Primum videte hominis audaciam. Sassiam in matri- 26.1
monium ducere, Habiti matrem—illam cuius virum A.
Aurium occiderat—concupivit. Vtrum impudentior hic qui
postulet, an crudelior illa, si nubat, difficile dictu est; sed
tamen utriusque humanitatem constantiamque cognoscite. 5
Petit Oppianicus ut sibi Sassia nubat et id magno opere 27.1
contendit. Illa autem non admiratur audaciam, non impu-
dentiam aspernatur, non denique illam Oppianici domum
viri sui sanguine redundantem reformidat, sed quod haberet
ille tris filios, idcirco se ab eis nuptiis abhorrere respondit. 5
Oppianicus, qui pecuniam Sassiae concupivisset, domo sibi
quaerendum remedium existimavit ad eam moram quae
nuptiis adferebatur. Nam cum haberet ex Novia infantem
filium, alter autem eius filius Papia natus Teani, quod abest
ab Larino xviii milia passuum, apud matrem educaretur, 10
arcessit subito sine causa puerum Teano, quod facere nisi
ludis publicis aut festis diebus antea non solebat. Mater
misera nihil mali suspicans mittit. Ille se Tarentum pro-
ficisci cum simulasset, eo ipso die puer, cum hora undecima
in publico valens visus esset, ante noctem mortuus et postri- 15
die ante quam luceret combustus est. Atque hunc tantum 28.1
maerorem matri prius hominum rumor quam quisquam ex
Oppianici familia nuntiavit. Illa cum uno tempore audisset
sibi non solum filium sed etiam exsequiarum munus ere-
ptum, Larinum confestim exanimata venit et ibi de integro 5
funus iam sepulto filio fecit. Dies nondum decem interces-
serant cum ille alter filius infans necatur. Itaque nubit
Oppianico continuo Sassia laetanti iam animo et spe optime
confirmato, nec mirum quae se non nuptialibus donis sed
filiorum funeribus esse delenitam videret. Ita, quod ceteri 10
propter liberos pecuniae cupidiores solent esse, ille propter
pecuniam liberos amittere iucundum esse duxit. Sentio, 29.1
iudices, vos pro vestra humanitate his tantis sceleribus
breviter a me demonstratis vehementer esse commotos.
Quo tandem igitur animo fuisse illos arbitramini quibus his
de rebus non modo audiendum fuit verum etiam iudican- 5
dum? Vos auditis de eo in quem iudices non estis, de eo
quem non videtis, de eo quem odisse iam non potestis, de
eo qui et naturae et legibus satis fecit, quem leges exsilio,
natura morte multavit, auditis non ab inimico, auditis sine
testibus, auditis cum ea quae copiosissime dici possunt 10
breviter strictimque dicuntur. Illi audiebant de eo de quo
iurati sententias ferre debebant, de eo cuius praesentis ne-
farium et consceleratum voltum intuebantur, de eo quem
omnes oderant propter audaciam, de eo quem omni suppli-
cio dignum esse ducebant; audiebant ab accusatoribus, 15
audiebant verba multorum testium, audiebant cum una qua-
que de re a P. Cannutio, homine eloquentissimo, graviter et
diu diceretur. Et est quisquam qui, cum haec cognoverit, 30.1
suspicari possit Oppianicum iudicio oppressum et circum-
ventum esse innocentem?