DE EO PER QUEM FACTUM ERIT QUOMINUS QUIS IN
IUDICIO SISTAT
  Ulpianus libro septimo ad edictum. Aequissimum putauit praetor dolum eius 2.10.1.pr.1
coercere, qui impedit aliquem iudicio sisti. Fecisse autem dolo malo non tantum is puta- 1.1
tur, qui suis manibus uel per suos retinuerit, uerum qui alios quoque rogauit ut eum de-
tinerent uel abducerent, ne iudicio sistat, siue scientes siue ignorantes quid esset quod
comminisceretur. Dolum autem malum sic accipimus, ut si qui<s> uenienti ad iudicium ali- 2.1
quid pronuntiauerit triste, propter quod is necesse habuerit ad iudicium non uenire, teneatur
<ex> hoc edicto: quamuis quidam putent sibi eum imputare, qui credulus fuit. Si reus dolo 3.1
actoris non steterit, non habebit reus aduersus eum actionem ex hoc edicto, cum contentus
esse possit exceptione, si ex stipulatu conueniatur de poena, quod ad iudicium non uenerit.
aliter atque si ab alio sit impeditus: nam actionem propositam aduersus eum exercebit.
Si plures dolo fecerint, omnes tenentur: sed si unus praestiterit poenam, ceteri liberantur, 4.1
cum nihil intersit. Serui nomine ex hac causa noxali iudicio agendum omnes consentiunt. 5.1
Et heredi datur, sed non ultra annum. aduersus heredem autem hactenus puto 6.1
dandam actionem, ut ex dolo defuncti heres non lucretur.
  Paulus libro sexto ad edictum. Si actoris seruus domino sciente et cum possit 2.pr.1
non prohibente dolo fecerit, quo minus in iudicio sistam, Ofilius dandam mihi exceptionem
aduersus dominum ait, ne ex dolo serui dominus lucretur. si uero sine uoluntate domini
seruus hoc fecerit, Sabinus noxale iudicium dandum ait nec factum serui domino obesse
debere nisi hactenus, ut ipso careat: quando ipse nihil deliquit. 5
  Iulianus libro secundo digestorum. Ex hoc edicto aduersus eum, qui dolo 3.pr.1
fecit, quo minus quis in iudicium uocatus sistat, in factum actio competit quanti actoris
interfuit eum sisti. in quo iudicio deducitur si quid amiserit actor ob eam rem: ueluti si
reus tempore dominium rei interim sibi adquirat aut actione liberatus fuerit. Plane si is, 1.1
qui dolo fecerit, quo minus in iudicio sistatur, soluendo non fuerit, aequum erit aduersus
ipsu<m> reum restitutoriam actionem competere, ne propter dolum alienum reus lucrum faciat
et actor damno adficiatur. Si et stipulator dolo Titii et promissor dolo Maeui impeditus 2.1
fuerit, quo minus in iudicio sistatur: uterque aduersus eum, cuius dolo impeditus fuerit,
actione in factum experietur. Si et stipulator dolo promissoris et promissor dolo stipula- 3.1
toris impeditus fuerit quo minus ad iudicium ueniret: neutri eorum praetor succurrere de-
bebit, ad utraque parte dolo compensando. Si a fideiussore quinquaginta stipulatus fuero, 4.1
si in iudicium reus non uenerit, petiturus a reo centum, et dolo malo Sempronii factum
fuerit, ne in iudicium reus ueniat: centum a Sempronio consequar. tanti enim mea inter-
fuisse uidetur, quia, si uenisset in iudicium, actio mihi centum aduersus reum uel ad-
uersus heredem eius competebat, licet fideiussor minorem summam mihi promiserit. 5