| DE CONDICTIONE CAUSA DATA CAUSA NON SECUTA | |
| Ulpianus libro uicensimo sexto ad edictum. Si ob rem non inhonestam data | 12.4.1.pr.1 |
| sit pecunia, ut filius emanciparetur uel seruus manumitteretur uel a lite discedatur, causa | |
| secuta repetitio cessat. Si parendi condicioni causa tibi dedero decem, mox repudiauero | 1.1 |
| hereditatem uel legatum, possum condicere. | |
| Hermogenianus libro secundo iuris epitomarum. Sed et si falsum testa- | 2.pr.1 |
| mentum sine scelere eius qui dedit uel inofficiosum pronuntietur, ueluti causa non secuta | |
| decem repetentur. | |
| Ulpianus libro uicensimo sexto ad edictum. Dedi tibi pecuniam, ne ad iu- | 3.pr.1 |
| dicem iretur: quasi decidi. an possim condicere, si mihi non caueatur ad iudicem non iri? | |
| et est uerum multum interesse, utrum ob hoc solum dedi, ne eatur, an ut et mihi repro- | |
| mittatur non iri: si ob hoc, ut et repromittatur, condici poterit, si non repromittatur: si | |
| ut ne eatur, condictio cessat quamdiu non itur. Idem erit et si tibi dedero, ne Stichum | 1.1 |
| manumittas: nam secundum distinctionem supra scriptam aut admittenda erit repetitio aut | |
| inhibenda. Sed si tibi dedero, ut Stichum manumittas: si non facis, possum condicere, aut | 2.1 |
| si me paeniteat, condicere possum. Quid si ita dedi, ut intra certum tempus manumittas? | 3.1 |
| si nondum tempus praeteriit, inhibenda erit repetitio, nisi paeniteat: quod si praeteriit, | |
| condici poterit. sed si Stichus decesserit, an repeti quod datum est possit? Proculus ait, | |
| si post id temporis decesserit, quo manumitti potuit, repetitionem esse, si minus, cessare. | |
| Quin immo et si nihil tibi dedi, ut manumitteres, placuerat tamen, ut darem, ultro tibi | 4.1 |
| competere actionem, quae ex hoc contractu nascitur, id est condictionem defuncto quoque | |
| eo. Si liber homo, qui bona fide seruiebat, mihi pecuniam dederit, ut eum manumittam, | 5.1 |
| et fecero: postea liber probatus an mihi condicere possit, quaeritur et Iulianus libro un- | |
| decimo digestorum scribit competere manumisso repetitionem. Neratius etiam libro mem- | |
| branarum refert Paridem pantomimum a Domitia Neronis filia decem, quae ei pro liber- | |
| tate dederat, repetisse per iudicem nec fuisse quaesitum, an Domitia sciens liberum acce- | 5 |
| pisset. Si quis quasi statuliber mihi decem dederit, cum iussus non esset, condicere eum | 6.1 |
| decem Celsus scribit. Sed si seruus, qui testamento heredi iussus erat decem dare et | 7.1 |
| liber esse, codicillis pure libertatem accepit et id ignorans dederit heredi decem, an repe- | |
| tere possit? et refert patrem suum Celsum existimasse repetere eum non posse: sed ipse | |
| Celsus naturali aequitate motus putat repeti posse. quae sententia uerior est, quamquam | |
| constet, ut et ipse ait, eum qui dedit ea spe, quod se ab eo qui acceperit remunerari | 5 |
| existimaret uel amiciorem sibi esse eum futurum, repetere non posse opinione falsa de- | |
| ceptum. Suptilius quoque illud tractat, an ille, qui se statuliberum putauerit, nec fecerit | 8.1 |
| nummos accipientis, quoniam heredi dedet quasi ipsius heredis nummos daturus, non quasi | |
| suos, qui utique ipsius fuerunt, adquisiti scilicet post libertatem ei ex testamento compe- | |
| tentem. et puto, si hoc animo dedit, non fieri ipsius: nam et cum tibi nummos meos | |
| quasi tuos do, non facio tuos. quid ergo, si hic non heredi, sed alii dedit, cui putabat se | 5 |
| iussum? si quidem peculiares dedit, nec fecit accipientis: si autem alius pro eo dedit aut | |
| ipse dedit iam liber factus, fient accipientis. Quamquam permissum sit statulibero etiam | 9.1 |
| de peculio dare implendae condicionis causa, si tamen uult heres nummos saluos facere, | |
| potest eum uetare dare: sic enim fiet, ut et statuliber perueniat ad libertatem quasi impleta | |
| condicione qui parere prohibitus est, et nummi non peribunt. sed is, quem testator accipere | |
| uoluit, aduersus heredem in factum actione agere potest, ut testatori pareatur. | 5 |
| Idem libro trigensimo nono ad edictum. Si quis accepto tulerit debitori suo, | 4.pr.1 |
| cum conueniret, ut expromissorem daret, nec ille det, potest dici condici posse ei, qui ac- | |
| cepto sit liberatus. | |
| Idem libro secundo disputationum. Si pecuniam ideo acceperis, ut Capuam | 5.pr.1 |
| eas, deinde parato tibi ad proficiscendum condicio temporis uel ualetudinis impedimento | |
| fuerit, quo minus proficiscer<er>is, an condici possit, uidendum: et cum per te non steterit, | |
| potest dici repetitionem cessare: sed cum liceat paenitere ei qui dedit, procul dubio repe- | |
| tetur id quod datum est, nisi forte tua intersit non accepisse te ob hanc causam pecuniam. | 5 |
| nam si ita se res habeat, ut, licet nondum profectus sis, ita tamen rem composueris, ut | |
| necesse habeas proficisci, uel sumptus, qui necessarii fuerunt ad profectionem, iam fecisti, | |
| ut manifestum sit te plus forte quam accepisti erogasse, condictio cessabit: sed si minus | |
| erogatum sit, condictio locum habebit, ita tamen, ut indemnitas tibi praestetur eius quod | |
| expendisti. Si seruum quis tradiderit alicui ita, ut ab eo intra certum tempus manumit- | 1.1 |
| teretur, si paenituerit eum qui tradiderit et super hoc eum certiorauerit et fuerit manu- | |
| missus post paenitentiam, attamen actio propter paenitentiam competit ei qui dedit. plane | |
| si non manumiserit, constitutio succedit facitque eum liberum, si nondum paenituerat eum | |
| qui in hoc dedit. Item si quis dederit Titio decem, ut seruum emat et manumittat, deinde | 2.1 |
| paeniteat, si quidem nondum emptus est, paenitentia dabit condictionem, si hoc ei mani- | |
| festum fecerit, ne si postea emat, damno adficietur: si uero iam sit emptus, paenitentia | |
| non facit iniuriam ei qui redemit, sed pro decem quae accepit ipsum seruum quem emit | |
| restituet aut, si ante decessisse proponatur, nihil praestabit, si modo per eum factum non | 5 |
| est. quod si fugit nec culpa eius contigit qui redemit, nihil praestabit: plane repromittere | |
| eum oportet, si in potestatem suam peruenerit, restitutum iri. Sed si accepit pecuniam | 3.1 |
| ut seruum manumittat isque fugerit prius quam manumittatur, uidendum, an condici possit | |
| quod accepit. et si quidem distracturus erat hunc seruum et propter hoc non distraxit, | |
| quod acceperat ut manumittat non oportet ei condici: plane cauebit, ut, si in potestatem | |
| suam peruenerit seruus, restituat id quod accepit eo minus, quo uilior factus est | 5 |
| propter fugam. plane si adhuc eum manumitti uelit is qui dedit, ille uero manumittere | |
| nolit propter fugam offensus, totum quod accepit restituere eum oportet. sed si eligat is, | |
| qui decem dedit, ipsum seruum consequi, necesse est aut ipsum ei dari aut quod dedit | |
| restitui. quod si distracturus non erat eum, oportet id quod accepit restitui, nisi forte | |
| diligentius eum habiturus esset, si non accepisset ut manumitteret: tunc enim non est | 10 |
| aequum eum et seruo et toto pretio carere. Sed ubi accepit, ut manumitteret, deinde | 4.1 |
| seruus decessit, si quidem moram fecit manumissioni, consequens est, ut dicamus refun- | |
| dere eum quod accepit: quod si moram non fecit, sed cum profectus esset ad praesidem | |
| uel apud quem manumittere posset, seruus in itinere decesserit, uerius est, si quidem | |
| distracturus erat uel quo ipse usurus, oportere dici nihil eum refundere debere. enimuero | 5 |
| si nihil eorum facturus, ipsi adhuc seruum obisse: decederet enim et si non accepisset ut | |
| manumitteret: nisi forte profectio manumissionis gratia morti causam praebuit, ut uel a | |
| latronibus sit interfectus, uel ruina in stabulo oppressus, uel uehiculo obtritus, uel alio quo | |
| modo, quo non periret, nisi manumissionis causa proficisceretur. | |
| Idem libro tertio disputationum. Si extraneus pro muliere dotem dedisset | 6.pr.1 |
| et pactus esset, ut, quoquo modo finitum esset matrimonium, dos ei redderetur, nec fuerint | |
| nuptiae secutae, quia de his casibus solummodo fuit conuentum qui matrimonium sequuntur, | |
| nuptiae autem secutae non sint, quaerendum erit, utrum mulieri condictio an ei qui dotem | |
| dedit competat. et uerisimile est in hunc quoque casum eum qui dat sibi prospicere: nam | 5 |
| quasi causa non secuta habere potest condictionem, qui ob matrimonium dedit, matrimonio | |
| non copulato, nisi forte euidentissimis probationibus mulier ostenderit hoc eum ideo fecisse, | |
| ut ipsi magis mulieri quam sibi prospiceret. sed et si pater pro filia det et ita conuenit, | |
| nisi euidenter aliud actum sit, condictionem patri competere Marcellus ait. | |
| Iulianus libro sexto decimo digestorum. Qui se debere pecuniam mulieri | 7.pr.1 |
| putabat, iussu eius dotis nomine promisit sponso et soluit: nuptiae deinde non intercesse- | |
| runt: quaesitum est, utrum ipse potest repetere eam pecuniam, qui dedisset, an mulier. | |
| Nerua, Atilicinus responderunt, quoniam putasset quidem debere pecuniam, sed exceptione | |
| doli mali tueri se potuisset, ipsum repetiturum. sed si, cum sciret se nihil mulieri debere, | 5 |
| promississet, mulieris esse actionem, quoniam pecunia ad eam pertineret. si autem uere | |
| debitor fuisset et ante nuptias soluisset et nuptiae secutae non fuissent, ipse possit con- | |
| dicere causa debiti integra mulieri ad hoc solum manente, ut ad nihil aliud debitor com- | |
| pellatur, nisi ut cedat ei condicticia actione. Fundus dotis nomine traditus, si nuptiae | 1.1 |
| insecutae non fuerint, condictione repeti potest: fructus quoque condici poterunt. idem | |
| iuris est de ancilla et partu eius. | |
| Neratius libro secundo membranarum. Quod Seruius in libro de dotibus | 8.pr.1 |
| scribit, si inter eas personas, quarum altera nondum iustam aetatem habeat, nuptiae factae | |
| sint, quod dotis nomine interim datum sit, repeti posse, sic intellegendum est, ut, si diuor- | |
| tium intercesserit, priusquam utraque persona iustam aetatem habeat, sit eius pecuniae | |
| repetitio, donec autem in eodem habitu matrimonii permanent, non magis id repeti possit, | 5 |
| quam quod sponsa sponso dotis nomine dederit, donec maneat inter eos adfinitas: quod | |
| enim ex ea causa nondum coito matrimonio datur, cum sic detur tamquam in dotem per- | |
| uenturum, quamdiu peruenire potest, repetitio eius non est. | |
| Paulus libro septimo decimo ad Plautium. Si donaturus mulieri iussu eius | 9.pr.1 |
| sponso numeraui nec nuptiae secutae sunt, mulier condicet. sed si ego contraxi cum sponso | |
| et pecuniam in hoc dedi, ut, si nuptiae secutae essent, mulieri dos adquire<re>tur, si non | |
| essent secutae, mihi redderetur, quasi ob rem datur et re non secuta ego a sponso con- | |
| dicam. Si quis indebitam pecuniam per errorem iussu mulieris sponso eius promississet | 1.1 |
| et nuptiae secutae fuissent, exceptione doli mali uti non potest: maritus enim suum nego- | |
| tium gerit et nihil dolo facit nec decipiendus est: quod fit, si cogatur indotatam uxorem | |
| habere. itaque aduersus mulierem condictio ei competit, ut aut repetat ab ea quod marito | |
| dedit aut ut liberetur, si nondum soluerit. sed si soluto matrimonio maritus peteret, in eo | 5 |
| dumtaxat exceptionem obstare debere, quod mulier receptura esset. | |
| Iauolenus libro primo ex Plautio. Si mulier ei cui nuptura erat | 10.pr.1 |
| cum dotem dare uellet, pecuniam quae sibi debebatur acceptam fecit neque nuptiae inse- | |
| cutae sunt, recte ab eo pecunia condicetur, quia nihil interest, utrum ex numeratione pe- | |
| cunia ad eum sine causa an per acceptilationem peruenerit. | |
| Iulianus libro decimo digestorum. Si heres arbitratu liberti certa summa | 11.pr.1 |
| monumentum iussus facere dederit liberto pecuniam et is accepta pecunia monumentum | |
| non faciat, condictione tenetur. | |
| Paulus libro sexto ad legem Iuliam et Papiam. Cum quis mortis causa do- | 12.pr.1 |
| nationem, cum conualuisset donator, condicit, fructus quoque donatarum rerum et partus et | |
| quod adcreuit rei donatae repetere potest. | |
| Marcianus libro tertio regularum. Si filius contulerit fratri quasi adgniturus | 13.pr.1 |
| bonorum possessionem et non adgnouit, repetere eum posse Marcellus Libro quinto digesto- | |
| rum scribit. | |
| Paulus libro tertio ad Sabinum. Si procuratori falso indebitum solutum sit, | 14.pr.1 |
| ita demum a procuratore repeti non potest, si dominus ratum habuerit, sed ipse dominus | |
| tenetur, ut Iulianus scribit. quod si dominus ratum non habuisset, etiamsi debita pecunia | |
| soluta fuisset, ab ipso procuratore repetetur: non enim quasi indebitum datum repetetur, | |
| sed quasi ob rem datum nec res secuta sit ratihabitione non intercedente: uel quod fur- | 5 |
| tum faceret pecuniae falsus procurator, cum quo non tantum furti agi, sed etiam condici | |
| ei posse. | |
| Pomponius libro uicensimo secundo ad Sabinum. Cum seruus tuus in suspi- | 15.pr.1 |
| cionem furti Attio uenisset, dedisti eum in quaestionem sub ea causa, ut, si id repertum | |
| in eo non esset, redderetur tibi: is eum tradidit praefecto uigilum quasi in facinore de- | |
| praehensum: praefectus uigilum eum summo supplicio adfecit. ages cum Attio dare eum | |
| tibi oportere, quia et ante mortem dare tibi eum oportuerit. Labeo ait posse etiam ad | 5 |
| exhibendum agi, quoniam fecerit quo minus exhiberet. sed Proculus dari oportere ita ait, | |
| si fecisses eius hominem, quo casu ad exhibendum agere te non posse: sed si tuus man- | |
| sisset, etiam furti te acturum cum eo, quia re aliena ita sit usus, ut sciret se inuito do- | |
| mino uti aut dominum si sciret prohibiturum esse. | |
| Celsus libro tertio digestorum. Dedi tibi pecuniam, ut mihi Stichum dares: | 16.pr.1 |
| utrum id contractus genus pro portione emptionis et uenditionis est an nulla hic alia obli- | |
| gatio est quam ob rem dati re non secuta? in quod procliuior sum: et ideo, si mortuus | |
| est Stichus, repetere possum quod ideo tibi dedi, ut mihi Stichum dares. finge alienum | |
| esse Stichum, sed te tamen eum tradidisse: repetere a te pecuniam potero, quia hominem | 5 |
| accipientis non feceris: et rursus, si tuus est Stichus et pro euictione eius promittere non | |
| uis, non liberaberis, quo minus a te pecuniam repetere possim. |