Nunc, quoniam ad omnia quae abs te dicta sunt, T. Atti, 143.1
de Oppianici damnatione respondi, confiteare necesse est
te opinionem multum fefellisse, quod existimaris me causam
A. Cluenti non facto eius sed lege defensurum. Nam hoc
persaepe dixisti tibi sic renuntiari, me habere in animo 5
causam hanc praesidio legis defendere. Itane est? ab
amicis imprudentes videlicet prodimur, et est nescio quis
de eis quos amicos nobis arbitramur qui nostra consilia ad
adversarios deferat. Quisnam hoc tibi renuntiavit, quis
tam improbus fuit? cui ego autem narravi? Nemo, ut 10
opinor, in culpa est; nimirum tibi istud lex ipsa renunti-
avit. Sed num tibi ita defendisse videor ut tota in causa
mentionem ullam legis fecerim, num secus hanc causam
defendisse ac si lege Habitus teneretur? Certe, ut hominem
confirmare oportet, nullus est locus a me purgandi istius 15
invidiosi criminis praetermissus. Quid ergo est? quaeret 144.1
fortasse quispiam displiceatne mihi legum praesidio capitis
periculum propulsare. Mihi vero, iudices, non displicet,
sed utor instituto meo. In hominis honesti prudentisque
iudicio non solum meo consilio uti consuevi sed multum 5
etiam eius quem defendo et consilio et voluntati obtempero.
Nam ut haec ad me causa delata est, qui leges eas ad quas
adhibemur et in quibus versamur nosse deberem, dixi Habito
statim eo: 'Qvi coisset qvo qvis condemnaretvr' illum
esse liberum, teneri autem nostrum ordinem. Atque ille 10
me orare atque obsecrare coepit ne sese lege defenderem.
Cum ego quae mihi videbantur dicerem, traduxit me ad
suam sententiam; adfirmabat enim lacrimans non se cupi-
diorem esse civitatis retinendae quam existimationis. Morem 145.1
homini gessi et tamen idcirco feci—neque enim id semper
facere debemus—quod videbam per se ipsam causam sine
lege copiosissime posse defendi. Videbam in hac defensione
qua iam sum usus plus dignitatis, in illa qua me hic uti 5
noluit minus laboris futurum. Quod si nihil aliud esset
actum nisi ut hanc causam obtineremus, lege recitata per-
orassem.