| DE CAPITE MINUTIS | |
| Gaius libro quarto ad edictum prouinciale. Capitis minutio est status | 4.5.1.pr.1 |
| permutatio. | |
| Ulpianus libro duodecimo ad edictum. Pertinet hoc edictum ad eas capitis | 2.pr.1 |
| deminutiones, quae salua ciuitate contingunt. ceterum siue amissione ciuitatis siue libertatis | |
| amissione contingat capitis deminutio, cessabit edictum <n>eque possunt hi penitus conueniri: | |
| dabitur plane actio in eos, ad quos bona peruenerunt eorum. Ait praetor: 'Qui quaeue, | 1.1 |
| posteaquam quid <c>um his actum contractumue sit, capit<e> deminuti deminutae esse dicentur, | |
| in eos easue perinde, quasi id factum non sit, iudicium dabo'. Hi qui capite minuuntur ex | 2.1 |
| his causis, quae capitis deminutionem praecesserunt, manent obligati naturaliter: ceterum | |
| si postea, imputare quis sibi debebit cur contraxerit, quantum ad uerba huius edicti per- | |
| tinet. sed interdum, si contrahatur cum his post capitis deminutionem, danda est actio: et | |
| quidem si adrogatus sit, nullus labor: nam perinde obligabitur ut filius familias. Nemo | 3.1 |
| delictis exuitur, quamuis capite minutus sit. Ei, qui debitorem suum adrogauit, non re- | 4.1 |
| stituitur actio in eum, postquam sui iuris fiat. Hoc iudicium perpetuum est et in heredes | 5.1 |
| et heredibus datur. | |
| Paulus libro undecimo ad edictum. Liberos qui adrogatum parentem sequun- | 3.pr.1 |
| tur placet minui caput, cum in aliena potestate sint et cum familiam mutauerint. <E>man- | 1.1 |
| cipato filio et ceteris personis capitis minutio manifesto accidit, cum emancipari nemo pos- | |
| sit nisi in imaginariam seruilem causam deductus: aliter atque cum seruus manumittitur, | |
| quia seruile caput nullum ius habet ideoque nec minui potest: | |
| Modestinus libro primo pandectarum. hodie enim incipit statum habere. | 4.pr.1 |
| Paulus libro undecimo ad edictum. Amissione ciuitatis fit capitis minutio, | 5.1.1 |
| ut in aqua et igni interdictione. Qui deficiunt, capite minuuntur (deficere autem dicuntur, | |
| qui ab his, quorum sub imperio sunt, desistunt et in hostium numerum se conferunt: sed | |
| et hi, quos senatus hostes iudicauit uel lege lata): utique usque eo, ut ciuitatem amittant. | |
| Nunc respiciendum, quae capitis deminutione pereant: et primo de ea capitis deminutione, | 2.1 |
| quae salua ciuitate accidit, per quam publica iura non interuerti constat: nam manere ma- | |
| gistratum uel senatorem uel iudicem certum est. | |
| Ulpianus libro quinquagensimo primo ad Sabinum. Nam et cetera officia | 6.pr.1 |
| quae publica sunt, in eo non finiuntur: capitis enim minutio priuata hominis et familiae | |
| eius iura, non ciuitatis amittit. | |
| Paulus libro undecimo ad edictum. Tutelas etiam non amittit capitis minutio | 7.pr.1 |
| exceptis his, quae in iure alieno personis positis deferuntur. igitur testamento dati uel ex | |
| lege uel ex senatus consulto erunt nihilo minus tutores: sed legitimae tutelae ex duodecim | |
| tabulis interuertuntur eadem ratione, qua et hereditates exinde legitimae, quia adgnatis de- | |
| feruntur, qui desinunt esse familia mutati. ex nouis autem legibus et hereditates et tutelae | 5 |
| plerumque sic deferuntur, ut personae naturaliter designentur: ut ecce deferunt hereditatem | |
| senatus consulta matri et filio. Iniuriarum et actionum ex delicto uenientium obligationes | 1.1 |
| cum capite ambulant. Si libertate adempta capitis deminutio subsecuta sit, nulli restitutioni | 2.1 |
| aduersus seruum locus est, quia nec praetoria iurisdictione ita seruus obligatur, ut cum eo | |
| actio sit: sed utilis actio aduersus dominum danda est, ut Iulianus scribit et nisi in soli- | |
| dum defendatur, permittendum mihi est in bona quae habuit mitti. Item cum ciuitas | 3.1 |
| amissa est, nulla restitutionis aequitas est aduersus eum, qui amissis bonis et ciuitate re- | |
| licta nudus exulat. | |
| Gaius libro quarto ad edictum prouinciale. Eas obligationes, quae naturalem | 8.pr.1 |
| praestationem habere intelleguntur, palam est capitis deminutione non <pe>rire, quia ciuilis | |
| ratio naturalia iura corrumpere non potest. itaque de dote actio, quia in bonum et aequum | |
| concepta est, nihilo minus durat etiam post capitis deminutionem, | |
| Paulus libro undecimo ad edictum. ut quandoque emancipata agat. | 9.pr.1 |
| Modestinus libro octauo differentiarum. Legatum in annos singulos uel menses | 10.1.1 |
| si<n>gulos relictum, uel si habitatio legetur, morte quidem legatarii legatum intercidit, ca- | |
| p<i>tis deminutione tamen interueniente perseuerat: uidelicet quia tale legatum in facto potius | |
| quam in iure consistit. | |
| Paulus libro secundo ad Sabinum. Capitis deminutionis tria genera sunt, | 11.1.1 |
| maxima media minima: tria enim sunt quae habemus, libertatem ciuitatem familiam. | |
| igitur cum omnia haec amittimus, hoc est libertatem et ciuitatem et familiam, maximam | |
| esse capitis deminutionem: cum uero amittimus ciuitatem, libertatem retinemus, mediam | |
| esse capitis deminutionem: cum et libertas et ciuitas retinetur, familia tantum mutatur, | 5 |
| minimam esse capitis deminutionem constat. |