DE INTERDICTIS ET RELEGATIS ET DEPORTATIS
  Pomponius libro quarto ad Sabinum. Caput ex rescripto diui Traiani ad 48.22.1.pr.1
Didium Secundum: 'Scio relegatorum bona auaritia superiorum temporum fisco uindicata.
sed aliud clementiae meae conuenit, qui inter cetera, quibus innocentiam rationum mea-
rum temporum, hoc quoque remisi exemplum'.
  Marcianus libro tertio decimo institutionum. Manumittere deportatum non 2.pr.1
posse diuus Pius rescripsit.
  Alfenus libro primo epitomarum. Eum, qui ciuitatem amitteret, nihil aliud 3.pr.1
iuris adimere liberis, nisi quod ab ipso peruenturum esset ad eos, si intestatus in ciuitate
moreretur: hoc est hereditatem eius et libertos et si quid aliud in hoc genere repperiri
potest. quae uero non a patre, sed a genere, a ciuitate, a rerum natura tribuerentur, ea
manere eis incolumia. itaque et fratres fratribus fore legitimos heredes et adgnatorum 5
tutelas et hereditates habituros: non enim haec patrem, sed maiores eius eis dedisse.
  Marcianus libro secundo institutionum. Relegati in insulam 4.pr.1
in potestate sua liberos retinent, quia et alia omnia iura sua retinent: tantum enim insula
eis egredi non licet. et bona quoque sua omnia retinent praeter ea, si qua eis adempta
sunt: nam eorum, qui in perpetuum exilium dati sunt uel relegati, potest quis sententia
partem bonorum adimere. 5
  Idem libro primo regularum. Exilium triplex est: aut certorum locorum 5.pr.1
interdictio, aut lata fuga, ut omnium locorum interdicatur praeter certum locum, aut <in>-
sulae uinculum, id est relegatio in insulam.
  Ulpianus libro nono de officio proconsulis. Inter poenas est etiam insulae 6.pr.1
deportatio, quae poena adimit ciuitatem Romanam. Deportandi autem in insulam ius prae- 1.1
sidibus prouinciae non est datum, licet praefecto urbi detur: hoc enim epistula diui Seueri
ad Fabium Cilonem praefectum urbi expressum est. praesides itaque prouinciae quotiens
aliquem in insulam deportandum putent, hoc ipsum adnotare debeant, nomen uero eius
scribendum principi, ut in insulam deportetur: sic deinde principi scribere missa plena 5
opinione, ut princeps aestimet, an sequenda sit eius sententia deportarique in insulam de-
beat. medio autem tempore, dum scribitur, iubere eum debet in carcere esse. Decu- 2.1
riones ciuitatium propter capitalia crimina deportandos uel relegandos diui fratres rescripse-
runt. denique Priscum in homicidio et incendio nominatim ante quaestionem confessum
in insulam deportari iusserunt.
  Idem libro decimo de officio proconsulis. Relegatorum duo genera: sunt 7.pr.1
quidam, qui in insulam relegantur, sunt, qui simpliciter, ut prouinciis eis interdicatur, non
etiam insula adsignetur. In insulam relegare praesides prouinciae possunt, sic tamen, ut, 1.1
si quidem insulam sub se habeant (id est ad eius prouinciae formam pertinentem, quam
administrant), et eam specialiter insulam adsignare possint inque eam relegare, sin uero
non habeant, pronuntient quidem in insulam se relegare, scribant autem imperatori, ut
ipse insulam adsignet. ceterum non possunt damnare in eam insulam, quam in ea pro- 5
uincia cui praesunt non habeant. interim quoad imperator insulam adsignet, militi tra-
dendus est relegatus. Haec est differentia inter deportatos et relegatos, quod in insulam 2.1
relegari et ad tempus et in perpetuum quis potest. Siue ad tempus siue in perpetuum 3.1
quis fuerit relegatus, et ciuitatem Romanam retinet et testamenti factionem non amittit.
Ad tempus relegatis neque tota bona neque partem adimi debere <re>scriptis quibusdam 4.1
manifestatur, reprehensaeque sunt sententiae eorum, qui ad tempus relegatis ademerunt
partem bonorum uel bona, sic tamen, ut non infirmarentur sententiae quae ita sunt pro-
latae. Est quoddam genus quasi <in> insulam <re>legationis in prouincia Aegypto in Oasin 5.1
relegare. Sicut autem relegare in insulam quisquam, quae non est sub se, non potest, 6.1
ita ne in prouinciam quidem relegandi ius habet, quae non est sub se: forte praeses Syriae
in Macedoniam non relegabit.
Sed extra prouinciam suam potest relegare. 7.1
Item in parte 8.1
certa prouinciae moraturum relegare potest, ut forte non excedat ciuitatem aliquam uel
r<eg>ionem aliquam non egrediatur. Sed et in eas partes prouinciae, quae sunt desertiores, 9.1
scio praesides solitos relegare. Interdicere autem quis ea prouincia potest quam regit, 10.1
alia non potest: et ita diui fratres rescripserunt. unde eueniebat, ut, qui relegatus esset
ab ea prouincia, in qua domicilium habuit, morari apud originem suam posset. sed impe-
rator noster cum diuo patre suo huic rei prouiderunt. Maecio enim Probo praesid<i> pro-
uinciae Hispaniae rescripserunt etiam ea prouincia interdici, unde quis oriundus est, ab 5
eo qui regit eam prouinciam, ubi quis domicilium habet. sed et eos, qui, cum incolae
non essent, in ea prouincia quid admiserint, aequum est ad rescripti auctoritatem pertinere.
Dubitatum est, an interdicere quis alicui possit prouincia, in qua oriundus est, cum ipse 11.1
ei prouinciae praesit, quam incolit, dum sua non interdicit, ut solent Italia interdicere,
qui patria non interdicunt: uel an per consequentias uideatur etiam prouinciae inter-
dixisse, cui praeest. quod magis erit probandum. Per contrarium autem is, qui originis 12.1
prouinciae praeest, non est nanctus ius interdicendi ea prouincia, quam incolit is qui re-
legatur. Si quis eam sententiam admiserit, ut is, qui in alia prouincia commisit, possit 13.1
relegari ab eo qui ei prouinciae praeest: eueniet, ut relegatus iste tribus prouinciis praeter
Italiam debeat abstinere, et in qua deliquit et quam incolit et originis. et si ex diuersis
prouinciis oriri uideatur propter condicionem uel suam uel parentis patronorum: uel plu-
ribus prouinciis consequenter interdictum ei dicemus. Quibusdam tamen praesidibus, ut 14.1
multis prouinciis interdicere possint, indultum est: ut praesidibus Syriarum, sed et Da-
ciarum. Constitutum eum, cui patria interdictum est, etiam urbe abstinere debere: contra 15.1
autem si cui urbe fuerit interdictum, patria sua interdictum non uidetur. et ita multis
constitutionibus cauetur. Si cui plane non patria sua, sed aliqua ciuitate interdictum sit, 16.1
uidendum est, an etiam patria sua itemque urbe interdictum dicamus: quod magis est.
His, qui relegantur, dies excedendi a praesidibus dari et potest et solet: etenim moris 17.1
est ita pronuntiari 'illum prouincia illa insulisque eis relego excedereque debebit intra
illum diem'. Relegatum plane libellum dare princi<pi> posse diui fratres rescripserunt. 18.1
Solet praeterea interdici sent<ent>ia quibusdam, ne intra patriae territorium uel muros mo- 19.1
rentur: ne excedant patriam uel in uicis quibusdam morentur. Solet decurionibus ordine 20.1
interdici uel ad tempus uel in perpetuum. Item potest alicui poena iniungi, ne honores 21.1
adipiscatur: nec ea res facit, ut decurio esse desinat, cum fieri possit, ut quis decurio
quidem sit, ad honores autem non admittatur. nam et senator quis esse potest et tamen
honores non repetere. Potest alicui et unus honor interdici, sic tamen, ut, si cui honore 22.1
uno interdictum sit, non tantum eum honorem petere non possit, uerum ne eos quoque,
qui eo honore maiores sunt: est enim perquam ridiculum eum, qui minoribus poenae causa
prohibitus sit, ad maiores adspirare. maioribus tamen prohibitus minores petere non pro-
hibetur. sed muneribus si quis poenae causa fuerit prohibitus, nihil ualebit sententia: neque 5
enim immunitatem poena tribuere debet. ergo et si honoribus quis in poenam fuerit
prohibitus, poterit dici, si honores isti habuerunt mixtam muneris grauem impensam, in-
famiam illi ad hoc non profuturam:
  Marcianus libro secundo publicorum iudiciorum. sed honore quidem illum 8.pr.1
arceri puto, ceterum impendia debere praestare.
  Ulpianus <libro> decimo de officio proconsulis. Potest praeses quendam 9.pr.1
damnare, ne domo sua procedat:
  <Marcianus libro secundo publicorum iudiciorum. nec tamen, ne necessarias 10.pr.1
impensas faciat.
  Ulpianus libro decimo de officio proconsulis. Interdum pecuniaria poena ir- 11.pr.1
rogatur iis qui relegatos suscipiunt: interdum etiam ipsi relegantur, si quidem illi ob magnum
crimen relegati sunt.
  Marcianus libro . . . Qui patria relegatus non 12.pr.1
excedit, ad tempus prouincia relegatur.
  Paulus libro . . . Ei qui a relegato manumissus 13.pr.1
est Romae morari non licet, cum ne patrono quidem eius liceat.
  Ulpianus libro . . . Relegatus est is cui inter- 14.pr.1
dicitur prouincia aut urbe continentibusue in perpetuum uel ad tempus. Et multum interest 1.1
inter relegationem et deportationem: nam deportatio et ciuitatem et bona adimit, relegatio utrum-
que conseruat, nisi bona publicentur. Relegare possunt princeps et senatus et praefecti et prae- 2.1
sides prouinciarum, nec tamen consules. Qui amissa ciuitate bona habet, a creditore utilibus 3.1
actionibus conuenitur.
  Marcianus libro . . . Deportatus ciuitatem amit- 15.pr.1
tit, libertatem retinet et iure ciuili caret, gentium uero utitur. itaque emit uendit, locat
conducit, permutat, fenus exercet aliaque similia. unde etiam recte obligat, quae post con-
demnationem quaesiuit: quibus in rebus creditores quoque, qui bona fide contraxerunt cum eo,
praeferuntur fisco deportatis defunctis succedenti. nam bona, quae condemnationis tempore inue- 5
niuntur, deportatus alienare non potest. Qui inconsulto principe a praeside deportatur, et heres 1.1
institui et legata capere potest.
  Idem libro . . . Cum Ulpianus Damascenus ab im- 16.pr.1
peratore petisset, ut matri deportatae ad uictum necessaria relinquere sibi permitteretur, item
mater per libertum suum petisset, ut quaedam filio deportato relinquere liceret, imperator Anto-
ninus ita iis rescripsit. 'Neque hereditas nec legatum nec fideicommissum contra consuetudinem
legemque publicam huiusmodi personis relinqui potest neque earum condicionem mutari conuenit: 5
quoniam autem pie rogastis, permitto uobis ultima uoluntate relinquere iis, quae ad uictum
aliosque usus necessarios sufficiant, ut si quid ad eos ex his causis pertinebit, capere iis liceat.'
  Pomponius libro . . . Relegatus statuis et ima- 17.pr.1
ginibus honorari non prohibetur. Relegatus statum suum integrum retinet et bona 1.1
quae habet et potestatem in liberos, siue ad tempus siue in perpetuum relegatus est. Depor- 2.1
tatio autem non fit ad tempus.
  Callistratus libro . . . Relegatus morari non 18.pr.1
potest Romae, etsi id sententia comprehensum non est, quia communis patria est: neque in ea
ciuitate, in qua moratur princeps uel per quam transit, iis enim solis permissum est principem
intueri, qui Romam ingredi possunt, quia princeps pater patriae est. Cum aduersus homines 1.1
liberos eiusmodi sententia fertur, per quam bona eorum publicantur, qualis est deportationis in
insulam, ea ipsa sententia priorem condicionem amittunt et statim poenis sibi irrogatis per eam
traduntur, nisi quid cum maiestate coniunctum requirit, ut poena exacerbetur>.