| DE EXCEPTIONE REI IUDICATAE | |
| Ulpianus libro secundo ad edictum. Cum res inter alios iudicatae nullum | 44.2.1.pr.1 |
| aliis praeiudicium faciant, ex eo testamento, ubi libertas data est uel legato agi potest, | |
| licet ruptum, uel irritum aut non iustum dicatur testamentum: nec si superatus fuerit lega- | |
| tarius, praeiudicium libertati fit. | |
| Idem libro tertio decimo ad edictum. Qui cum herede eius | 2.pr.1 |
| egit, qui filium praeterierat, et exceptione summotus est 'ac si non in ea causa sint ta- | |
| bulae testamenti, ut contra eas bonorum possessio dari possit': omittente emancipato filio | |
| bonorum possessionem non inique restituetur, ut agat cum herede: et ita Iulianus libro | |
| quarto digestorum scripsit. | 5 |
| Idem libro quinto decimo ad edictum. Iulianus libro tertio di- | 3.pr.1 |
| gestorum respondit exceptionem rei iudicatae obstare, quotiens eadem quaestio inter eas- | |
| dem personas reuocatur: et ideo et si singulis rebus petitis hereditatem petat uel contra, | |
| exceptione summouebitur. | |
| Idem libro septuagensimo secundo ad edictum. Rei iudicatae exceptio tacite | 4.pr.1 |
| continere uidetur omnes personas, quae rem in iudicium deducere solent. | |
| Idem libro septuagensimo quarto ad edictum. De eadem re agere uidetur | 5.pr.1 |
| et qui non eadem actione agat, qua ab initio agebat, sed etiam si alia experiatur, de eadem | |
| tamen re: ut puta si quis mandati acturus, cum ei aduersarius iudicio sistendi causa pro- | |
| misisset, propter eandem rem agat negotiorum gestorum uel condicat, de eadem re agit. | |
| recteque ita definietur eum demum 'de <ea> re' non agere, qui prorsus rem ipsam non per- | 5 |
| sequitur: ceterum cum quis actionem mutat et experitur, dummodo de eadem re experiatur, | |
| etsi diuerso genere actionis quam instituit, uidetur 'de ea re' agere. | |
| Paulus libro septuagensimo ad edictum. Singulis controuersiis singulas | 6.pr.1 |
| actiones unumque iudicati finem sufficere probabili ratione placuit, ne aliter modus litium | |
| multiplicatus summam atque inexplicabilem faciat difficultatem, maxime si diuersa pro- | |
| nuntiarentur. parere ergo exceptionem rei iudicatae frequens est. | |
| Ulpianus libro septuagensimo quinto ad edictum. Si quis, cum totum pe- | 7.pr.1 |
| tisset, partem petat, exceptio rei iudicatae nocet, nam pars in toto est: eadem enim res | |
| accipitur et si pars petatur eius, quod totum petitum est. nec interest, utrum in corpore | |
| hoc quaeratur an in quantitate uel in iure. proinde si quis fundum petierit, | |
| deinde partem petat uel pro diuiso uel pro indiuiso, dicendum erit exceptionem obstare. | 5 |
| proinde et si proponas mihi certum locum me petere ex eo fundo, quem peti, obstabit | |
| exceptio. idem erit probandum et si duo corpora fuerint petita, mox alterutrum corpus | |
| petatur: nam nocebit exceptio. item si quis fundum petierit, mox arbores excisas ex eo | |
| fundo petat, aut insulam petierit, deinde aream petat, uel tigna uel lapides petat: item si | |
| nauem petiero, postea singulas tabulas uindicem: si ancillam praegnatem petiero et post | 1.1 |
| litem contestatam conceperit et pepererit, mox partum eius petam: utrum idem petere | |
| uideor an aliud, magnae quaestionis est. et quidem ita definiri potest totiens eandem rem | |
| agi, quotiens apud iudicem posteriorem id quaeritur, quod apud priorem quaesitum est. | |
| In his igitur fere omnibus exceptio nocet: sed in cementis et tignis diuersum est: nam is, | 2.1 |
| qui insulam petit, si cementa uel tigna uel quid aliud suum petat, si ea condicione est, | |
| ut uideatur aliud petere: etenim cuius insula est, non utique et cementa sunt: denique ea, | |
| quae iuncta sunt aedibus alienis, separata dominus uindicare potest. De fructibus eadem | 3.1 |
| quaestio est et de partu: haec enim nondum erant in rebus humanis, sed ex ea re sunt, | |
| quae petita est: magisque est, ut ista exceptio non noceat. plane si in restitutionem uel | |
| fructus uel etiam partus uenerunt aestimatique sunt, consequens erit dicere exceptionem | |
| obiciendam. Et generaliter, ut Iulianus definit, exceptio rei iudicatae obstat, | 4.1 |
| quotiens inter easdem personas eadem quaestio reuocatur uel alio genere iudicii. et ideo | |
| si hereditate petita singulas res petat uel singulis rebus petitis hereditatem petat, exceptione | |
| summouebitur. Idem erit probandum et si quis debitum petierit a debitore hereditario, | 5.1 |
| deinde hereditatem petat, uel contra si ante hereditatem petierit et postea debitum petat: | |
| nam et hic obstabit exceptio: nam cum hereditatem peto, et corpora et actiones omnes, | |
| quae in hereditate sunt, uidentur in petitionem deduci. | |
| Iulianus libro quinquagensimo primo digestorum. Item parte fundi petita <si> | 8.pr.1 |
| familiae herciscundae uel communi diuidundo agit, aeque exceptione submouebitur. | |
| Ulpianus libro septuagensimo quinto ad edictum. Si a te hereditatem petam, | 9.pr.1 |
| cum nihil possideres, deinde, ubi coeperis aliquid possidere, hereditatem petam, an noceat | |
| exceptio ista? et putem, siue fuit iudicatum hereditatem meam esse, siue aduersarius, | |
| quia nihil possidebat, absolutus est, non nocere exceptionem. Si quis fundum, quem pu- | 1.1 |
| tabat se possidere, defenderit, mox emerit: re secundum petitorem iudicata an restituere | |
| cogatur? et ait Neratius, si actori iterum petenti obiciatur exceptio rei iudicatae, replicare | |
| eum oportere de re secundum se iudicata. Iulianus scribit exceptionem rei iudicatae a | 2.1 |
| persona auctoris ad emptorem transire solere, retro autem ab emptore ad auctorem reuerti | |
| non debere. quare si hereditariam rem uendideris, ego eandem ab emptore petiero et uicero, | |
| petenti tibi non opponam exceptionem 'at si ea res iudicata non sit inter me et eum, cui | |
| uendidisti'. | 5 |
| Iulianus libro quinquagensimo primo digestorum. Item si uictus fuero, tu | 10.pr.1 |
| aduersus me exceptionem non habebis. | |
| Ulpianus libro septuagensimo quinto ad edictum. Si mater filii impuberis | 11.pr.1 |
| defuncti ex senatus consulto bona uindicauerit idcirco, quia putabat rupto patris eius testa- | |
| mento neminem esse substitutum, uictaque fuerit, quia testamentum patris ruptum non | |
| erat, postea autem apertis pupillaribus tabulis apparuit non esse ei substitutum: si peteret | |
| rursus hereditatem, obstatur<a>m exceptionem rei iudicatae Neratius ait. ego exceptionem | 5 |
| obesse ei rei iudicatae non dubito: sed ex causa succurrendum erit ei, quae unam tantum | |
| causam egit rupti testamenti. Denique et Celsus scribit, si hominem petiero, quem ob | 1.1 |
| eam rem meum esse existimaui, quod mihi traditus ab alio est, cum is ex hereditaria | |
| causa meus esset, rursus petenti mihi obstaturam exceptionem. Si quis autem petat fun- | 2.1 |
| dum suum esse eo, quod Titius eum sibi tradiderit, si postea alia ex causa petat causa | |
| adiecta, non debet summoueri exceptione. Item Iulianus scribit: cum ego et tu heredes | 3.1 |
| Titio exstitissemus, si tu partem fundi, quem totum hereditarium dicebas, a Sempronio | |
| petieris et uictus fueris, mox eandem partem a Sempronio emero, agenti tibi mecum fa- | |
| miliae erciscundae exceptio obstabit, quia res iudicata sit inter te et uenditorem meum: | |
| nam et si ante eandem partem petissem et agerem familiae erciscundae, obstaret exceptio | 5 |
| 'quod res iudicata sit inter me et te'. Eandem causam facit etiam origo petitionis. ce- | 4.1 |
| terum si forte petiero fundum uel hominem, mox alia causa noua post petitionem mihi | |
| accesserit, quae mihi dominium tribuat, non me repellet ista exceptio, nisi forte intermis- | |
| sum dominium in medio tempore rediit quodam postliminio. quid enim, si homo, quem | |
| petieram, ab hostibus fuerit captus, mox postliminio receptus? hic exceptione summouebor, | 5 |
| quia eadem res esse intellegitur. at si ex alia causa dominium fuerim nactus, non nocebit | |
| exceptio: et ideo si forte sub condicione res legata mihi fuerit, deinde medio tempore ad- | |
| quisito dominio petam, mox existente condicione legati rursus petam, putem exceptionem | |
| non obstare: alia enim causa fuit prioris dominii, haec noua nunc accessit. Itaque adqui- | 5.1 |
| situm quidem postea dominium aliam causam facit. mutata autem opinio petitoris non | |
| facit. ut puta opinabatur ex causa hereditaria se dominium habere: mutauit opinionem et | |
| coepit putare ex causa donationis: haec res non parit petitionem nouam: nam qualecum- | |
| que et undecumque dominium adquisitum habuit, uindicatione prima in iudicium deduxit. | 5 |
| Si quis iter petierit, deinde actum petat, puto fortius defendendum aliud uideri tunc peti- | 6.1 |
| tum, aliud nunc, atque ideo exceptionem rei iudicatae cessare. Hoc iure utimur, ut ex | 7.1 |
| parte actoris in exceptione rei iudicatae hae personae continerentur, quae rem in iudicium | |
| deducunt: inter hos erunt procurator, cui mandatum est, tutor, curator furiosi uel pupilli, | |
| actor municipum: ex persona autem rei etiam defensor numerabitur, quia aduersus defen- | |
| sorem qui agit, litem in iudicium deducit. Si quis hominem a filio familias petierit, deinde | 8.1 |
| eundem a patre petat, locum habet haec exceptio. Si egero cum uicino aquae pluuiae | 9.1 |
| arcendae, deinde alteruter nostrum praedium uendiderit et emptor agat uel cum eo agatur, | |
| haec exceptio nocet, sed de eo opere, quod iam erat factum, cum iudicium acciperetur. | |
| Item si rem, quam a te petierat, Titius pignori Seio dederit, deinde Seius pigneraticia ad- | 10.1 |
| uersus te utatur, distinguendum erit, quando pignori dedit Titius: et si quidem antequam | |
| peteret, non oportet ei nocere exceptionem: nam et ille petere debuit et ego saluam ha- | |
| bere debeo pigneraticiam actionem. sed si posteaquam petit, pignori dedit, magis est, ut | |
| noceat exceptio rei iudicatae. | 5 |
| Paulus libro septuagesimo ad edictum. Cum quaeritur, haec exceptio noceat | 12.pr.1 |
| nec ne, inspiciendum est, an idem corpus sit, | |
| Ulpianus libro septuagensimo quinto ad edictum. quantitas | 13.pr.1 |
| eadem, idem ius, | |
| Paulus libro septuagensimo ad edictum. et an eadem causa petendi et ea- | 14.pr.1 |
| dem condicio personarum: quae nisi omnia concurrunt, alia res est. idem corpus in hac | |
| exceptione non utique omni pristina qualitate uel quantitate seruata, nulla adiectione de- | |
| minutioneue facta, sed pinguius pro communi utilitate accipitur. Qui, cum par- | 1.1 |
| tem usus fructus haberet, totum petit, si postea partem adcrescentem petat, non summo- | |
| uetur exceptione, quia usus fructus non portioni, sed homini adcrescit. Actiones in per- | 2.1 |
| sonam ab actionibus in rem hoc differunt, quod, cum eadem res ab eodem mihi debeatur, | |
| singulas obligationes singulae causae sequuntur nec ulla earum alterius petitione uitiatur: | |
| at cum in rem ago non expressa causa, ex qua rem meam esse dico, omnes causae una | |
| petitione adprehenduntur. neque enim amplius quam semel res mea esse | 5 |
| potest, saepius autem deberi potest. Si quis interdicto egerit de possessione, postea | 3.1 |
| in rem agens non repellitur per exceptionem, quoniam in interdicto possessio, in actione | |
| proprietas uertitur. | |
| Gaius libro trigensimo ad edictum prouinciale. Si inter me et te contro- | 15.pr.1 |
| uersia de hereditate sit et quasdam res ex eadem tu possides, quasdam ego: nihil uetat | |
| et me a te et inuicem te a me hereditatem petere. quod si post rem iudicatam a me pe- | |
| tere coeperis, interest, utrum meam esse hereditatem pronuntiatum sit an contra: si meam | |
| esse, nocebit tibi rei iudicatae exceptio, quia eo ipso, quo<d> meam esse pronuntiatum est, | 5 |
| ex diuerso pronuntiatum uidetur tuam non esse: si uero meam non esse, nihil de tuo iure | |
| iudicatum intellegitur, quia potest nec mea hereditas esse nec tua. | |
| Iulianus libro quinquagensimo primo digestorum. Euidenter enim iniquis- | 16.pr.1 |
| simum est proficere rei iudicatae exceptionem ei, contra quem iudicatum est. | |
| Gaius libro trigensimo ad edictum prouinciale. Si rem meam a te petiero, | 17.pr.1 |
| tu autem ideo fueris absolutus, quod probaueris sine dolo malo te desisse possidere, deinde | |
| postea coeperis possidere et ego a te petam: non nocebit mihi exceptio rei iudicatae. | |
| Ulpianus libro octogensimo ad edictum. Si quis ad exhibendum egerit, | 18.pr.1 |
| deinde absolutus fuerit aduersarius, quia non possidebat, et dominus iterum agat nancto | |
| eo possessionem: rei iudicatae exceptio locum non habebit, quia alia res est. | |
| Marcellus libro nono decimo digestorum. Duobus diuersis temporibus | 19.pr.1 |
| eandem rem pignori dedit: egit posterior cum priore pigneraticia et optinuit: mox ille agere | |
| simili actione instituit: quaesitum est, an exceptio rei iudicatae obstaret. si opposuerat | |
| exceptionem rei sibi ante pigneratae et nihil aliud nouum et ualidum adiecerit, sine dubio | |
| obstabit: eandem enim quaestionem reuocat in iudicium. | 5 |
| Pomponius libro sexto decimo ad Sabinum. Si ex testamento actum sit cum | 20.pr.1 |
| herede ab eo, qui, cum totum argentum ei legatum erat, mensas dumtaxat sibi legatas | |
| putaret earumque dumtaxat aestimationem in iudicio fecisset: postea eundem petiturum de | |
| argento quoque legato Trebatius ait nec obstaturam ei exceptionem, quod non sit petitum, | |
| quod nec actor petere putasset nec iudex in iudicio sensisset. | 5 |
| Idem libro trigesimo primo ad Sabinum. Si, cum argentum mihi testamento | 21.pr.1 |
| legatum esset, egerim cum herede et postea codicillis prolatis uestem quoque mihi legatam | |
| esse appareat, non est deducta in superius iudicium uestis causa, quia neque litigatores | |
| neque iudex de alio quam de argento actum intellegant. Si petiero gregem et uel aucto | 1.1 |
| uel minuto numero gregis iterum eundem gregem petam, obstabit mihi exceptio. sed et si | |
| speciale corpus ex grege petam, si adfuit in eo grege, puto obstaturam exceptionem. Si | 2.1 |
| Stichum et Pamphilum tuos esse petieris et absoluto aduersario Stichum tuum esse petas | |
| ab eodem, exceptionem obstare tibi constat. Si fundum meum esse petiero, deinde postea | 3.1 |
| usum fructum eiusdem fundi petam, qui ex illa causa, ex qua fundus meus erat, meus sit: | |
| exceptio mihi obstabit, quia qui fundum habet, usum fructum suum uindicare non potest. | |
| sed si usum fructum, cum meus esset, uindicaui, deinde proprietatem nanctus iterum de | |
| usu fructu experiar, potest dici alia res esse, quoniam postquam nanctus sum proprietatem | 5 |
| fundi, desinit meus esse prior usus fructus et iure proprietatis quasi ex noua causa rursus | |
| meus esse coepit. Si pro seruo meo fideiusseris et mecum de peculio actum sit, si postea | 4.1 |
| tecum eo nomine agatur, excipiendum est de re iudicata. | |
| Paulus libro trigensimo primo ad edictum. Si cum uno herede depositi | 22.pr.1 |
| actum sit, tamen et cum ceteris heredibus recte agetur nec exceptio rei iudicatae eis | |
| proderit: nam etsi eadem quaestio in omnibus iudiciis uertitur, tamen personarum mutatio, | |
| cum quibus singulis suo nomine agitur, aliam atque aliam rem facit. et si actum sit cum | |
| herede de dolo defuncti, deinde de dolo heredis ageretur, exceptio rei iudicatae non no- | 5 |
| cebit, quia de alia re agitur. | |
| Ulpianus libro tertio disputationum. Si in iudicio actum sit usuraeque solae | 23.pr.1 |
| petitae sint, non est uerendum, ne noceat rei iudicatae exceptio circa sortis petitionem: | |
| quia enim non competit, nec opposita nocet. eadem erunt et si quis ex bonae fidei iudicio | |
| uelit usuras tantum persequi: nam nihilo minus futuri temporis cedunt usurae: quamdiu | |
| enim manet contractus bonae fidei, current usurae. | 5 |
| Iulianus libro nono digestorum. Si quis rem a non domino emerit, mox | 24.pr.1 |
| petente domino absolutus sit, deinde possessionem amiserit et a domino petierit, aduersus | |
| exceptionem 'si non eius sit res' replicatione hac adiuuabitur 'at si res iudicata non sit'. | |
| Idem libro quinquagensimo primo digestorum. Si is, qui heres non erat, | 25.pr.1 |
| hereditatem petierit et postea heres factus eandem hereditatem petet, exceptione rei iudi- | |
| catae non summouebitur. Est in potestate emptoris intra sex menses, redhibitoria agere | 1.1 |
| mallet an ea quae datur, quanti minoris homo cum ueniret fuerit. nam posterior actio | |
| etiam redhibitionem continet, si tale uitium in homine est, ut eum ob id actor empturus | |
| non fuerit: quare uere dicetur eum, qui alterutra earum egerit, si altera postea agat, rei | |
| iudicatae exceptione summoueri. Si te negotiis meis optuleris et fundum nomine meo | 2.1 |
| petieris, deinde ego hanc petitionem tuam ratam non habuero, sed mandauero tibi, ut ex | |
| integro eundem fundum peteres, exceptio rei iudicatae non obstabit: alia enim res facta | |
| est interueniente mandatu. idem est, si non in rem, sed in personam actum fuerit. | |
| Africanus libro nono quaestionum. Egi tecum ius mihi esse aedes meas | 26.pr.1 |
| usque ad decem pedes altius tollere: post ago ius mihi esse usque ad uiginti pedes altius | |
| tollere: exceptio rei iudicatae procul dubio obstabit. sed et si rursus ita agam ius mihi | |
| esse altius ad alios decem pedes tollere, obstabit exceptio, cum aliter superior pars iure | |
| haberi non possit, quam si inferior quoque iure habeatur. Item si fundo petito postea in- | 1.1 |
| sula, quae e regione eius in flumine nata erit, petatur, exceptio obstatura est. | |
| Neratius libro septimo membranarum. Cum de hoc, an eadem res est, | 27.pr.1 |
| quaeritur, haec spectanda sunt: personae, id ipsum de quo agitur, causa proxima actionis. | |
| nec iam interest, qua ratione quis eam causam actionis competere sibi existimasset, per- | |
| inde ac si quis, posteaquam contra eum iudicatum esset, noua instrumenta causae suae | |
| repperisset. | 5 |
| Papinianus libro uicensimo septimo quaestionum. Exceptio rei iudicatae | 28.pr.1 |
| nocebit ei, qui in dominium successit eius qui iudicio expertus est. | |
| Idem libro undecimo responsorum. Iudicatae quidem rei praescriptio cohe- | 29.pr.1 |
| redi, qui non litigauit, obstare non potest, nec in seruitutem uidetur peti post rem pro | |
| libertate iudicatam nondum ex causa fideicommissi manumissus: sed praetoris oportet in | |
| ea re sententiam seruari, quam pro parte uicti praestari non potest: nam et cum alterum | |
| ex coheredibus inofficiosi quaestio tenuit aut etiam duobus separatim agentibus alter opti- | 5 |
| nuit, libertates competere placuit, ita tamen, ut officio iudicis indemnitati uictoris futurique | |
| manumissoris consulatur. Si debitor de dominio rei, quam pignori dedit, non admonito | 1.1 |
| creditore causam egerit et contrariam sententiam acceperit, creditor in locum uicti succes- | |
| sisse non uidebitur, cum pignoris conuentio sententiam praecesserit. | |
| Paulus libro quarto decimo quaestionum. Ex sextante heres institutus, qui | 30.pr.1 |
| intestato legitimus heres esse potest, cum de iure testamenti faceret quaestionem, ab uno | |
| ex institutis dimidiam partem hereditatis petiit nec optinuit. uidetur in illa petitione etiam | |
| partem sextantis uindicasse et ideo, si coeperit ab eodem ex testamento eandem portio- | |
| nem petere, obstabit ei exceptio rei iudicatae. Latinus Largus: cum de hereditate inter | 1.1 |
| Maeuium, ad quem pertinebat, et Titium, qui controuersiam mouerat, transigeretur, traditio | |
| rerum hereditariarum Maeuio heredi a Titio facta est, in qua traditione etiam fundum ei | |
| suum proprium, quem ante multos annos auo eiusdem Maeuii heredis obligauerat quemque | |
| alii postea in obligationem deduxerat, ex causa pacti tradidit. his gestis posterior Titii | 5 |
| creditor ius suum persecutus est et optinuit. post hoc iudicium Maeuius heres repperit in | |
| rebus auitis chirographum eiusdem Titii ante multos annos conscriptum, per quod apparuit | |
| eum fundum, qui in causam transactionis uenerat, etiam auo suo ab eodem Titio fuisse | |
| obligatum. cum ergo constet prius auo Maeuii heredis in obligationem eundem fundum | |
| datum, de quo Maeuius superatus est, quaero, an ius aui sui, quod tunc, cum de eodem | 10 |
| fundo ageretur, ignorabat, nulla exceptione opposita exsequi possit. respondi: si de pro- | |
| prietate fundi litigatur et secundum actorem pronuntiatum fuisse<t>, diceremus petenti ei, | |
| qui in priore iudicio uictus est, obstaturam rei iudicatae exceptionem, quoniam de eius | |
| quoque iure quaesitum uidetur, cum actor petitionem implet. quod si possessor absolutus | |
| amissa possessione eundem ab eodem, qui prius non optinuit, peteret, non obesset ei ex- | 15 |
| ceptio: nihil enim in suo iudicio de iure eius statutum uideretur. cum autem pigneraticia | |
| actum est aduersus priorem creditorem, potest fieri, ut de iure possessoris non sit quae- | |
| situm, quia non, ut in proprietatis quaestione quod meum est alterius non est, ita in | |
| obligatione utique consequens est, ut non sit alii obligatum, quod hic probabit sibi teneri. | |
| et probabilius dicitur non obstare exceptionem, quoniam de iure possessoris quaesitum | 20 |
| non est, sed de sola obligatione. in proposita autem quaestione magis me illud mouet, | |
| numquid pignoris ius extinctum sit dominio adquisito: neque enim potest pignus perse- | |
| uerare domino constituto creditore. actio tamen pigneraticia competit: uerum est enim | |
| et pigneri dat<u>m et satisfactum non esse, quare puto non obstare rei iudicatae exceptionem. | |
| Idem libro tertio responsorum. Paulus respondit ei, qui in rem egisset nec | 31.pr.1 |
| tenuisset, postea condicenti non obstare exceptionem rei iudicatae. |