| LIBER QUARTUS | |
| DE IN INTEGRUM RESTITUTIONIBUS | |
| Ulpianus libro undecimo ad edictum. Utilitas huius tituli non eget com- | 4.1.1.pr.1 |
| mendatione, ipse enim se ostendit. nam sub hoc titulo plurifariam praetor hominibus uel | |
| lapsis uel circumscriptis subuenit, siue met<u> siue calliditate siue aetate siue absentia in- | |
| ciderunt in captionem | |
| Paulus libro primo sententiarum. siue per status mutationem aut | 2.pr.1 |
| iustum errorem. | |
| Modestinus libro octauo pandectarum. Omn<e>s in integrum restitutiones causa | 3.pr.1 |
| cognita a praetore promittuntur, scilicet ut iustitia<m> earum causarum examinet, an uerae | |
| sint, quarum nomine singulis subuenit. | |
| Callistratus libro primo edicti monitorii. Scio illud a quibusdam obserua- | 4.pr.1 |
| tum, ne propter satis minimam rem uel summam, si maiori rei uel summae praeiudicetur, | |
| audiatur si qui in integrum restitui postulat. | |
| Paulus libro septimo ad edictum. Nemo uidetur <r>e exclusus, quem praetor | 5.pr.1 |
| in integrum se restituturum polliceatur. | |
| Ulpianus libro tertio decimo ad edictum. Non solum minoris, uerum eorum | 6.pr.1 |
| quoque, qui rei publicae causa afuerunt, item omnium, qui ipsi potuerunt restitui in in- | |
| tegrum, successores in integrum restitui possunt, et ita saepissime est constitutum. siue | |
| igitur heres sit siue is cui hereditas restituta est siue filii familias militis successor, in in- | |
| tegrum restitui poterit. proinde et si minor in seruitutem redigatur uel ancilla fiat, dominis | 5 |
| eorum dabitur non ultra tempus statutum in integrum restitutio. sed et si forte hic minor | |
| erat captus in hereditate quam adierit, Iulianus libro septimo decimo digestorum scribit | |
| abstinendi facultatem dominum posse habere non solum aetatis beneficio, uerum et si aetas | |
| non patrocinetur: quia non apiscendae hereditatis gratia legum beneficio usi sunt, sed uin- | |
| dictae gratia. | 10 |
| Marcellus libro tertio digestorum. Diuus Antoninus Marcio Auito praetori | 7.pr.1 |
| de succurrendo ei, qui absens rem amiserat, in hanc sententiam rescripsit: 'Etsi | |
| nihil facile mutandum est ex sollemnibus, tamen ubi aequitas euidens poscit, subueniendum | |
| est. itaque si citatus non respondit et ob hoc more pronuntiatum est, confestim autem | |
| pro tribunali te sedente adiit: existimari potest non sua culpa sed parum exaudita uoce | 5 |
| praeconis defuisse, ideoque restitui potest.' Nec intra has solum species consistet huius | 1.1 |
| generis auxilium: etenim deceptis sine culpa sua, maxime si fraus ab aduersario interuenerit, | |
| succurri oportebit, cum etiam de dolo malo actio competere soleat, et boni praetoris est | |
| potius restituere litem, ut et ratio et aequitas postulabit, quam actionem famosam con- | |
| stituere, ad quam tunc demum descendendum est, cum remedio locus esse non potest. | 5 |
| Macer libro secundo de appellationibus. Inter minores uiginti quinque annis | 8.pr.1 |
| et eos qui rei publicae causa absunt hoc interest, quod minores annis etiam qui per tuto- | |
| res curatoresue suos defensi sunt, nihilo minus in integrum contra rem publicam resti- | |
| tuuntur, cognita scilicet causa: ei uero qui rei publicae causa absit, ceteris quoque qui in | |
| eadem causa habentur, si per procuratores suos defensi sunt, hactenus in integrum resti- | 5 |
| tutione subueniri solet, ut appellare his permittatur. |