At barbari consilio Romanorum cognito, praemisso 4.24.1.1
equitatu et essedariis, quo plerumque genere in proe-
liis uti consuerunt, reliquis copiis subsecuti nostros navi-
bus egredi prohibebant. erat ob has causas summa diffi- 2.1
cultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto
constitui non poterant, militibus autem ignotis locis,
impeditis manibus, magno et gravi onere armorum pres-
sis simul et de navibus desiliendum et in fluctibus con- 5
sistendum et cum hostibus erat pugnandum, cum illi aut 3.1
ex arido aut paulum in aquam progressi omnibus mem-
bris expeditis, notissimis locis audacter tela conicerent et
equos insuefactos incitarent. quibus rebus nostri per- 4.1
territi atque huius omnino generis pugnae imperiti non
eadem alacritate ac studio, quo in pedestribus uti proe-
liis consuerant, utebantur.
  Quod ubi Caesar animadvertit, naves longas, 25.1.1
quarum et species erat barbaris inusitatior et motus ad
usum expeditior, paulum removeri ab onerariis navibus
et remis incitari et ad latus apertum hostium constitui
atque inde fundis, sagittis, tormentis hostes propelli ac 5
submoveri iussit. quae res magno usui nostris fuit. nam 2.1
et navium figura et remorum motu et inusitato genere
tormentorum permoti barbari constiterunt ac paulum
modo pedem rettulerunt. at nostris militibus cunctan- 3.1
tibus maxime propter altitudinem maris, qui decimae le-
gionis aquilam ferebat, obtestatus deos ut ea res legioni
feliciter eveniret, 'desilite' inquit 'commilitones, nisi vul-
tis aquilam hostibus prodere; ego certe meum rei publi- 5
cae atque imperatori officium praestitero.' hoc cum 4.1
voce magna dixisset, se ex navi proiecit atque in hostes
aquilam ferre coepit. tum nostri cohortati inter se, ne 5.1
tantum dedecus admitteretur, universi ex navi desilu-
erunt. hos item ex proximis navibus cum conspexissent, 6.1
subsecuti hostibus adpropinquaverunt.