| DE ACCUSATIONIBUS ET INSCRIPTIONIBUS | |
| Pomponius libro primo ad Sabinum. Non est permissum mulieri publico | 48.2.1.pr.1 |
| iudicio quemquam reum facere, nisi scilicet parentium liberorumque et patroni et patronae | |
| et eorum filii filiae nepotis neptis mortem exequatur. | |
| Papinianus libro primo de adulteriis. Certis ex causis concessa est mulie- | 2.pr.1 |
| ribus publica accusatio, ueluti si mortem exequantur eorum earumque, in quos ex lege | |
| testimonium publicorum inuitae non dicunt. idem et in lege Cornelia testamentaria se- | |
| natus statuit: sed et de testamento paterni liberti uel materni mulieribus publico iudicio | |
| dicere permissum est. Pupillis ex consilio tutorum patris mortem, item pupillae aui sui | 1.1 |
| mortem exequi concessum est. lege autem testamentaria nam de patris quidem testamento | |
| pupillis agere diuus Uespasianus permisit: sed quasi non exhibeantur tabulae, per inter- | |
| dictum possunt experiri. | |
| Paulus libro tertio de adulteriis. Libellorum inscriptionis conceptio talis est. | 3.pr.1 |
| 'Consul et dies. Apud illum praetorem uel proconsulem Lucius Titius professus est se | |
| Maeuiam lege Iulia de adulteriis ream deferre, quod dicat eam cum Gaio Seio in ciuitate | |
| illa, domo illius, mense illo, consulibus illis adulterium commisisse.' utique enim et locus | |
| designandus est, in quo adulterium commissum est, et persona, cum qua admissum dicitur, | 5 |
| et mensis: hoc enim lege Iulia publicorum cauetur et generaliter praecipitur omnibus, qui | |
| reum aliquem deferunt: neque autem diem neque horam inuitus conprehendet. Quod si | 1.1 |
| libelli inscriptionum legitime ordinati non fuerint, rei nomen aboletur et ex integro repe- | |
| tendi reum potestas fiet. Item subscribere debebit is qui dat libellos se professum esse, | 2.1 |
| uel alius pro eo, si litteras nesciat. Sed et si aliud crimen obiciat, ueluti quod domum | 3.1 |
| suam praebuit, ut stuprum mater familias pateretur, quod adulterum deprehensum dimiserit, | |
| quod pretium pro comperto stupro acceperit, et si quid simile, id ipsum libellis compre- | |
| hendendum erit. Si accusator decesserit aliaue quae causa ei impedierit, quo | 4.1 |
| minus accusare possit, et si quid simile, nomen rei aboletur postulante reo: idque et lege | |
| Iulia de ui et senatus consulto cautum est, ita ut liceat alii ex integro repetere reum. sed | |
| intra quod tempus, uidebimus: et utique triginta dies utiles obseruandi sunt. | |
| Ulpianus libro secundo de adulteriis. Is, qui iudicio publico damnatus est, | 4.pr.1 |
| ius accusandi non habet, nisi liberorum uel patronorum suorum mortem eo iudicio uel | |
| rem suam exequatur. sed et calumnia notatis ius accusandi ademptum est, item his, qui | |
| cum bestiis depugnandi causa in harenam intromissi sunt, quiue artem ludicram uel leno- | |
| ci<ni>um fecerint, quiue praeuaricationis calumniaeue causa quid fecisse iudicio publico pro- | 5 |
| nuntiatus erit, quiue ob accusandum negotiumue cui facessendum pecuniam accepisse iu- | |
| dicatus erit. | |
| Idem libro tertio de adulteriis. Seruos quoque adulterii posse accusari nulla | 5.pr.1 |
| dubitatio est: sed qui prohibentur adulterii liberos homines accusare, idem seruos quoque | |
| prohibebuntur. sed ex rescripto diui Marci etiam aduersus proprium seruum accusationem | |
| instituere dominus potest. post hoc igitur rescriptum accusandi necessitas incumbet do- | |
| mino seruum suum: ceterum iuste mulier nupta praescriptione utetur. | 5 |
| Idem libro secundo de officio proconsulis. Leuia crimina audire et discutere | 6.pr.1 |
| de plano proconsulem oportet et uel liberare eos, quibus obiciuntur, uel fustibus castigare | |
| uel flagellis seruos uerberare. | |
| Idem libro septimo de officio proconsulis. Si cui crimen obiciatur, praecedere | 7.pr.1 |
| debet crimen subscriptio. quae res ad id inuenta est, ne facile quis prosiliat ad accusa- | |
| tionem, cum sciat inultam sibi accusationem non futuram. Cauent itaque singuli, quod | 1.1 |
| crimen obiciant, et praeterea perseueraturos se in crimine usque ad sententiam. Isdem | 2.1 |
| criminibus, quibus quis liberatus est, non debet praeses pati eundem accusari, et ita diuus | |
| Pius Saluio Ualenti rescripsit: sed hoc, utrum ab eodem an nec ab alio accusari possit, | |
| uidendum est. et putem, quoniam res inter alios iudicatae alii non praeiudicant, si is, qui | |
| nunc accusator exstitit, suum dolorem persequatur doceatque ignorasse se accusationem | 5 |
| ab alio institutam, magna ex causa admitti eum ad accusationem debere. Si tamen alio | 3.1 |
| crimine postuletur ab eodem, qui in alio crimine eum calumniatus est, puto non facile ad- | |
| mittendum eum qui semel calumniatus sit: quamuis filium accusatoris admitti oportere | |
| aliam accusationem instituentem aduersus eum, quem pater accusauerat diuus Pius Iulio | |
| Candido rescripsit. Idem imperator rescripsit seruos ibi puniendos, ubi deliquisse arguan- | 4.1 |
| tur, dominumque eorum, si uelit eos defendere, non posse reuocare in prouinciam suam, | |
| sed ibi oportere defendere, ubi deliquerint. Cum sacrilegium admissum esset in aliqua | 5.1 |
| prouincia, deinde in alia minus crimen, diuus Pius Pontio Proculo rescripsit, postquam | |
| cognouerit de crimine in sua prouincia admisso, ut reum in eam prouinciam remitteret, | |
| ubi sacrilegium admisit. | |
| Macer libro secundo de publicis iudiciis. Qui accusare possunt, intellege- | 8.pr.1 |
| mus, si scierimus, qui non possunt. itaque prohibentur accusare alii propter sexum uel | |
| aetatem, ut mulier, ut pupillus: alii propter sacramentum, ut qui stipendium merent: alii | |
| propter magistratum potestatemue, in qua agentes sine fraude in ius euocari non possunt: | |
| alii propter delictum proprium, ut infames: alii propter turpem quaestum, ut qui duo iu- | 5 |
| dicia aduersus duos reos subscripta habent nummosue ob accusandum uel non accusan- | |
| dum acceperint: alii propter condicionem suam, ut libertini contra patronos: | |
| Paulus libro quinto sententiarum. alii propter suspicionem calumniae, ut | 9.pr.1 |
| illi, qui falsum testimonium subornati dixerunt: | |
| Hermogenianus libro sexto iuris epitomarum. | 10.pr.1 |
| nonnulli propter paupertatem, ut sunt qui minus quam quinquaginta aureos habent. | |
| Macer libro secundo de publicis iudiciis. Hi tamen omnes, si suam iniu- | 11.pr.1 |
| riam exequantur mortemue propinquorum defendent, ab accusatione non excluduntur. Liberi | 1.1 |
| libertique non sunt prohibendi suarum rerum defendendarum gratia de facto parentium | |
| patronorumue queri, ueluti si dicant ui s<e> a possessione ab his expulsos, scilicet non ut | |
| crimen uis eis intendant, sed ut possessionem recipiant. nam et filius non quidem pro- | |
| hibitus est de facto matris queri, si dicat suppositum ab ea partum, quo magis coheredem | 5 |
| haberet, sed ream eam lege Cornelia facere permissum ei non est. Ab alio delatum alius | 2.1 |
| deferre non potest: sed eum, qui abolitione publica uel priuata interueniente aut desistente | |
| accusatore de reis exemptus est, alius deferre non prohibetur. | |
| Uenuleius Saturninus libro secundo de iudiciis publicis. Hos accusare | 12.pr.1 |
| non licet: legatum imperatoris, id est praesidem prouinciae, ex sententia Lentuli dicta | |
| Sulla et Trione consulibus: item legatum prouincialem eius dumtaxat criminis, quod ante | |
| commiserit, quam in legationem uenerit: item magistratum populi Romani eumue, qui rei | |
| publicae causa afuerit, dum non <d>etractandae legis causa abest. Hoc beneficio etiam in | 1.1 |
| reos recepti uti possunt, si abolitione interueniente repeti se non debere contendant, se- | |
| cundum epistulam diui Hadriani ad Glabrionem consulem scriptam. Lege Iulia iudicio- | 2.1 |
| rum publicorum cauetur, ne eodem tempore de duobus reis quis quereretur nisi suarum | |
| iniuriarum causa. Si seruus reus postulabitur, eadem obseruanda sunt, quae si liber esset, | 3.1 |
| ex senatus consulto Cotta et Messala consulibus. Omnibus autem legibus serui rei fiunt | 4.1 |
| excepta lege Iulia de ui priuata, quia ea lege damnati partis tertiae bonorum publicatione | |
| puniuntur, quae poena in seruum non cadit. idemque dicendum est in ceteris legibus, | |
| quibus pecuniaria poena irrogatur uel etiam capitis, quae seruorum poenis non conuenit, | |
| sicuti relegatio. item nec lex Pompeia parricidii, quoniam caput primum eos adpraehendit, | 5 |
| qui parentes cognatosue aut patronos occiderint: quae in seruos, quantum ad uerba per- | |
| tinet, non cadunt: sed cum natura communis est, similiter et in eos animaduertetur. item | |
| Cornelia iniuriarum seruum non debere recipi reum Cornelius Sulla auctor fuit: sed durior | |
| ei poena extra ordinem imminebit. | |
| Marcianus libro primo de publicis iudiciis. Mulierem propter publicam | 13.pr.1 |
| utilitatem ad annonam pertinentem audiri a praefecto annonae deferentem diuus Seuerus | |
| et Antoninus rescripserunt. famosi quoque accusantes sine ulla dubitatione admittuntur. | |
| milites quoque, qui causas alienas deferre non possunt, qui pro pace excubant, uel magis | |
| ad hanc accusationem admittendi sunt. serui quoque deferentes audiuntur. | 5 |
| Paulus libro secundo de officio proconsulis. Senatus censuit, ne quis ob | 14.pr.1 |
| idem crimen pluribus legibus reus fieret. | |
| Ulpianus libro quinquagensimo sexto ad edictum. In eum, cuius dolo malo | 15.pr.1 |
| hominibus coactis damni quid datum esse dicatur, non debet cogi actor omissa actione | |
| ciuili crimen intendere. | |
| Idem libro secundo de officio consulis. Si plures existant, qui eum in pu- | 16.pr.1 |
| blicis iudiciis accusare uolunt, iudex eligere debet eum qui accuset, causa scilicet cognita | |
| aestimatis accusatorum personis uel de dignitate, uel ex eo quod interest, uel aetate uel | |
| moribus uel alia iusta de causa. | |
| Modestinus libro sexto differentiarum. Si seruum dominus in crimine ca- | 17.pr.1 |
| pitali defendat, sistendum satisdato promittere iubetur. | |
| Idem libro septimo decimo responsorum. Cum Titia testamentum Gaii fra- | 18.pr.1 |
| tris sui falsum arguere minaretur et sollemnia accusationis non impleuit intra tempus a | |
| praeside praefinitum, praeses prouinciae iterum pronuntiauit non posse illam amplius de | |
| falso testamento dicere: aduersus quas sententias Titia non prouocauit, sed dixit se post | |
| finitum tempus de irrito testamento dicere. quaero, an Titia, quae non appellauit aduersus | 5 |
| sententiam praesidis, possit ad falsi accusationem postea reuerti. respondit nihil aperte | |
| proponi, propter quod aduersus sententiae auctoritatem de falso agens audienda sit. | |
| Callistratus libro quinto de cognitionibus. Diui fratres rescripserunt non | 19.pr.1 |
| debere cogi heredes accusatorum exequi crimina. Item non oportere compelli accusatorem | 1.1 |
| plures reos facere diuus Hadrianus rescripsit. | |
| Modestinus libro secundo de poenis. Ex iudiciorum publicorum admissis | 20.pr.1 |
| non alias transeunt aduersus heredes poenae bonorum ademptionis, quam si lis contestata | |
| et condemnatio fuerit secuta, excepto repetundarum et maiestatis iudicio, quae etiam mor- | |
| tuis reis, cum quibus nihil actum est, adhuc exerceri placuit, ut bona eorum fisco uindi- | |
| centur: adeo ut diuus Seuerus et Antoninus rescripser<i>nt, ex quo quis aliquod ex his | 5 |
| causis crimen contraxit, nihil ex bonis suis alienare aut manumittere eum poss<e>. ex ceteris | |
| uero delictis poena incipere ab herede ita demum potest, si uiuo reo accusatio mota est, | |
| licet non fuit condemnatio secuta. | |
| Papinianus libro quinto decimo responsorum. Capitis reus suspenso cri- | 21.pr.1 |
| mine causam fisco deferre non prohibetur. | |
| Idem libro sexto decimo responsorum. Alterius prouinciae reus apud eos | 22.pr.1 |
| accusatur et damnatur, apud quos crimen contractum ostenditur. quod etiam in militibus | |
| esse obseruandum optimi principes nostri generaliter rescripserunt. |