FURTI ADUERSUS NAUTAS CAUPONES STABULARIOS
  Ulpianus libro trigensimo octauo ad edictum. In eos, qui naues 47.5.1.pr.1
cauponas stabula exercebunt, si quid a quoquo eorum quosue ibi habebunt furtum factum
esse dicetur, iudicium datur, siue furtum ope consilio exercitoris factum sit, siue eorum
cuius, qui in ea naui nauigandi causa esset. Nauigandi autem causa accipere debemus 1.1
eos, qui adhibentur, ut nauis nauiget, hoc est nautas.
Et est in duplum actio. 2.1
Cum enim 3.1
in caupona uel in naui res perit, ex edicto praetoris obligatur exercitor nauis uel caupo
ita, ut in potestate sit eius, cui res subrepta sit, utrum mallet cum exercitore honorario
iure an cum fure iure ciuili experiri. Quod si receperit saluum fore caupo uel nauta, furti 4.1
actionem non dominus rei subreptae, sed ipse habet, quia recipiendo periculum custodiae
subit. Serui uero sui nomine exercitor noxae dedendo se liberat. cur ergo non exercitor 5.1
condemnetur, qui seruum tam malum in naue admisit? et cur liberi quidem hominis no-
mine tenetur in solidum, serui uero non tenetur? nisi forte idcirco, quod liberum quidem
hominem adhibens statuere debuit de eo, qualis esset, in seruo uero suo ignoscendum sit
ei quasi in domestico malo, si noxae dedere paratus sit. si autem alienum adhibuit ser- 5
uum, quasi in libero tenebitur. Caupo praestat factum eorum, qui in ea caupona eius 6.1
cauponae exercendae causa ibi sunt, item eorum, qui habitandi causa ibi sunt: uiatorum
autem factum non praestat. namque uiatorem sibi eligere caupo uel stabularius non uidetur
nec repellere potest iter agentes: inhabitatores uero perpetuos ipse quodammodo elegit,
qui non reiecit, quorum factum oportet eum praestare. in naui quoque uectorum factum 5
non praestatur.