Atque in omnibus his agris aedificiisque vendendis per- 2.55.6
mittitur xviris ut vendant 'qvibvscvmqve in locis.' O per-
turbatam rationem, o libidinem effrenatam, o consilia
dissoluta atque perdita! Vectigalia locare nusquam licet
nisi in hac urbe, hoc ex loco, hac vestrum frequentia. 10
Venire nostras res proprias et in perpetuum a nobis aba-
lienari in Paphlagoniae tenebris atque in Cappadociae
solitudine licebit? L. Sulla cum bona indemnatorum 56.1
civium funesta illa auctione sua venderet et se praedam
suam diceret vendere, tamen ex hoc loco vendidit nec,
quorum oculos offendebat, eorum ipsorum conspectum
fugere ausus est; xviri vestra vectigalia non modo non 5
vobis, Quirites, arbitris sed ne praecone quidem publico
teste vendent?
  Sequitur 'omnis agros extra Italiam' infinito ex tem-
pore, non, ut antea, ab Sulla et Pompeio consulibus. Co-
gnitio xvirum, privatus sit an publicus; eique agro pergrande 10
vectigal imponitur. Hoc quantum iudicium, quam intole- 57.1
randum, quam regium sit, quem praeterit, posse quibus-
cumque locis velint nulla disceptatione, nullo consilio
privata publicare, publica liberare? Excipitur hoc capite
ager <in> Sicilia Recentoricus; quem ego excipi et propter 5
hominum necessitudinem et propter <rei> aequitatem, Qui-
rites, ipse vehementer gaudeo. Sed quae <est> haec impu-
dentia! Qui agrum Recentoricum possident, vetustate
possessionis se, non iure, misericordia senatus, non agri
condicione defendunt. Nam illum agrum publicum esse 10
fatentur; se moveri possessionibus, antiquissimis sedibus,
ac dis penatibus negant oportere. Ac, si est privatus ager
Recentoricus, quid eum excipis? sin autem publicus, quae
est ista aequitas ceteros, etiam si privati sint, permittere ut
publici iudicentur, hunc excipere nominatim qui publicum 15
se esse fateatur? Ergo eorum ager excipitur qui apud
Rullum aliqua ratione valuerunt, ceteri agri omnes qui
ubique sunt sine ullo dilectu, sine populi Romani notione,
sine iudicio senatus xviris addicentur? Atque etiam est 58.1
alia superiore capite quo omnia veneunt quaestuosa exceptio,
quae teget eos agros de quibus foedere cautum est. Audivit
hanc rem non a me, sed ab aliis agitari saepe in senatu, non
numquam ex hoc loco, possidere agros in ora maritima 5
regem Hiempsalem quos P. Africanus populo Romano
adiudicarit; ei tamen postea per C. Cottam consulem
cautum esse foedere. Hoc quia vos foedus non iusseritis,
veretur Hiempsal ut satis firmum sit et ratum. Cuicuimodi
est illud, tollitur vestrum iudicium, foedus totum accipitur, 10
comprobatur. Quod minuit auctionem xviralem laudo,
quod regi amico cavet non reprehendo, quod non gratis
fit indico. Volitat enim ante oculos istorum Iuba, regis 59.1
filius, adulescens non minus bene nummatus quam bene
capillatus.