| DE UACATIONE ET EXCUSATIONE MUNERUM | |
| Ulpianus libro secundo opinionum. Omnis excusatio sua aequitate nititur. sed si | 50.5.1.pr.1 |
| praetendentibus aliquod sine iudice credatur, aut passim sine temporis praefinitione, prout | |
| cuique libuerit, permissum fuerit se excusare, non erunt, qui munera necessaria in rebus | |
| publicis obeant. quare et qui liberorum incolumium iure a muneribus ciuilibus sibi uin- | |
| dicant excusationem, appellationem interponere debent: et qui tempora praefinita in ordin<e> | 5 |
| eiusmodi appellationum peragendo non seruauerint, merito praescriptione repelluntur. Qui | 1.1 |
| excusatione aliqua utuntur, quotienscumque creati fuerint, etsi iam ante absoluti sunt, | |
| necesse habent appellare. sed si per calumniam et saepius idem aduersarius uexandi | |
| gratia eius, quem scit perpetua uacatione subnixum, id facere probatus erit, sumptus litis | |
| exemplo decretorum principalium praestare iubeatur ei, quem sine causa saepius inquie- | 5 |
| tauit. Qui in fraudem ordinis in honoribus gerendis, cum inter eos ad primos honores | 2.1 |
| creari possint qui in ciuitate munerabantur, euitandorum maiorum onerum gratia ad co- | |
| lonos praediorum se transtulerunt, ut minoribus subiciantur, hanc excusationem sibi non | |
| parauerunt. Quamuis sexaginta quinque annorum aliquis sit et tres liberos | 3.1 |
| incolumes habeat, a muneribus tamen ciuilibus propter has causas non liberatur. | |
| Idem libro tertio opinionum. Sextum decimum aetatis annum agentem ad | 2.pr.1 |
| munus sitoniae uocari non oportet: sed si nihil proprie in patria seruatur de mi- | |
| noribus quoque annis uiginti quinque ad munera siue honores creandi, iusta aetas ser- | |
| uanda est. Numerus liberorum aut septuaginta anno- | 1.1 |
| rum ab honoribus aut muneribus his cohaerentibus excusationem non praestat, sed a mu- | |
| neribus tantum ciuilibus. Adoptiui filii in numerum non proficiunt eorum liberorum, | 2.1 |
| qui excusare parentes solent. Qui ad munera uocantur, uiuorum se liberorum numerum | 3.1 |
| habere tempore, quo propter eos excusari desiderant, probare debent: numerus enim libe- | |
| rorum postea impletus susceptis antea muneribus non liberat. Quae patrimoniorum onera | 4.1 |
| sunt, numero liberorum non excusantur. Incolumes liberi, etiamsi in potestate patri suo | 5.1 |
| desierint esse, excusationem a muneribus ciuilibus praestant. Minus audiens inmunitatem | 6.1 |
| ciuilium munerum non habet. Quem ita senio et corporis inbecillitate uexari praeses | 7.1 |
| animaduerterit, ut muneri perferendae pecuniae non sufficiat, d<i>mittat et alium constituat. | |
| Corporis debilitas eorum munerum excusationem praestat, quae tantum corpore | 7a.1 |
| implenda sunt. ceterum quae consilio prudentis uiri uel patrimonio sufficientis in homines | |
| obiri possunt, nisi certis et receptis probabilibus causis non remittuntur. Qui pueros | 8.1 |
| primas litteras docent, inmunitatem a ciuilibus muneribus non habent: sed ne cui eorum | |
| id quod supra uires sit indicatur, ad praesidis religionem pertinet, siue in ciuitatibus siue | |
| in uicis primas litteras magistri doceant. | |
| Scaeuola libro tertio regularum. His, qui naues marinas fabricauerunt et ad annonam | 3.pr.1 |
| populi Romani praefuerint non minores quinquaginta milium modiorum aut plures sin- | |
| gulas non minores decem milium modiorum, donec hae naues nauigant aut aliae in earum | |
| locum, muneris publici uacatio praestatur ob nauem. senatores autem hanc uacationem | |
| habere non possunt, quod nec habere illis nauem ex lege Iulia repetundarum licet. | 5 |
| Neratius libro primo membranarum. Tempus uacationis, quod datur eis qui rei pu- | 4.pr.1 |
| blicae causa afuerunt, non ex eo die numerandum est, quo quis abesse desiit, sed cum | |
| quodam laxamento itineris: neque enim minus abesse rei publicae causa intellegendus est, | |
| qui ad id negotium uel ab eo reuertitur. si quis tamen plus iusto temporis aut itinere | |
| aut in alio loco commoratus consumpserit, ita ea interpretanda erit, ut ex eo tempore | 5 |
| uacationis dies incipiat ei cedere, quo iter ex commod<o> peragere potuisset. | |
| Macer libro secundo de officio praesidis. A decurionatu, quamuis hic quoque honor | 5.pr.1 |
| est, ad alium honorem nullam uacationem tribuendam Ulpianus respondit. | |
| Papinianus libro secundo quaestionum. Hi, qui muneris publici uacationem habent, | 6.pr.1 |
| ad ea, quae extra ordinem imperantur, compelli non solent. | |
| Idem libro trigensimo sexto quaestionum. A muneribus, quae non patrimoniis indi- | 7.pr.1 |
| cuntur, ueterani post optimi nostri Seueri Augusti litteras perpetuo excusantur. | |
| Idem libro primo responsorum. In honoribus delatis neque maior annis septuaginta | 8.pr.1 |
| neque pater numero quinque liberorum excusatur. sed in Asia sacerdotium prouinciae | |
| suscipere non coguntur numero liberorum quinque subnixi: quod optimus maximusque | |
| princeps noster Seuerus Augustus decreuit ac postea in ceteris prouinciis seruandum esse | |
| constituit. Non alios fisci uectigalium redemptores a muneribus ciuilibus ac tutelis ex- | 1.1 |
| cusari placuit, quam eos, qui praesentes negotium exercerent. Uacationum priuilegia non | 2.1 |
| spe<c>tant liberos ueteranorum. Qui muneris publici uacationem habet, per magi- | 3.1 |
| stratus ex inprouiso collationes indictas recte recusat: eas uero, quae e lege fiunt, recusare | |
| non debet. Philosophis, qui se frequentes atque utiles per eandem studiorum sectam | 4.1 |
| contendentibus praebent, tutelas, item munera sordida corporalia remitti placuit, non ea, | |
| quae sumptibus expediuntur: etenim uere philosophantes pecuniam contemnunt, cuius re- | |
| tinendae cupidine fictam adseuerationem detegunt. Qui maximos principes appellauit et | 5.1 |
| causam propriam acturus Roma<m> profectus est: quoad cognitio finem accipiat, ab hono- | |
| ribus et ciuilibus muneribus apud suos excusatur. | |
| Paulus libro primo responsorum. Eos, qui Romae profitentur, proinde in patria sua | 9.pr.1 |
| excusari muneribus oportere, ac si in patria sua profiterentur. Paulus respondit priuile- | 1.1 |
| gium frumentariis negotiatoribus concessum etiam ad honores excusandos pertinere. | |
| Idem libro primo sententiarum. Ab his oneribus, quae possessionibus uel patrimonio | 10.pr.1 |
| indicuntur, nulla priuilegia praestant uacationem. Corpus mensurarum frumenti | 1.1 |
| iuxta annonam urbis hab<e>t uacationem: in prouinciis non idem. Angariorum prae- | 2.1 |
| statio et recipiendi hospitis necessitas et militi et liberalium artium professoribus inter | |
| cetera remissa sunt. Auctis post appellationem medio tempore facultatibus paupertatis | 3.1 |
| optentu non excusantur. Defensores rei publicae ab honoribus et muneribus eodem tem- | 4.1 |
| pore uacant. | |
| Hermogenianus libro primo iuris epitomarum. Sunt munera, quae rei pro- | 11.pr.1 |
| prie cohaerent, de quibus neque liberi neque aetas nec merita militiae nec ullum aliud | |
| priuilegium iure tribuit excusationem: ut sit praediorum collatio uiae sternendae, anga- | |
| riorumue exhibitio, hospitis suscipiendi munus (nam nec huius quisquam excusationem | |
| praeter eos, quibus principali beneficio concessum est, habet) et si qua sunt praeterea alia | 5 |
| huiusmodi. | |
| Paulus libro primo sententiarum. Legato, qui publicum negotium tuitus sit, intra | 12.pr.1 |
| tempora uacationis praestituta rursum eiusdem negotii defensio mandari non potest. Co- | 1.1 |
| mites praesidum et proconsulum procuratorumue Caesaris a muneribus uel honoribus et | |
| tutelis uacant. | |
| Ulpianus libro uicensimo tertio ad edictum. Praetor eos, quoscumque in- | 13.pr.1 |
| tellegit operam dare non posse ad iudicandum, pollicetur se excusaturum: forte quod in | |
| perpetuum quis operam dare non potest, quod in eam ualetudinem incidit, ut certum sit | |
| eum ciuilia officia subire non posse: aut si alio morbo laboret, ut suis rebus superesse | |
| non possit: uel si quid sacerdotium nancti sint, ut discedere ab eo sine religione non | 5 |
| possint. nam et hi in perpetuum excusantur. Duo genera tribuendae muneris publici | 1.1 |
| uacationis sunt, unum plenius, cum et militiae datur, aliud exiguius, cum nudam muneris | |
| uacationem acceperint. Qui autem non habet excusationem, etiam inuitus iudicare cogitur. | 2.1 |
| Si post causam actam coeperit se excusare iudex, si quidem priuilegio, quod habuit ante- | 3.1 |
| quam susciper<e>t iudicium, uelit se excusare, nec audiendus est: semel enim adgnoscendo | |
| iudicium renuntiat excusationi. quod si postea iusta causa incidit, ut iudex uel ad tempus | |
| excusetur, non debet in alium iudicium transferri, si cum captione id futurum est alter- | |
| utrius. tolerabilius denique est interdum iudicem qui semel cognouerat tantisper exspectare, | 5 |
| quam iudici nouo rem rursum iudicandam committere. | |
| Modestinus libro septimo regularum. Ad excusationem munerum defunctus filius non | 14.pr.1 |
| prosit, praeterquam in bello amissus. Eodem tempore idem duas curas operis non ad- | 1.1 |
| ministrabit. |