Vercingetorix, cum ad suos redisset, proditionis 7.20.1.1
insimulatus, quod castra propius Romanos movisset,
quod cum omni equitatu discessisset, quod sine imperio
tantas copias reliquisset, quod eius discessu Romani
tanta opportunitate et celeritate venissent; non haec 2.1
omnia fortuito aut sine consilio accidere potuisse; re-
gnum illum Galliae malle Caesaris concessu quam ip-
sorum habere beneficio—tali modo accusatus ad haec 3.1
respondit: quod castra movisset, factum inopia pabuli
etiam ipsis hortantibus; quod propius Romanos ac-
cessisset, persuasum loci opportunitate, qui se ipse sine
munitione defenderet; equitum vero operam neque in 4.1
loco palustri desiderari debuisse et illic fuisse utilem
quo sint profecti. summam imperii se consulto nulli dis- 5.1
cedentem tradidisse, ne is multitudinis studio ad dimi-
candum impelleretur; cui rei propter animi mollitiem
studere omnes videret, quod diutius laborem ferre non
possent. Romani si casu intervenerint, Fortunae, si ali- 6.1
cuius indicio vocati, huic habendam gratiam, quod et
paucitatem eorum ex loco superiore cognoscere et virtu-
tem despicere potuerint, qui dimicare non ausi turpiter
se in castra receperint. imperium se a Caesare per pro- 7.1
ditionem nullum desiderare quod habere victoria posset,
quae iam esset sibi atque omnibus Gallis explorata; quin
etiam ipsis remitteret, si sibi magis honorem tribuere
quam ab se salutem accipere videantur. 'haec ut intelle- 8.1
gatis' inquit 'a me sincere pronuntiari, audite Romanos
milites.' producit servos, quos in pabulatione paucis 9.1
ante diebus exceperat et fame vinculisque excruciaverat.
hi iam ante edocti quae interrogati pronuntiarent, milites 10.1
se esse legionarios dicunt; fame atque inopia adductos
clam ex castris exisse, si quid frumenti aut pecoris in agris
reperire possent; simili omnem exercitum inopia premi 11.1
nec iam vires sufficere cuiusquam nec ferre operis labo-
rem posse; itaque statuisse imperatorem, si nihil in oppu-
gnatione oppidi profecisset, triduo exercitum deducere.
'haec' inquit 'a me' Vercingetorix 'beneficia habetis, quem 12.1
proditionis insimulatis; cuius opera sine vestro sanguine
tantum exercitum victorem fame paene consumptum
videtis; quem turpiter se ex hac fuga recipientem ne
qua civitas suis finibus recipiat, a me provisum est.' 5