Dixitne tandem causam C. Fidiculanius Falcula qui Op- 103.11
pianicum condemnarat, cum praesertim, id quod fuit in illo
iudicio invidiosissimum, paucos dies ex subsortitione se-
disset? Dixit et bis quidem dixit. In summam enim
L. Quinctius invidiam contionibus eum cotidianis seditiosis 15
et turbulentis adduxerat. Vno iudicio multa est ab eo
petita, sicut ab Iunio, quod non suae decuriae munere
neque ex lege sedisset. Paulo sedatiore tempore est accu-
satus quam Iunius, sed eadem fere lege et crimine. Quia
nulla in iudicio seditio neque vis nec turba versata est, 20
prima actione facillime est absolutus. Non numero hanc
absolutionem; nihilo minus enim potest, ut illam multam
non commiserit, accepisse tamen ob rem iudicandam, <sicut
causam pecunia ob rem iudicandam> capta nusquam Staienus
ea quidem lege dixit. Proprium crimen illud quaestionis 25
eius non fuit. Fidiculanius quid fecisse dicebatur? Acce- 104.1
pisse a Cluentio HS cccc. Cuius erat ordinis? Senatorii.
Qua lege in eo genere a senatore ratio repeti solet, de
pecuniis repetundis, ea lege accusatus honestissime est
absolutus. Acta est enim causa more maiorum sine vi, 5
sine metu, sine periculo; dicta et exposita et demonstrata
sunt omnia. Adducti iudices sunt non modo potuisse
honeste ab eo reum condemnari qui non perpetuo sedisset
sed, aliud si is iudex nihil scisset, nisi quae praeiudicia de
eo facta esse constaret, audire praeterea nihil debuisse. Tum 105.1
etiam illi quinque qui imperitorum hominum rumusculos
aucupati tum illum absolverunt iam suam clementiam lau-
dari magno opere nolebant; a quibus si qui quaereret
sedissentne iudices in C. Fabricium, sedisse se dicerent; si 5
interrogarentur num quo crimine is esset accusatus prae-
terquam veneni eius quod quaesitum Habito diceretur,
negarent; si deinde essent rogati quid iudicassent, con-
demnasse se dicerent; nemo enim absolvit. Eodem modo
quaesitum si esset de Scamandro, certe idem respondis- 10
sent; tametsi ille una sententia est absolutus, sed illam
unam nemo tum istorum suam dici vellet. Vter igitur 106.1
facilius suae sententiae rationem redderet, isne qui se et
sibi et rei iudicatae constitisse dicit, an ille qui se in
principem malefici lenem, in adiutores eius et conscios
vehementissimum esse respondit? Quorum ego de sen- 5
tentia non debeo disputare; neque enim dubito quin ei
tales viri suspicione aliqua perculsi repentina de statu suo
declinarint. Qua re eorum qui absolverunt misericordiam
non reprendo, eorum qui in iudicando superiora iudicia
secuti sunt sua sponte, non Staieni fraude, constantiam 10
comprobo, eorum vero qui sibi non liquere dixerunt sapien-
tiam laudo, qui absolvere eum quem nocentissimum cogno-
rant et quem ipsi bis iam antea condemnarant nullo modo
poterant, condemnare, cum tanta consili infamia et tam
atrocis rei suspicio esset iniecta, paulo posterius patefacta 15
re maluerunt. Ac ne ex facto solum sapientes illos iudicetis, 107.1
sed etiam ex hominibus ipsis quod hi fecerunt rectissime
ac sapientissime factum probetis, quis P. Octavio Balbo
ingenio prudentior, iure peritior, fide, religione, officio dili-
gentior aut sanctior commemorari potest? Non absolvit. 5
Quis Q. Considio constantior, quis iudiciorum atque eius
dignitatis quae in iudiciis publicis versari debet peritior,
quis virtute, consilio, auctoritate praestantior? Ne is qui-
dem absolvit. Longum est de singulorum virtute ita dicere,
quaeque iam cognita sunt ab omnibus verborum orna- 10
menta non quaerunt. Qualis vir M. Iuventius Pedo fuit ex
vetere illa iudiciorum disciplina, qualis L. Caulius Mergus,
M. Basilus, C. Caudinus! qui omnes in iudiciis publicis
iam tum florente re publica floruerunt. Ex eodem numero
L. Cassius, Cn. Heius pari et integritate et prudentia; 15
quorum nullius sententia est Oppianicus absolutus. Atque
in his omnibus natu minimus, ingenio et diligentia et reli-
gione par eis quos antea commemoravi, P. Saturius, in eadem
sententia fuit. O innocentiam Oppianici singularem! quo 108.1
in reo qui absolvit ambitiosus, qui distulit cautus, qui con-
demnavit constans existimatur.