| LIBER OCTAUUS | |
| DE SERUITUTIBUS | |
| Marcianus libro tertio regularum. Seruitutes aut personarum sunt, ut usus | 8.1.1.pr.1 |
| et usus fructus, aut rerum, ut seruitutes rusticorum praediorum et urbanorum. | |
| Ulpianus libro septimo decimo ad edictum. Unus ex dominis communium | 2.pr.1 |
| aedium seruitutem imponere non potest. | |
| Paulus libro uicensimo primo ad edictum. Seruitutes praediorum aliae in | 3.pr.1 |
| solo, aliae in superficie consistunt. | |
| Papinianus libro septimo quaestionum. Seruitutes ipso quidem iure | 4.pr.1 |
| neque ex tempore neque ad tempus neque sub condicione neque ad certam condicionem | |
| (uerbi gratia 'quamdiu uolam') constitui possunt: sed tamen si haec adiciantur, pacti uel | |
| per doli exceptionem occurretur contra placita seruitutem uindicanti: idque et Sabinum | |
| respondisse Cassius rettulit et sibi placere. Modum adici seruitutibus posse constat: | 1.1 |
| ueluti quo genere uehiculi agatur uel non agatur (ueluti ut equo dumtaxat) uel ut certum | |
| pondus uehatur uel grex ille transducatur aut carbo portetur. Interualla dierum et hora- | 2.1 |
| rum non ad temporis causam, sed ad modum pertinent iure constitutae seruitutis. | |
| Gaius libro septimo ad edictum prouinciale. Uia iter actus ductus aquae | 5.pr.1 |
| isdem fere modis constituitur, quibus et usum fructum constitui diximus. Usus serui- | 1.1 |
| tutium temporibus secerni potest, forte ut quis post horam tertiam usque in horam deci- | |
| mam eo iure utatur uel ut alternis diebus utatur. | |
| Paulus libro uicensimo primo ad edictum. Ad certam partem fundi seruitus tam re- | 6.pr.1 |
| mitti quam constitui potest. | |
| Ulpianus libro tertio decimo ad legem Iuliam et Papiam. Ius cloacae mitten- | 7.pr.1 |
| dae seruitus est. | |
| Paulus libro quinto decimo ad Plautium. Ut pomum decerpere liceat et ut | 8.pr.1 |
| spatiari et ut cenare in alieno poss<i>mus, seruitus imponi non potest. Si praedium tuum | 1.1 |
| mihi seruiat, siue ego partis praedii tui dominus esse coepero siue tu mei, per partes ser- | |
| uitus retinetur, licet ab initio per part<e>s adquiri non poterat. | |
| Celsus libro quinto digestorum. Si cui simplicius uia per fundum cuiuspiam | 9.pr.1 |
| cedatur uel relinquatur, in infinito, uidelicet per quamlibet eius partem, ire agere licebit, | |
| ciuiliter modo: nam quaedam in sermone tacite excipiuntur. non enim per uillam ipsam | |
| nec per medias uineas ire agere sinendus est, cum id aeque commode per alteram partem | |
| facere possit minore seruientis fundi detrimento. uerum constitit, ut, qua primum uiam | 5 |
| direxisset, ea demum ire agere deberet nec amplius mutandae eius potestatem haberet: | |
| sicuti Sabino quoque uidebatur, qui argumento riui utebatur, quem primo qualibet ducere | |
| licuisset, posteaquam ductus esset, transferre non liceret: quod et in uia seruandum esse | |
| uerum est. | |
| Idem libro octauo decimo digestorum. Si iter legatum sit, qua nisi opere facto | 10.pr.1 |
| iri non possit, licere fodiendo substruendo iter facere Proculus ait. | |
| Modestinus libro sexto differentiarum. Pro parte dominii seruitutem adquiri | 11.pr.1 |
| non posse uolgo traditur: et ideo si quis fundum habens uiam stipuletur et partem fundi | |
| sui postea alienet, corrumpit stipulationem in eum casum deducendo, a quo stipulatio in- | |
| cipere non possit. pro parte quoque neque legari neque adimi uia potest et, si id factum | |
| est, neque legatum neque ademptio ualet. | 5 |
| Iauolenus libro quarto epistularum. Non dubito, quin fundo municipum per | 12.pr.1 |
| seruum recte seruitus adquiratur. | |
| Pomponius libro quarto decimo ad Quintum Mucium. Si tam angusti loci demonstra- | 13.pr.1 |
| tione facta uia concessa fuerit, ut neque uehiculum neque iumentum ea inire possit, iter | |
| <magis quam> uia aut actus adquisitus uidebitur: sed si iumentum ea duci poterit, non | |
| etiam uehiculum, actus uidebitur adquisitus. | |
| Paulus libro quinto decimo ad Sabinum. Seruitutes praediorum rusti- | 14.pr.1 |
| corum etiamsi corporibus accedunt, incorporales tamen sunt et ideo usu non capiuntur: | |
| uel ideo, quia tales sunt seruitutes, ut non habeant certam continuamque possessionem: | |
| nemo enim tam perpetuo, tam continenter ire potest, ut nullo momento possessio eius in- | |
| terpellari uideatur. idem et in seruitutibus praediorum urbanorum obseruatur. Seruitus | 1.1 |
| itineris ad sepulchrum priuati iuris manet et ideo remitti domino fundi seruientis potest: | |
| et adquiri etiam post religionem sepulchri haec seruitus potest. Publico loco interueniente | 2.1 |
| uel uia publica haustus seruitus imponi potest, aquae ductus non potest: a principe autem | |
| peti solet, ut per uiam publicam aquam ducere sine incommodo publico liceat. sacri et | |
| religiosi loci interuentus etiam itineris seruitutem impedit, cum seruitus per ea loca nulli | |
| deberi potest. | 5 |
| Pomponius libro trigensimo tertio ad Sabinum. Quotiens nec hominum | 15.pr.1 |
| nec praediorum seruitutes sunt, quia nihil uicinorum interest, non ualet, ueluti ne per fun- | |
| dum tuum eas aut ibi consistas: et ideo si mihi concedas ius tibi non esse fundo tuo uti | |
| frui, nihil agitur, aliter atque si concedas mihi ius tibi non esse in fundo tuo aquam quae- | |
| rere minuendae aquae meae gratia. Seruitutium non ea natura est, ut aliquid faciat quis, | 1.1 |
| ueluti uiridia tollat aut amoeniorem prospectum praestet, aut in hoc ut in suo pingat, sed | |
| ut aliquid patiatur aut non faciat. | |
| Iulianus libro quadragensimo nono digestorum. Ei, qui pignori fundum ac- | 16.pr.1 |
| cepit, non est iniquum utilem petitionem seruitutis dari, sicuti ipsius fundi utilis petitio | |
| dabitur. idem seruari conuenit et in eo, ad quem uectigalis fundus pertinet. | |
| Pomponius libro singulari regularum. Uiae itineris actus aquae ductus pars | 17.1.1 |
| in obligationem deduci non potest, quia usus eorum indiuisus est: et ideo si stipulator de- | |
| cesserit pluribus heredibus relictis, singuli solidam uiam petunt: et si promissor decesserit | |
| pluribus heredibus relictis, a singulis heredibus solida petitio est. | |
| Paulus libro trigensimo primo quaestionum Papiniani notat. In omnibus ser- | 18.pr.1 |
| uitutibus, quae aditione confusae sunt, responsum est doli exceptionem nocituram legatario, | |
| si non patiatur eas iterum imponi. | |
| Labeo libro quarto posteriorum a Iauoleno epitomatorum. Ei fundo, quem | 19.pr.1 |
| quis uendat, seruitutem imponi, et si non utilis sit, posse existimo: ueluti si aquam alicui | |
| dedere ducere non expediret, nihilo minus constitui ea seruitus possit: quaedam enim de- | |
| bere habere possumus, quamuis ea nobis utilia non sunt. | |
| Iauolenus libro quinto ex posterioribus Labeonis. Quotiens uia aut aliquid | 20.pr.1 |
| ius fundi emeretur, cauendum putat esse Labeo per te non fieri, quo minus eo iure uti | |
| possit, quia nulla eiusmodi iuris uacua traditio esset. ego puto usum eius iuris pro tradi- | |
| tione possessionis accipiendum esse ideoque et interdicta ueluti possessoria constituta sunt. |