, quia ex defuncti uoluntate accipitur, quod condicionis implendae causa datur. | |
| Iulianus autem et si non abstinuit, idem existimauit. ita demum autem pro herede gessisse | 5 |
| ait Papinianus, si solus heres sit: ceterum si coheredem habeat et coheres adiit, non est | |
| cogendus, inquit, is qui accepit a statulibero actiones creditorum suscipere: nam cum se | |
| filius abstinet, idem debebit consequi iure praetorio, quod emancipatus consequitur qui | |
| hereditatem repudiauit, quo facto statuliber filio nominatim pecuniam dare iussus potuisset | |
| non heredi dando ad libertatem peruenire. itaque tunc pro herede geri dicendum esse ait, | 10 |
| quotiens accipit quod citra nomen et ius heredis accipere non poterat. Si sepulchri uio- | 5.1 |
| lati filius aget quamuis hereditarii, quia nihil ex bonis patris capit, non uidetur bonis in- | |
| miscere: haec enim actio poenam et uindictam quam rei persecutionem continet. | |
| Idem libro septimo ad Sabinum. Si quis extraneus rem hereditariam quasi sub- | 21.pr.1 |
| ripiens uel expilans tenet, non pro herede gerit: nam admissum contrariam uoluntatem | |
| declarat. Interdum autem animus solus eum obstringet hereditati, ut puta si | 1.1 |
| re non hereditaria quasi heres usus sit. Sed ita demum pro herede gerendo adquiret here- | 2.1 |
| ditatem, si iam sit ei delata: ceterum ex quibus causis repudiantem nihil agere diximus, | |
| ex isdem causis nec pro herede gerendo quicquam agere sciendum est. Si quis partem | 3.1 |
| ex qua institutus est ignorauit, Iulianus scribit nihil ei nocere, quominus pro herede ge- | |
| reret. quod et Cassius probat, si condicionem, sub qua heres institutus est, non ignorat, | |
| si tamen exstitit condicio, sub qua substitutus est. quid tamen si ignorat condicionem ex- | |
| stitisse? puto posse adire hereditatem, quemadmodum si ignoret, an coheredis, cui sub- | 5 |
| stitutus est, repudiatione portio ei delata sit. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Si is, ad quem legitima hereditas pertinet, puta- | 22.pr.1 |
| uerit defunctum seruum suum esse et quasi peculium eius nactus sit, placet non obligari | |
| eum hereditati. idem ergo dicemus, ut ait Pomponius, si quasi libertini sui, cum i<n>genuus | |
| esset, bona eius occupauit. nam ut quis pro herede gerendo obstringat se hereditati, scire | |
| debet, qua ex causa hereditas ad eum pertineat: ueluti adgnatus proximus iusto testamento | 5 |
| scriptus heres, antequam tabulae proferantur, cum existimaret intestato patrem familias | |
| mortuum, quamuis omnia pro domino fecerit, heres tamen non erit. et idem iuris erit, si | |
| non iusto testamento scriptus heres prolatis tabulis, cum p<uta>ret iustum esse, quamuis | |
| omnia pro domino administrauerit, hereditatem tamen non adquiret. | |
| Pomponius libro tertio ad Sabinum. In repudianda hereditate uel legato certus esse | 23.pr.1 |
| debet de suo iure is qui repudiat. | |
| Ulpianus libro septimo ad Sabinum. Fuit quaestionis, an pro herede gerere uideatur, | 24.pr.1 |
| qui pretium hereditatis omittendae causa capit, et optinuit hunc pro herede quidem non | |
| gerere, qui ideo accepit, ne heres sit, in edictum tamen praetoris incidere. siue igitur a | |
| substituto non heres accepit siue a legitimo, mortis causa accepisse uidetur. idemque <e>rit | |
| et si non accepit, sed promissa sit ei pecunia: nam et stipulando mortis causa capit. | 5 |
| Idem libro octauo ad Sabinum. Si quis mihi bona fide seru<ia>t seruus | 25.pr.1 |
| alienus, iussu meo hereditatem adeundo nihil promouebit nec adquiret mihi, nec fructuarius | |
| quidem seruus. Seruus municipum uel collegii uel decuriae heres institutus manumissus | 1.1 |
| uel alienatus adibit hereditatem. Si fisci seruus sit, iussu procuratoris Caesaris adibit here- | 2.1 |
| ditatem, ut est saepe rescriptum. Si quis plane seruus poenae fuerit effectus ad gladium | 3.1 |
| uel ad bestias uel in metallum damnatus, si fuerit heres institutus, pro non scripto hoc | |
| habebitur: idque diuus Pius rescripsit. Iussum eius qui in potestate habet non est simile | 4.1 |
| tutoris auctoritati, quae interponitur perfecto negotio, sed praecedere debet, ut Gaius Cas- | |
| sius libro secundo iuris ciuilis scribit: et putat uel per internuntium fieri posse uel per | |
| epistulam. Sed utrum generaliter 'quaecumque tibi hereditas fuerit delata', an spe- | 5.1 |
| cialiter? et magis placet, ut Gaius Cassius scribit, specialiter debere mandare. An nomi- | 6.1 |
| natim de uiui hereditate mandari possit, quaeritur: sed ego non puto recipiendum, ut de | |
| uiui hereditate mandetur. plane si rumor fuit Lucium Titium decessisse, poterit ei man- | |
| dare, ut, si scripsit eum, adeat: aut si clusae adhuc tabulae sunt et sit incertum, an filius | |
| scriptus sit heres. Sed quid si mandauit, ut hereditatem colligat, an uidetur mandasse, | 7.1 |
| ut adeat? quid si ut petat bonorum possessionem? aut ut rem hereditariam distrahat? | |
| aut quid si petitam bonorum possessionem ratam habuit, mox filius adeat hereditatem? | |
| uel quid si pro herede gerere mandauit, filius adiit hereditatem? an iussu uideatur adisse, | |
| dubitari potest. immo uerius est ex his omnibus aditionem esse introducendam. Pater | 8.1 |
| filio ita scripsit: 'scio, fili, quod pro tua prudentia inuigilabis hereditati delatae tibi Lucii | |
| Titii'. puto iussu patris adisse. Quid si mandauit: 'si expedit adire, adito'? 'si putas | 9.1 |
| expedire adire, adito'? erit iussu aditum. Si 'coram Titio' iussit adire, si 'arbitrio Lucii | 10.1 |
| Titii', recte puto iussisse. Sed si mandauit quasi ex asse instituto et inue- | 11.1 |
| niatur ex parte, non puto ex iussu adisse. quod si ex parte iussit, potest ex asse adire. | |
| aliter atque si mandauit quasi ab intestato et ex testamento adiit: nam non puto quicquam | |
| egisse. at si ex testamento mandauit, poterit et ab intestato, quoniam non fecit deteriorem | |
| condicionem patris. idemque et si quasi instituto praecepit et inueniatur substitutus, uel | 5 |
| contra. Sed si mandauit, ut patris adiret, sit autem et impuberi substitutus, non sufficit | 12.1 |
| iussum. Plane si sic mandauit 'si qua ex testamento Lucii Titii deferatur hereditas', potest | 13.1 |
| defendi iussu adisse. Sed si posteaquam iussit, paenitentiam egit prius quam adiret, | 14.1 |
| nihil agit adeundo. Item si se adrogandum dederit prius quam filius adiret, non est ad- | 15.1 |
| quisita hereditas. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Si ego et seruus meus uel filius heres | 26.pr.1 |
| institutus sit, si iussero filio uel seruo adire, statim et ex mea institutione me heredem | |
| esse Pomponius scribit: idem et Marcellus probat et Iulianus. | |
| Pomponius libro tertio ad Sabinum. Neminem pro herede gerere posse uiuo eo, cuius | 27.pr.1 |
| in bonis gerendum sit, Labeo ait. | |
| Ulpianus libro octauo ad Sabinum. Aristo existimat praetorem aditum facultatem | 28.pr.1 |
| facere debere heredi rationes defuncti ab eo petere, penes quem depositae sunt, deliberanti | |
| de adeunda hereditate. | |
| Pomponius libro tertio ad Sabinum. Qui heres institutus prohibeatur ab | 29.pr.1 |
| eo, qui una institutus iam hereditatem adiit, tabulas litteras rationes inspicere mortui, unde | |
| scire posset an sibi adeunda esset hereditas, non uidetur pro herede gerere. | |
| Ulpianus libro octauo ad Sabinum. Cum quidam legationis causa absens filium | 30.pr.1 |
| heredem institutum non potuisset iubere adire in prouincia agentem, diuus | |
| Pius rescripsit consulibus subuenire ei oportere mortuo filio, eo quod rei publicae causa | |
| aberat. Quod dicitur: 'proximus a filio postumo heres, dum mulier praegnas est aut pu- | 1.1 |
| tatur esse, adire hereditatem non potest: sed si scit non esse praegnatem, potest' accipe | |
| proximus a uentre, qui suum heredem pariturus est. et non solum ad testatos haec uerba, | |
| uerum ad intestatos quoque pertinent. et in eo uentre idem accipias, qui legitimum uel | |
| consanguineum pariturus est, quoniam mortis tempore qui in utero est, quantum ad moram | 5 |
| faciendam inferioribus et sibi locum faciendum si fuerit editus, pro iam nato habetur. | |
| idemque et per bonorum possessionem edictalem denique praetor uentrem mittit in pos- | |
| sessionem. Siue igitur putem praegnatem siue sit re uera praegnas, quae eum paritura | 2.1 |
| est qui suus heres futurus est, adire hereditatem non possum, quoniam in eo est, ut rum- | |
| patur testamentum, nisi si proponas uentrem institutum uel exheredatum. Quod dicitur | 3.1 |
| 'si putetur esse praegnas', sic accipiendum est, si dicat se praegnatem. quid ergo, si ipsa | |
| non dicat, sed neget, alii dicant praegnatem esse? adhuc adiri hereditas non potest: finge | |
| obstetrices dicere. quid si ipse putat solus? si iusta ratione ductus, non potest adire: si | |
| secundum multorum opinionem, potest. Quid ergo si praegnas fuit, cum putaret heres non | 4.1 |
| esse praegnatem et adiit, mox abortum factum est? procul dubio nihil egerit. totiens igitur | |
| ei sua praesumptio proficit, quotiens concurrit cum ueritate. Sed et si ipsa mulier heres | 5.1 |
| instituta sit, quae se praegnatem fingit, adeundo adquiret hereditatem: per contrarium | |
| non adquiret, si se putet praegnatem, cum non sit. Suum heredem certum est ex asse | 6.1 |
| heredem esse, etsi putat esse praegnatem mulierem, quae non est praegnas. quid si unum | |
| in utero habeat, an ex parte dimidia sit heres, siue institutum postumum proponas siue | |
| intestatum patrem decessisse? quod et Sextum P<om>ponium opinatum Tertullianus libro | |
| quarto quaestionum refert: putasse enim, sicuti cum uacuo utero suus ex asse heres est, | 5 |
| ita et cum unum gerit nec per naturam humanae condicionis alium partum formare potest | |
| (quod quidem post certum tempus conceptionis eueniet), ex parte dimidia et ignorantem | |
| fore heredem, non ex quarta, ut Iulianus putat. Scientia autem uel opinio, si filius familias | 7.1 |
| uel seruus instituti sunt, utrum ipsorum an domini uel patris accipienda sit? finge patrem | |
| putasse praegnatem, filium certum esse fingere et sic adire, an adquirat hereditatem? | |
| puto adquirere: sed contra non adquirere. Si certus sum non esse falsum testamentum | 8.1 |
| uel irritum uel ruptum, licet dicatur esse, possum adire hereditatem. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Heredi cum postumo instituto reliquae | 31.pr.1 |
| partes adcrescunt, quae postumo datae sunt, si certum sit non esse praegnatem, licet | |
| heres ignoret. | |
| Ulpianus libro octauo ad Sabinum. Heres institutus si putet testatorem | 32.pr.1 |
| uiuere, quamuis iam defunctus sit, adire hereditatem non potest. Sed et | 1.1 |
| si scit se heredem institutum, sed utrum pure an sub condicione ignoret, non poterit adire | |
| hereditatem, licet pure heres institutus sit, et sub condicione licet paruerit condicioni. Sed | 2.1 |
| et si de condicione testatoris incertus sit, pater familias an filius familias sit, non poterit | |
| adire hereditatem, etsi eius condicionis sit in ueritate, ut testari pot<u>erit. | |
| Paulus libro duodecimo ad Plautium. Quod si dubitet, apud hostes de- | 33.pr.1 |
| cessit an ciuis Romanus, quoniam utroque casu est ius adeundi et in re est, ut possit | |
| adire, dicendum est posse adire. | |
| Ulpianus libro octauo ad Sabinum. Sed et si de sua condicione quis du- | 34.pr.1 |
| bitet, an filius familias sit, posse eum adquirere hereditatem iam dictum est. cur autem, | |
| si suam ignoret condicionem, adire potest, si testatoris, non potest? illa ratio est, quod | |
| qui condicionem testatoris ignorat, an ualeat testamentum dubitat, qui de sua, de testa- | |
| mento certus est. Sed et si cum esset pure institutus, putauit sub condicione et impleta | 1.1 |
| condicione, quam iniectam putauit, adiit, an possit adquirere hereditatem? consequens est | |
| dicere posse eum adire, maxime cum haec suspicio nihil ei offuerit nec periculum ad- | |
| tulerit. facilius quis admittet, si quis pure institutus putauit se sub condicione institutum | |
| condicionemque impletam quam in euentum putabat: nam in nullo haec suspicio offuit. | 5 |
| Ulpianus libro nono ad Sabinum. Si quis heres institutus ex parte, mox | 35.pr.1 |
| Titio substitutus, antequam ex causa substitutionis ei deferatur hereditas, pro herede gesserit, | |
| erit heres ex causa quoque substitutionis, quoniam inuito quoque ei adcrescit portio. idem | |
| dico et si filius familias uel seruus iussu domini uel patris adierint hereditatem, mox eman- | |
| cipatus uel manumissus ex causa substitutionis adeant: erunt namque heredes: sunt enim | 5 |
| appendices praecedentis institutionis. Si exclusus per condicionem sibi datam pater filium | 1.1 |
| iussit adire, dicendum erit eum non quaesisse suam portionem. Sed si ex duobus filiis | 2.1 |
| unum iusserit, debebit et alium filium iubere adire. | |
| Pomponius libro tertio ad Sabinum. Si ex sua parte dominus uel patre | 36.pr.1 |
| adierit, necessarium est iussum, ut filius uel seruus coheredes adeant. | |
| Idem libro quinto ad Sabinum. Heres in omne ius mortui, non tantum | 37.pr.1 |
| singularum rerum dominium succedit, cum et ea, quae in nominibus sint, ad heredem | |
| transeant. | |
| Ulpianus libro quadragesimo tertio ad edictum. Si duo sint necessarii | 38.pr.1 |
| heredes, quorum alter se abstinuit, alter posteaquam prior abstinuit immiscuit se, dicendum | |
| est hunc non posse recusare, quo minus tota onera hereditaria subeat: qui enim scit aut | |
| scire potuit illo abstinente se oneribus fore implicitum, ea condicione adire uidetur. | |
| Idem libro quadragesimo sexto ad edictum. Quam diu potest ex testamento | 39.pr.1 |
| adiri hereditas, ab intestato non defertur. | |
| Idem libro quarto disputationum. Quaesitum est, an, licet quis paternae | 40.pr.1 |
| hereditatis nihil attingat, aliquid tamen propter patris uoluntatem habeat uel faciat, an | |
| creditoribus paternis cogatur respondere: ut puta si impuberi fuerit substitutus. in qua | |
| specie Iulianus libro uicesimo sexto digestorum scripsit incidere eum in edictum, si se | |
| immiscuerit impuberis hereditati: nam qui iudicium parentis oppugnauerit, non debet ex | 5 |
| eadem hereditate quicquam consequi. sed Marcellus eleganter distinguit multum interesse, | |
| utrum ex asse fuerit institutus in patris testamento an ex parte, ut, si ex parte, potuerit | |
| sine metu remota patris successione impuberis hereditatem amplecti. | |
| Iulianus libro uicesimo sexto digestorum. Filius, qui se paterna hereditate | 41.pr.1 |
| abstinuit, si exheredati fratris hereditati se immiscuerit et pro herede gesserit, poterit ex | |
| substitutione hereditatem optinere. | |
| Ulpianus libro quarto disputationum. Iulianus libro uicesimo sexto di | 42.pr.1 |
| gestorum scripsit, si pupillus paterna hereditate se abstinuisset, deinde ei aliquis heres | |
| exstitisset, non esse eum compellendum creditoribus paternis respondere, nisi substitutus | |
| ei fuit: inclinat enim in hoc, ut putet substitutum etiam patris onera subiturum. quae | |
| sententia a Marcello recte notata est: impugnat enim utilitatem pupilli, qui ipse saltem | 5 |
| potest habere successorem: metu enim onerum patris timidius quis etiam impuberis here- | |
| ditatem adibit. alioquin, inquit, et si frater fuit, omissa causa testamenti ab intestato | |
| possidebit hereditatem et quidem impune: nec enim uidetur uoluisse fraudare edictum, | |
| qui sibi prospicit, ne oneribus patris pupilli hereditas implicaretur. sed quod in fratre | |
| scripsit, credo ita intellegendum, si non impuberis frater fuit, sed testatoris: ceterum uti- | 10 |
| que si frater a patre fratri substitutus impuberi sit, sine dubio necessarius heres existet. | |
| Si in societat<e>, quam uiuo patre inchoauerat, filius post mortem patris perseuerauerit, Iu- | 1.1 |
| lianus recte distinguit interesse, utrum rem coeptam sub patre perficit an nouam inchoauit: | |
| nam si quid nouum in societat<e> inchoauit, non uideri miscuisse hereditati patris scripsit. | |
| Si seruum paternum filius manumiserit, sine dubio miscuisse se paternae hereditati uide- | 2.1 |
| bitur. Proponebatur filius a patre de castrensi peculio seruos comparasse eosque a patre | 3.1 |
| manumittere rogatus, cum heres esset ab eo institutus: quaerebatur, si se abstinuisset | |
| paterna hereditate eosque manumisisset, an miscuisse se paternae hereditati uideatur. dice- | |
| bamus, nisi euidenter quasi heres manumiserit, non debere eum calumniam pati, quasi se | |
| miscuerit hereditati. | 5 |
| Iulianus libro trigesimo digestorum. Heres per seruum hereditarium eius- | 43.pr.1 |
| dem hereditatis partem uel id, quod eiusdem hereditatis sit, adquirere non potest. | |
| Idem libro quadragesimo septimo digestorum. Quotiens pupillus patri heres | 44.pr.1 |
| exstitit et abstinet se hereditate, quamuis patris bona sub creditoribus fiant, tamen rata | |
| haberi debent, quaecumque pupillus bona fide gesserit: et ideo ei, qui fundum tutore auctore | |
| a pupillo emerit, succurrendum erit: nec interest, pupillus soluendo sit nec ne. | |
| Idem libro primo ad Urseium Ferocem. Aditio hereditatis non est in | 45.pr.1 |
| opera seruili. Idcirco si seruus dotalis adierit, actione de dote eam hereditatem mulier | 1.1 |
| reciperabit, quamuis ea, quae ex operis dotalium adquiruntur, ad uirum pertineant. Et cum | 2.1 |
| quaestus et compendii societas initur, quidquid ex operis suis socius adquisierit, in medium | |
| conferet: sibi autem quisque hereditatem adquirit. Praeterea nec fructuarius quidem seruus | 3.1 |
| iussu eius, qui usum fructum in eo habet, adire hereditate<m> poterit. Et quod | 4.1 |
| a quibusdam respondetur, si liber homo, qui bona fide mihi seruiebat, propter me heres | |
| institutus erit, posse eum iussu meo adire hereditatem, potest uerum esse, ut intellegatur | |
| non opera sua mihi adquirere, sed ex re mea, sicut in stipulando et per traditionem acci- | |
| piendo ex re mea mihi adquirat. | 5 |
| Africanus libro primo quaestionum. Cum falsum testamentum diceretur, | 46.pr.1 |
| si quidem ipse heres accusaretur, quoniam certus esse debeat se falsum non fecisse, recte | |
| adibit hereditatem: sin autem alius argueretur citra conscientiam eius, non potest adire, | |
| quasi dubitet uerum esse testamentum. | |
| Idem libro quarto quaestionum. Qui seruum suum heredem in- | 47.pr.1 |
| stitutum adire iusserat, priusquam ille adiret, furiosus est factus. negauit recte seruum | |
| aditurum, quoniam non nisi uoluntate domini adquiri hereditas potest, furiosi autem uo- | |
| luntas nulla est. | |
| Paulus libro primo manualium. Si quis alicui mandauerit, ut, si aestima- | 48.pr.1 |
| uerit, peteret sibi bonorum possessionem, et postquam ille petit, furere coeperit, nihilo | |
| minus adquisita est ei bonorum possessio. quod si antequam ille petat, is qui mandauit | |
| petendum furere coeperit, dicendum est non statim ei adquisitam bonorum possessionem: | |
| igitur bonorum possessionis petitio ratihabitione debet confirmari. | 5 |
| Africanus libro quarto quaestionum. Pupillum etiam eo tutore auctore, | 49.pr.1 |
| qui tutelam non gerat, hereditatem adeundo obligari ait. | |
| Modestinus libro singulari de heurematicis. Si per epistulam seruo pupilli | 50.pr.1 |
| tutor hereditatem adire iusserit, si post subscriptam epistulam tutor moriatur, antequam | |
| ex epistula seruus adiret, nemo dicturus est obligari postea pupillum hereditati. | |
| Africanus libro quarto quaestionum. Eum, qui duobus testamentis eius- | 51.pr.1 |
| dem testatoris heres scribitur, cum dubitet, num posterius falsum sit, ex neutro eorum | |
| posse adire hereditatem placet. Filius familias heres scriptus patrem suum certiorem | 1.1 |
| fecerat uideri sibi soluendo esse hereditatem: pater rescripserat sibi parum idoneam | |
| renuntiari itaque debere eum diligentius explorare et ita adire, si idoneam comperisset: | |
| filius acceptis litteris patris adiit hereditatem: dubitatum est, an recte adisset. proba- | |
| bilius diceretur, quamdiu persuasum ei non sit soluendo esse hereditatem, patrem non | 5 |
| obligasse. Sed et si quis ita dixerit: 'si soluendo hereditas est, adeo hereditatem', nulla | 2.1 |
| aditio est. | |
| Marcianus libro quarto institutionum. Cum heres institutus erat filius et | 52.pr.1 |
| habebat patrem furiosum, in cuius erat potestate, interponere se suam beniuolentiam diuus | |
| Pius re<s>cripsit, ut, si filius familias adierit, perinde habeatur atque si pater familias adisset, | |
| permisitque ei et seruos hereditatis manumittere. Qui ex parte heres institutus est pure, | 1.1 |
| ex parte sub condicione solus, etiam pendente condicione, si adierit hereditatem, ex asse | |
| heres erit, quia solus heres futurus est omnimodo, nisi habeat in condicionalem partem | |
| substitutum. | |
| Gaius libro quarto decimo ad legem Iuliam et Papiam. Qui ex duabus | 53.pr.1 |
| partibus heres institutus fuerit, ex alia pure, ex alia sub condicione, et ex pura institu- | |
| tione adierit et decesserit posteaque condicio exstiterit, ea quoque pars ad heredem eius | |
| pertinet. Qui semel aliqua ex parte heres exstitit, deficientium partes etiam inuitus ex- | 1.1 |
| cipit, id est tacite ei deficientium partes etiam inuito adcrescunt. | |
| Florentinus libro octauo institutionum. Heres quandoque adeundo heredi- | 54.pr.1 |
| tatem iam tunc a morte successisse defuncto intellegitur. | |
| Marcianus libro secundo regularum. Cum hereditate patris necessarius | 55.pr.1 |
| heres se abstineat, condicio coheredi siue suo siue extraneo defertur, ut aut totam ad- | |
| gnoscat aut a toto recedat, et ita se abstinere potest propter alium, qui per suam per- | |
| sonam non poterat. si tamen creditores dicant se contentos esse eius portione, quia non | |
| potest exonerari, nisi deferatur condicio, et alterius parte abstinere se creditores debent, | 5 |
| ut eius actiones ei qui conuenitur dentur. | |
| Ulpianus libro quinquagesimo septimo ad edictum. Si is qui immiscuit | 56.pr.1 |
| se hereditati decessisset, deinde alter se abstinet, eadem condicio deferenda est heredi eius | |
| quae et ipsi, quod Marcellus ait. | |
| Gaius libro uicesimo tertio ad edictum prouinciale. Necessariis heredibus | 57.pr.1 |
| non solum impuberibus, sed etiam puberibus abstinendi se ab hereditate proconsul pote- | |
| statem facit, ut, quamuis creditoribus hereditariis iure ciuili teneantur, tamen in eos actio | |
| non detur, si uelint derelinquere hereditatem. sed impuberibus quidem, etiamsi se im- | |
| miscuerint hereditati, praestat abstinendi facultatem, puberibus autem ita, si se non im- | 5 |
| miscuerint. Sed tamen et puberibus minoribus uiginti quinque annis, si temere damnosam | 1.1 |
| hereditatem parentis appetierint, ex generali edicto quod est de minoribus uiginti quinque | |
| annis succurrit, cum et si extranei damnosam hereditatem adierint, ex ea parte edicti in | |
| integrum eos restituit. Seruis autem necessariis heredibus, siue puberes siue impuberes | 2.1 |
| sint, hoc non permittitur. | |
| Paulus libro secundo regularum. Ex parte heres institutus | 58.pr.1 |
| seruus et nondum adita hereditate a coherede eius liber et heres fit necessarius, quia non | |
| a coherede, sed a semet ipso accipit libertatem: nisi ita institutus fuerit: 'cum mihi quis | |
| heres erit, Stichus liber et heres esto'. | |
| Neratius libro secundo membranarum. Qui patri heres exstitit si idem filio | 59.pr.1 |
| impuberi substitutus est, non potest hereditatem eius praetermittere: quod sic recipiendum | |
| est etiam si uiuo pupillo mortuus erit, deinde pupillus impubes decesserit. nam is qui heres | |
| exstiterit pupillo quoque heres necessario erit: nam si ipsum inuitum obligat, coniungi | |
| eam paternae hereditati et adcrescendi iure adquiri cuicumque patris heredi existiman- | 5 |
| dum est. | |
| Iauolenus libro primo ex posterioribus Labeonis. Filium emancipatum | 60.pr.1 |
| pater solum heredem instituit et, si is heres non esset, seruum liberum et heredem esse | |
| iusserat: filius, tamquam pater demens fuisset, bonorum possessionem ab intestato petit et | |
| ita hereditatem possedit. Labeo ait, si probaretur sana mente pater testamentum fecisse, | |
| filium ex testamento patri heredem esse. hoc falsum puto: nam filius emancipatus cum | 5 |
| hereditatem testamento datam ad se pertinere noluit, continuo ea ad substitutum heredem | |
| transit nec potest uideri pro herede gessisse, qui, ut hereditatem omitteret, ex alia parte | |
| edicti possessionem bonorum petat. Paulus. Et Proculus Labeonis sententiam improbat | |
| et in Iauoleni sententia est. | |
| Macer libro primo de officio praesidis. Si minor annis, posteaquam ex | 61.pr.1 |
| parte heres exstitit, in integrum restitutus est, diuus Seuerus constituit, ut eius partis onus | |
| coheres suscipere non cogatur, sed bonorum possessio creditoribus detur. | |
| Iauolenus libro primo ex posterioribus Labeonis. Antistius Labeo ait, si | 62.pr.1 |
| ita institutus sit 'si iurauerit, heres esto', quamuis iurauerit, non tamen eum statim heredem | |
| futurum, antequam pro herede aliquid gesserit, quia iurando uoluntatem magis suam de- | |
| clarasse uideatur. ego puto satis eum pro herede gessisse, si ut heres iurauerit: Proculus | |
| idem, eoque iure utimur. Si seruus heres institutus post iussum domini, antequam adiret, | 1.1 |
| alienatus esset, nouum iussum posterioris domini, non iussum prioris exigitur. | |
| Libro singulari regularum Pomponii Marcellus notat. Furiosus adquirere | 63.pr.1 |
| sibi commodum hereditatis ex testamento non potest, nisi si necessarius patri aut domino | |
| heres existat: per alium autem adquiri ei potest, ueluti per seruum uel eum quem in po- | |
| testate habet. | |
| Iauolenus libro secundo ex posterioribus Labeonis. Seruus duorum heres | 64.pr.1 |
| institutus et adire iussus si alterius domini iussu adierit, deinde manumissus fuerit, poterit | |
| ipse adeundo ex parte dimidia heres esse, | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. et si substitutum haberet idem seruus | 65.pr.1 |
| ita 'si heres non erit, ille heres esto', substitutus locum non habet. | |
| Ulpianus libro sexagesimo primo ad edictum. Si seruus communis uel | 66.pr.1 |
| uni ex dominis uel pluribus uel omnibus heres exstiterit necessarius, nullius eorum here- | |
| ditate se poterit abstinere. | |
| Idem libro primo regularum. Seruus communis ab extero heres institutus | 67.pr.1 |
| si iussu unius adierit hereditatem, non pro maiore parte interim heredem eum facit quam | |
| pro dominica, deinde ceteris sociis non iubentibus tacito iure partes ei ad<c>rescunt. | |
| Paulus libro quinto ad legem Iuliam et Papiam. Cum solus seruus heres institutus | 68.pr.1 |
| sit, sicut licet uno tempore omnium dominorum iussu adire hereditatem, ita et separatis | |
| temporibus singulorum iussu recte adit: nam quia saepius adit, non ex testamento, sed | |
| ex iure dominorum uenire utilitatis causa uidetur, ne alterius festinatione alterius ius | |
| laedatur. | 5 |
| Ulpianus libro sexagesimo ad edictum. Quamdiu institutus admitti potest, | 69.pr.1 |
| substituto locus non est nec ante succedere potest quam excluso herede instituto. eueniet | |
| igitur, ut necessarium sit remedium praetoris et circa denegandas primo actiones et circa | |
| praestituendum tempus substituto, quia intra diem primo praestitutum neque adire here- | |
| ditatem potest neque pro herede gerere. is autem, qui tertio gradu scriptus est, si primo | 5 |
| deliberante secundus decedat, ipse potest succedere. ergo exspectamus in singulis, ut | |
| prius eis deferatur hereditas: tunc deinde, posteaquam delata est, exspectamus diem prae- | |
| stitutum, intra quem diem nisi aut adeat aut pro herede gerat, denegamus ei actiones. | |
| Paulus libro quinquagesimo septimo ad edictum. In plurium heredum | 70.pr.1 |
| gradibus hoc seruandum est, ut, si testamentum proferatur, prius a scriptis incipiatur, | |
| deinde transitus fiat ad eos ad quos legitima hereditas pertinet, etiamsi idem sit, ad quem | |
| utroque modo pertineat: nam hoc gradatim consequitur, ut prius ex testamento delatam, | |
| deinde legitimam repudiet. idem iuris est in bonorum possessione, ut prius scriptus re- | 5 |
| pellat bonorum possessionem, deinde is qui ab intestato petere potest. Si uero ei, ad | 1.1 |
| quem legitima hereditas potest pertinere, condicio data sit, nihil constituere potest de legi- | |
| tima, antequam dies condicionis transeat, et ideo dicendum est et in eo casu. Si respondit | 2.1 |
| neutram hereditatem ad se uelle pertinere, bona defuncti a creditoribus possidenda sunt. | |
| Ulpianus libro sexagesimo primo ad edictum. Si seruum quis alienum | 71.pr.1 |
| ab hostibus redemerit et heredem eum cum libertate instituerit, magis puto fore eum | |
| liberum et necessarium heredem: nam cum scribit ei libertatem, uinculo suo resoluit. et | |
| in hoc solum redit iure postliminii, ut non iterum seruus eius fiat, cuius erat antequam | |
| caperetur (hoc enim satis impium est), sed ut pristino domino suam aestimationem omni- | 5 |
| modo offerat uel maneat ei obligatus, donec pretium soluat: quod libertatis fauore intro- | |
| ductum est. Si quis hac lege emptus sit, ut intra certum diem manu- | 1.1 |
| mittatur, et cum libertate heres institutus sit, an ei succurrendum sit, ut se abstineat, | |
| uideamus. magisque est, ut, donec dies non exstiterit, possit ei necessarius heres effici et | |
| non possit sese abstinere: sin autem dies praeteritus fuerit, tunc non necessarius, sed | |
| uoluntarius heres efficitur et potest se abstinere secundum exemplum eius, cui fidei- | 5 |
| commissaria libertas sub condicione debebatur. Si quis dederit nummos domino, ut ma- | 2.1 |
| numittatur, puto huic omnimodo esse succurrendum. Praetor ait: 'si per eum eamue | 3.1 |
| factum erit, quo quid ex ea hereditate amoueretur'. Si quis suus se dicit retinere here- | 4.1 |
| ditatem nolle, aliquid autem ex hereditate amouerit, abstinendi beneficium non habebit. | |
| Non dixit praetor 'si quid amouerit', sed 'si per eum eamue factum erit, quo quid ex ea | 5.1 |
| amoueretur': siue ergo ipse amouerit siue amouendum curauerit, edictum locum habebit. | |
| Amouisse eum accipimus, qui quid cel<a>uerit aut interuerterit aut consumpserit. | 6.1 |
| Ait praetor | 7.1 |
| 'quo quid ex ea amoueretur': siue autem una res siue plures fuerint amotae, edicto locus | |
| est, siue ex ea hereditate sint siue ad eam hereditatem pertineant. Amouere non uidetur, | 8.1 |
| qui non callido animo nec maligno rem reposuit: ne is quidem, qui in re errauit, dum | |
| putat non esse hereditariam. si igitur non animo amouendi, nec ut hereditati damnum | |
| det, rem abstulit, sed dum putat non esse hereditariam, dicendum est eum amouisse non | |
| uideri. Haec uerba edicti ad eum pertinent, qui ante quid amouit, deinde se abstinet: | 9.1 |
| ceterum si ante se abstinuit, deinde tunc amouit, hic uideamus an edicto locus sit. ma- | |
| gisque est, ut putem istic Sabini sententiam admittendam, scilicet ut furti potius actione | |
| creditoribus teneatur: etenim qui semel se abstinuit, quemadmodum ex post delicto | |
| obligatur? | 5 |
| Paulus libro primo ad Plautium. Si quis heres ita scriptus fuerit, ut intra | 72.pr.1 |
| certum tempus adeat hereditatem, et, si non ita adierit, alius ei substituatur, prior autem | |
| heres antequam adiret decesserit: nemo dubitat, quin substitutus ultimum diem aditionis | |
| exspectare non solet. | |
| Idem libro septimo ad Plautium. Si quis non quasi heres, sed quasi pa- | 73.pr.1 |
| troni filius egens a liberto paterno ali uelit, procul dubio hoc extra causam est immiscendi | |
| se bonis paternis, et ita recte Labeo scribit. | |
| Idem libro duodecimo ad Plautium. Qui putat se decem dare iussum, cum | 74.pr.1 |
| quinque iussus sit, si decem dederit, fiet heres adeundo. At si quinque putet se iussum | 1.1 |
| dare, cum decem dare iussus est, et dat quinque, non implet condicionem, sed ad aliquid | |
| proficit, ut, si adimpleuerit reliquum, aliorum quinque datione uideatur condicio esse im- | |
| pleta. | |
| Qui bona fide seruit si quasi iussu domini adierit, non obligabitur. | 2.1 |
| Similis est huic | 3.1 |
| statuliber, qui iussus ab herede adire hereditatem post condicionem libertatis existentem, | |
| cum hoc ignoraret, adiit. De eo, qui heres institutus ab aliquo dubitat, an libertas ei ex | 4.1 |
| testamento domini optigerit, cum nesciat condicionem libertatis exstitisse uel hereditatem | |
| aditam, an adeundo heres fiat, uidendum. Iulianus hunc diceret fieri heredem. | |
| Marcellus libro nono digestorum. Ex semisse Titius heres scriptus est: | 75.pr.1 |
| quadrantis bonorum possessionem per errorem petit. quaero, an nihil actum sit an uero | |
| perinde omnia seruanda sint, ac si quadrans nominatus non sit. respondit magis nihil | |
| actum esse, quemadmodum cum ex semisse scriptus heres ex quadrante per errorem adiit | |
| hereditatem. | 5 |
| Iauolenus libro quarto epistularum. Si tu ex parte sexta sub condicione | 76.pr.1 |
| institutus fuisses heres et omittente partem suam Titio, cui substitutus eras, ex substitu- | |
| tione adisses, deinde condicio iure sextantis exstitisset, quaero, an adire necesse habueris, | |
| ne sextans tuus intereat. respondit: nihil interest, utrum ex substitutione prius adieri<m> an | |
| ex prima institutione, cum ab utraque causa una aditio sufficiat: sextans itaque, qui sub | 5 |
| condicione datus mihi est, ad me solum pertinet. Item si tu sextantis, ex quo institutus | 1.1 |
| esses heres, omiseris aditionem, numquid dubitas, quin ex substitutione adeundo Titianae | |
| partis habiturus partem esses? respondit: non dubito, quin, si prima institutione adeundo | |
| heres esse possim, in potestate mea sit, quam partem hereditatis aut amittere uelim aut | |
| uindicare. | 5 |
| Pomponius libro octauo ad Quintum Mucium. Illud dubitari potest, an, | 77.pr.1 |
| si, cum testamento heres institutus essem ab eo, qui etiamsi intestatus decessisset, legi- | |
| tima hereditas eius ad me pertineret, an simul utramque hereditatem repudiare possim, | |
| quoniam antequam ex testamento hereditatem repudiarim, legitima nondum ad me pertinet. | |
| uerum eodem momento intellegor et ex testamento et legitimam repudiare, sicuti, si legi- | 5 |
| timam uelim ad me pertinere, cum sciam testamento mihi relictam, uidebor ante repudiare | |
| testamentum et ita legitimam adquisisse. | |
| Idem libro trigesimo quinto ad Quintum Mucium. Duo fratres fuerant, | 78.pr.1 |
| bona communia habuerant: eorum alter intestato mortuus suum heredem non reliquerat: | |
| frater qui supererat nolebat ei heres esse: consulebat, num ob eam rem, quod communibus, | |
| cum sciret eum mortuum esse, usus esset, hereditati se alligasset. respondit, nisi eo con- | |
| silio usus esset, quod uellet se heredem esse, non adstringi. itaque cauere debet, ne qua | 5 |
| in re plus sua parte dominationem interponeret. | |
| Ulpianus libro secundo ad legem Iuliam et Papiam. Placet, quotiens ad- | 79.pr.1 |
| quiritur per aliquem hereditas uel quid aliud ei cuius quis in potestate est, confestim ad- | |
| quiri ei cuius est in potestate, neque momento aliquo subs<is>tere in persona eius per quem | |
| adquiritur et sic adquiri ei cui adquiritur. | |
| Paulus libro quinto ad legem Iuliam. Si solus heres ex pluribus partibus | 80.pr.1 |
| fuero institutus, unam partem omittere non possum nec interest, in quibusdam habeam | |
| substitutum nec ne. Idem puto etiam, si aliis mixtus heredibus ex pluribus partibus heres | 1.1 |
| institutus sim, quod et hic adeundo unam portionem omne<s> adquiro, si tamen delatae | |
| sint. Item si seruus meus ex parte heres institutus sit pure, ex parte sub condicione, | 2.1 |
| dato scilicet coherede, et iussu meo adierit, deinde eo manumisso condicio alterius por- | |
| tionis exstiterit, uerius est non mihi esse adquisitam illam portionem, sed ipsum comitari: | |
| omnia enim paria permanere debent in id tempus, quo alterius portionis condicio exstet, | |
| ut adquiratur ei, cui prior portio adquisita est. Ego quidem puto et si adhuc in potestate | 3.1 |
| sit, iterum adeundum esse, si condicio exstiterit, et illud quod dicimus semel adeundum, | |
| in eiusdem persona locum habet, non cum per alium adquirenda est hereditas. | |
| Ulpianus libro tertio decimo ad legem Iuliam et Papiam. Totiens uidetur | 81.pr.1 |
| heres institutus etiam in causa substitutionis adisse, quotiens adquirere sibi possit: nam | |
| si mortuus esset, ad heredem non transferret substitutionem. | |
| Terentius Clemens libro sexto decimo ad legem Iuliam et Papiam. Si | 82.pr.1 |
| seruus eius qui capere non potest heres instituatur et antequam iussu domini adeat here- | |
| ditatem, manumissus alienatusue sit et nihil in fraudem legis factum esset, ipse admittitur | |
| ad hereditatem. sed et si partem capere possit dominus eius, eadem dicenda sunt de | |
| parte, quam ille capere non potest: nihil enim interest, de uniuerso quaeratur quod capere | 5 |
| non possit an de portione. | |
| Ulpianus libro octauo decimo ad legem Iuliam et Papiam. Si totam an | 83.pr.1 |
| partem, ex qua quis heres institutus est, tacite rogatus sit restituere, apparet nihil ei de- | |
| bere adcrescere, quia rem non uidetur habere. | |
| Papinianus libro sexto decimo quaestionum. Uentre praeterito si filius qui | 84.pr.1 |
| fuit emancipatus aut exter heres institutus sit, quamdiu rumpi testamentum potest, non | |
| defertur ex testamento hereditas. sed si uacuo uentre mulier fuit et incerto eo filius in | |
| familia retentus uita decessit, heres fuisse intellegitur: emancipatus aut exter non aliter | |
| possunt hereditatem quaerere, quam si non esse praegnatem sciant. ergo si uentre pleno | 5 |
| sit mulier, nonne iniquum erit interea defunctum filium heredi suo relinquere nihil? et | |
| ideo decreto filio succurrendum est, quia, siue frater ei nascatur siue non nascatur, patri | |
| heres futurus est. eademque ratio facit, ut emancipato quoque subueniri debeat, qui | |
| alterutro casu rem omnimodo habiturus est. | |
| Idem libro trigesimo quaestionum. Si metus causa adeat aliquis heredi- | 85.pr.1 |
| tatem, fiet ut, quia inuitus heres existat, detur abstinend<i> facultas. | |
| Idem libro sexto responsorum. Pannonius Auitus cum in cilicia procuraret | 86.pr.1 |
| heres institutus ante uita decesserat, quam heredem se institutum cognosceret. quia bo- | |
| norum possessionem, quam procurator eius petierat, heredes Auiti ratam habere non po- | |
| tuerant, ex persona defuncti restitutionem in integrum implorabant, quae stricto iure non | |
| competit, quia intra diem aditionis Auitus obisset. diuum tamen Pium | 5 |
| contra constituisse Maecianus libro quaestionum refert in eo, qui legationis causa Romae | |
| erat et filium, qui matris delatam possessionem absens amiserat, sine respectu eius di- | |
| stinctionis restitutionem locum habere. quod et hic humanitatis gratia optinendum est. | |
| Rei perduellionis hereditatem suspensa cognitione filius emancipatus, cui de patris innocentia | 1.1 |
| liquet, potest quaerere. Pro herede gessisse filium placuit, qui moriens comperto matrem | 2.1 |
| suam intestato uita decessisse codicillis petit ab herede suo, ut maternorum bonorum ser- | |
| uum manumitteret ac sibi parentibusque suis in possession<e> matris monumentum exstrueret. | |
| Idem libro decimo responsorum. Eum bonis patris se miscere conuenit, qui | 87.pr.1 |
| remoto familiae uinculo pro herede gerere uidetur. et ideo filius, qui tamquam ex bonis | |
| matris, cuius hereditatem suscepit, agrum ad hereditatem patris pertinentem ut maternum | |
| ignorans possedit, abstinendi consilium, quod in bonis patris tenuit, amississe non uidetur. | |
| Pupillis, quos placuit oneribus hereditariis esse liberandos, confusas actiones restitui oportet. | 1.1 |
| Paulus libro primo quaestionum. Gerit pro herede, qui animo adgnoscit | 88.pr.1 |
| successionem, licet nihil attingat hereditarium. unde et si domum pignori datam sicut | |
| hereditariam retinuit, cuius possessio qualisqualis fuit in hereditate, pro herede gerere | |
| uidetur: idemque est et si alienam rem ut hereditariam possedisset. | |
| Scaeuola libro tertio decimo quaestionum. Si pupillus se hereditate ab- | 89.pr.1 |
| stineat, succurrendum est et fideiussoribus ab eo datis, si ex hereditario contractu con- | |
| uenirentur. | |
| Paulus libro duodecimo responsorum. Respondit per curatorem hereditatem | 90.pr.1 |
| adquiri non posse. Idem respondit, si iussu aui nepos patris, qui de castrensi peculio | 1.1 |
| testamentum fecit, hereditatem adisset, adquisisse ei ea de quibus pater testari potest, quia | |
| castrensia esse mutatione personae desierint. | |
| Idem libro quinto decimo responsorum. Respondit, si is qui bonis paternis | 91.pr.1 |
| se abstinuit per suppositam personam emptoris bona patris mercatus probatur, perinde eum | |
| conueniri oportere a creditoribus atque si bonis paternis se inmiscuisset. | |
| Idem libro septimo decimo responsorum. Filius Familias duxit uxorem: ea | 92.pr.1 |
| filiis sublatis intestata decessit: filii iussu patris, non aui adierunt hereditatem: quaero, an auo | |
| adquisita sit hereditas. Paulus respondit secundum ea quae proponuntur nihil actum esse. | |
| Idem libro tertio sententiarum. Pater quotiens filio mandat adire, certus | 93.pr.1 |
| esse debet, an pro parte an ex asse, et an ex institutione an ex substitione, et an testa- | |
| mento an ab intestato filius suus heres existat. M<u>tus pater uel dominus filio uel seruo | 1.1 |
| heredibus institutis magis est, ut, si intellectu non careat, nutu iubere possit adire heredi- | |
| tatem, ut ei iure eius commodum quaeri possit: quod facile explicari possit scientia litte- | |
| rarum. Mutus seruus iussu domini pro herede gerendo obligat dominum hereditati. | 2.1 |
| Hermogenianus libro tertio iuris epitomarum. Qui superstitis bona repu- | 94.pr.1 |
| diat, post mortem eius adire hereditatem, item bonorum possessionem petere non pro- | |
| hibetur. | |
| Paulus libro quarto sententiarum. Recusari hereditas non tantum | 95.pr.1 |
| uerbis, sed etiam re potest et alio quouis indicio uoluntatis. | |
| Hermogenianus libro tertio iuris epitomarum. Qui se pupillum falso existi- | 96.pr.1 |
| mans, cum esset pubes, pro herede gessit, quo minus heres existat, nihil error talis ei | |
| nocebit. | |
| Paulus libro tertio decretorum. Clodius Clodianus facto prius testamento | 97.pr.1 |
| postea eundem heredem in alio testamento inutiliter facto instituerat: scriptus heres cum | |
| posterius putaret ualere, ex eo hereditatem adire uoluit, sed postea hoc inutile repertum | |
| est. Papinianus putabat repudiasse eum ex priore hereditatem, ex posteriore autem non | |
| posse adire. dicebam non repudiare eum, qui putaret posterius ualere. pronuntiauit Clo- | 5 |
| dianum intestatum decessisse. | |
| Scaeuola libro uicesimo sexto digestorum. Quae n<e>ptis suae nomine, | 98.pr.1 |
| quam ex Seia habebat, Sempronio tot dotis nomine spoponderat et pro usuris in exhibitio- | |
| nem certam summam praestabat, decessit relicta Seia filia et aliis heredibus: cum quibus | |
| Sempronius iudicio egit condemnatique pro portionibus hereditariis singuli heredes, inter | |
| quos et Seia, Sempronio cauerunt summam, qua quisque condemnatus erat usuris isdem, | 5 |
| quae ad exhibitionem a testatrice praestabantur: postea excepta Seia filia ceteri heredes | |
| abstinuerunt hereditate beneficio principis et tota hereditas ad Seiam pertinere coepit. | |
| quaero, an in Seiam, quae sola heres remansit et omnia ut sola heres erat, pro eorum | |
| quoque portionibus, qui beneficio principali hereditate abstinuerint, utilis actio dari debeat. | |
| respondit pro parte eorum, qui se abstinuissent, actiones solere decerni in eam, quae adisset | 10 |
| et maluisset integra hereditaria onera subire. | |
| Pomponius libro primo senatus consultorum. Aristo in decretis Frontianis | 99.pr.1 |
| ita refert: Cum duae filiae patri necessariae heredes exstitissent, altera se paterna absti- | |
| nuerat hereditate, altera bona paterna uindicar<e> totumque onus suscipere parata erat. | |
| sanctum Cassium praetorem causa cognita actiones hereditarias utiles daturum recte polli- | |
| citum ei, quae ad hereditatem patris acce<ss>erat de<n>egaturumque ei quae se abstinuerat. | 5 |