| AD LEGEM CORNELIAM DE SICARIIS ET UENEFICIS | |
| Marcianus libro quarto decimo institutionum. Lege Cornelia de sicariis et | 48.8.1.pr.1 |
| ueneficis tenetur, qui hominem occiderit: cuiusue dolo malo incendium factum erit: quiue | |
| hominis occidendi furtiue faciendi causa cum telo ambulauerit: quiue, cum magistratus | |
| esset publicoue iudicio praeesset, operam dedisset, quo quis falsum indicium profiteretur, | |
| ut quis innocens conueniretur condemnaretur. Praeterea tenetur, qui hominis necandi | 1.1 |
| causa uenenum confecerit dederit: quiue falsum testimonium dolo malo dixerit quo quis | |
| publico iudicio rei capitalis damnaretur: quiue magistratus iudexue quaestionis <o>b capitalem | |
| causam pecuniam acceperit ut publica lege reus fieret. Et qui hominem occiderit, punitur | 2.1 |
| non habita differentia, cuius condicionis hominem interemit. Diuus | 3.1 |
| Hadrianus rescripsit eum, qui hominem occidit, si non occidendi animo hoc admisit, ab- | |
| solui posse, et qui hominem non occidit, sed uulnerauit, ut occidat, pro homicida damnan- | |
| dum: et ex re constituendum hoc: nam si gladium stri<n>xerit et in eo percusserit, indubi- | |
| tate occidendi animo id eum admisisse: sed si claui percussit aut cuccuma in rixa, quamuis | 5 |
| ferro percusserit, tamen non occidendi animo. leniendam poenam eius, qui in rixa casu | |
| magis quam uoluntate homicidium admisit. Item diuus Hadrianus rescripsit eum, qui stu- | 4.1 |
| prum sibi uel suis per uim inferentem occidit, dimittendum. Sed et in eum, qui uxorem | 5.1 |
| deprehensam in adulterio occidit, diuus Pius leuiorem poenam irrogandam | |
| esse scripsit, et humiliore loco positum in exilium perpetuum dari iussit, in aliqua dignitate | |
| positum ad tempus relegari. | |
| Ulpianus libro primo de adulteris. Inauditum filium pater occidere non | 2.pr.1 |
| potest, sed accusare eum apud praefectum praesidemue prouinciae debet. | |
| Marcianus libro quarto decimo institutionum. Eiusdem legis Corneliae de | 3.pr.1 |
| sicariis et ueneficis capite quinto, qui uenenum necandi hominis causa fecerit uel uendiderit | |
| uel habuerit, plectitur. Eiusdem legis poen<a> adficitur, qui in publicum mala medicamenta | 1.1 |
| uendiderit uel hominis necandi causa habuerit. Adiectio autem ista 'uen<en>i mali' ostendit | 2.1 |
| esse quaedam et non mala uenena. ergo nomen medium est et tam id, quod ad sanan- | |
| dum, quam id, quod ad occidendum paratum est, continet, sed et id quod amatorium ap- | |
| pellatur: sed hoc solum notatur in ea lege, quod hominis necandi causa habet. sed ex | |
| senatus consulto relegari iussa est ea, quae non quidem malo animo, sed malo exemplo | 5 |
| medicamentum ad conceptionem dedit, ex quo ea quae acceperat decesserit. Alio senatus | 3.1 |
| consulto effectum est, ut pigmentarii, s<i> cui temere cicutam salamandram aconitum pituo- | |
| campas aut bubrostim mandragoram et id, quod lustramenti causa dederit canthari- | |
| das, poena teneantur huius legis. Item is, cuius familia sciente eo apiscendae reciperandae | 4.1 |
| possessionis causa arma sumpserit: item qui auctor seditionis fuerit: et qui naufragium | |
| suppresserit: et qui falsa indicia confessus fuerit confitendaue curauerit, quo quis innocens | |
| circumueniretur: et qui hominem libidinis uel promercii causa castrauerit, ex senatus con- | |
| sulto poena legis Corneliae p<u>nitur. Legis Corneliae de sicariis et ueneficis poena insulae | 5.1 |
| deportatio est et omnium bonorum ademptio. sed solent hodie capite puniri, nisi honestiore | |
| loco positi fuerint, ut poenam legis sustineant: humiliores enim solent uel bestiis subici, | |
| altiores uero deportantur in insulam. Transfugas licet, ubicumque inuenti fuerint, quasi | 6.1 |
| hostes interficere. | |
| Ulpianus libro septimo de officio proconsulis. Lege Cornelia de sicariis tene- | 4.pr.1 |
| tur, qui, cum in magistratu est esset, eorum quid fecerit contra hominis necem, quod legibus | |
| permissum non sit. Cum | 1.1 |
| quidam per lasciuiam causam mortis praebuisset, comprobatum est factum Ignatii Taurini | |
| proconsulis Baeticae a diuo Hadriano, quod eum in quinquennium relegasset. | |
| Idem diuus Hadrianus rescripsit: 'Constitutum quidem est, ne spadones | 2.1 |
| fierent, eos autem, qui hoc crimine arguerentur, Corneliae legis poena teneri eorumque | |
| bona merito fisco meo uindicari debere, sed et in seruos, qui spadones fecerint, ultimo | |
| supplicio animaduertendum esse: et qui hoc crimine tenentur, si non adfuerint, de absen- | |
| tibus quoque, tamquam lege Cornelia teneantur, pronuntiandum esse. plane si ipsi, qui | 5 |
| hanc iniuriam passi sunt, proclamauerint, audire eos praeses prouinciae debet, qui uiri- | |
| litatem amiserunt: nemo enim liberum seruumue inuitum sinentemue castrare debet, | |
| neue quis se sponte castrandum praebere debet. at si quis aduersus edictum meum | |
| fecerit, medico quidem, qui exciderit, capitale erit, item ipsi qui se sponte excidendum | |
| praebuit'. | 10 |
| Paulus libro secundo de officio proconsulis. Hi quoque, qui | 5.pr.1 |
| thlibias faciunt, ex constitutione diui Hadriani ad Ninnium Hastam in eadem causa sunt, | |
| qua hi qui castrant. | |
| Uenuleius Saturninus libro primo de officio proconsulis. | 6.pr.1 |
| Is, qui seruum castrandum tradiderit, pro parte dimidia bonorum multatur ex senatus con- | |
| sulto, quod Neratio Prisco et Annio Uero consulibus factum est. | |
| Paulus libro singulari de publicis iudiciis. In lege Cornelia dolus pro facto | 7.pr.1 |
| accipitur. ne<que> in hac lege culpa lata pro dolo accipitur. quare si quis alto se praeci- | |
| pitauerit et super alium uenerit eumque occiderit, aut putator, ex arbore cum ramum | |
| de<i>ceret, non praeclamauerit et praetereuntem occiderit, ad huius legis coercitionem non | |
| pertinet. | 5 |
| Ulpianus libro trigensimo tertio ad edictum. Si mulierem uisceribus suis uim intulisse, | 8.pr.1 |
| quo partum abigeret, constiterit, eam in exilium praeses prouinciae exiget. | |
| Idem libro trigensimo septimo ad edictum. Furem noctur- | 9.pr.1 |
| num si quis occiderit, ita demum impune feret, si parcere ei sine periculo suo non potuit. | |
| Idem libro octauo decimo ad edictum. Si quis dolo insulam meam exusserit, | 10.pr.1 |
| capitis poena plectetur quasi incendiarius. | |
| Modestinus libro sexto regularum. Circumcidere Iu- | 11.pr.1 |
| daeis filios suos tantum rescripto diui Pii permittitur: in non eiusdem religionis qui hoc | |
| fecerit, castrantis poena irrogatur. Seruo sine iudice ad bestias dato non solum | 1.1 |
| qui uendidit poena, uerum et qui comparauit tenebitur. Post legem Petroniam et senatus | 2.1 |
| consulta ad eam legem pertinentia dominis potestas ablata est ad bestias depugnandas | |
| suo arbitrio seruos tradere: oblato tamen iudici seruo, si iusta sit domini querella, sic | |
| poenae tradetur. | |
| Idem libro octauo regularum. Infans uel furiosus si hominem occi- | 12.pr.1 |
| derint, lege Cornelia non tenentur, cum alterum innocentia consilii tuetur, alterum fati in- | |
| felicitas excusat. | |
| Idem libro duodecimo pandectarum. Ex senatus consulto eius legis poena | 13.pr.1 |
| damnari iubetur, qui mala sacrificia fecerit habuerit. | |
| Callistratus libro sexto de cognitionibus. Diuus Hadrianus in haec | 14.pr.1 |
| uerba rescripsit: 'in maleficiis uoluntas spectatur, non exitus'. | |
| Ulpianus libro octauo ad legem Iuliam et Papiam. Nihil interest, occidat | 15.pr.1 |
| quis an causam mortis praebeat. | |
| Modestinus libro tertio de poenis. Qui caedem admiserunt sponde do- | 16.pr.1 |
| loue malo, in honore aliquo positi deportari solent, qui secundo gradu sunt, capite pu- | |
| niuntur. facilius hoc in decuriones fieri potest, sic tamen, ut consulto prius principe et | |
| iubente id fiat: nisi forte tumultus aliter sedari non possit. | |
| Paulus libro quinto sententiarum. Si in rixa percussus homo | 17.pr.1 |
| perierit, ictus unius cuiusque in hoc collectorum contemplari oportet. |