DE COLLUSIONE DETEGENDA
  Gaius libro secundo ad edictum praetoris urbani titulo de liberali causa. Ne 40.16.1.pr.1
quorundam dominorum erga seruos nimia indulgentia inquinaret amplissimum ordinem eo,
quod paterentur seruos suos in ingenuitatem proclamare liberosque iudicari, senatus con-
sultum factum est Domitiani temporibus, quo cautum est, ut, si quis probasset per collu-
sionem quicquam factum, si iste homo seruus sit, fieret eius seruus qui detexisset collu- 5
sionem.
  Ulpianus libro secundo de officio consulis. Conlusionem detegere ingenui- 2.pr.1
tatis post sententiam intra quinquennium posse diuus Marcus constituit. Quinquennium 1.1
autem continuum utique accipiemus. Sicubi plane aetas eius, cuius retractatur conlusio, 2.1
differendam retractationem in tempus pubertatis uel alterius rei suadeat, quinquennium
non currere dicendum est. Quinquennium autem non ad perficiendam retractationem, sed 3.1
se in ingenui-
tatem petit. Oratione diui Marci cauetur, ut etiam extraneis, qui pro altero postulandi ius 4.1
haberent, li<c>eret detegere collusionem.
  Callistratus libro quarto de cognitionibus. Cum non iusto contradictore 3.pr.1
quis ingenuus pronuntiatus est, perinde inefficax est decretum, atque si nulla iudicata res
interuenisset: idque principalibus constitutionibus cauetur.
  Ulpianus libro primo ad legem Iuliam et Papiam. Si libertinus per collu- 4.pr.1
sionem fuerit pronuntiatus ingenuus, conlusione detecta in quibus causis quasi libertinus
incipit esse. medio tamen tempore, antequam collusio detegatur et post sententiam de
ingenuitate latam, utique quasi ingenuus accipitur.
  Hermogenianus libro quinto iuris epitomarum. Sententiam pro ingenuitate 5.pr.1
dictam collusionis praetextu semel retractare permittitur. Si plures ad collusionem dete- 1.1
gendam pariter accedant, causa cognita quis debeat admitti, comparatis omnium moribus
et aetatibus et cuius magis interest, statui oportet.