Sunt tamen in tota lege exceptiones duae non tam ini- 1.10.8
quae quam suspiciosae. Excipit enim in vectigali impo-
nendo agrum Recentoricum Siciliensem, in vendendis agris 10
eos agros de quibus cautum sit foedere. Hi sunt in Africa,
qui ab Hiempsale possidentur. Hic quaero, si Hiempsali 11.1
satis est cautum foedere et Recentoricus ager privatus est,
quid attinuerit excipi; sin et foedus illud habet aliquam
dubitationem et ager Recentoricus dicitur non numquam
esse publicus, quem putet existimaturum duas causas in 5
orbe terrarum repertas quibus gratis parceret. Num quis-
nam tam abstrusus usquam nummus videtur quem non
architecti huiusce legis olfecerint? Provincias, civitates
liberas, socios, amicos, reges denique exhauriunt, admovent
manus vectigalibus populi Romani. Non est satis. Audite, 12.1
audite vos qui amplissimo populi senatusque iudicio exer-
citus habuistis et bella gessistis: quod ad quemque perve-
nerit ex praeda, ex manubiis, ex auro coronario, quod neque
consumptum in monumento neque in aerarium relatum sit, 5
id ad xviros referri iubet! Hoc capite multa sperant; in
omnis imperatores heredesque eorum quaestionem suo
iudicio comparant, sed maximam pecuniam se a Fausto
ablaturos arbitrantur. Quam causam suscipere iurati
iudices noluerunt, hanc isti xviri susceperunt: idcirco a 10
iudicibus fortasse praetermissam esse arbitrantur quod sit
ipsis reservata. Deinde etiam in reliquum tempus dili- 13.1
gentissime sancit ut, quod quisque imperator habeat pecu-
niae, protinus ad xviros deferat. Hic tamen excipit
Pompeium simillime, ut mihi videtur, atque ut illa lege qua
peregrini Roma eiciuntur Glaucippus excipitur. Non enim 5
hac exceptione unus adficitur beneficio, sed unus privatur
iniuria. Sed cui manubias remittit, in huius vectigalia
invadit. Iubet enim pecunia, si qua post nos consules ex
novis vectigalibus recipiatur, hac uti xviros. Quasi vero
non intellegamus haec eos vectigalia quae Cn. Pompeius 10
adiunxerit vendere cogitare.