Et primum M. Catoni vitam ad certam rationis normam 3.1
derigenti et diligentissime perpendenti momenta officiorum
omnium de officio meo respondebo. Negat fuisse rectum
Cato me et consulem et legis ambitus latorem et tam severe
gesto consulatu causam L. Murenae attingere. Cuius 5
reprehensio me vehementer movet, non solum ut vobis,
iudices, quibus maxime debeo, verum etiam ut ipsi Catoni,
gravissimo atque integerrimo viro, rationem facti mei pro-
bem. A quo tandem, M. Cato, est aequius consulem
defendi quam a consule? Quis mihi in re publica potest 10
aut debet esse coniunctior quam is cui res publica a me
iam traditur sustinenda magnis meis laboribus et periculis
sustentata? Quod si in eis rebus repetendis quae mancipi
sunt is periculum iudici praestare debet qui se nexu
obligavit, profecto etiam rectius in iudicio consulis designati 15
is potissimum consul qui consulem declaravit auctor bene-
fici populi Romani defensorque periculi esse debebit. Ac 4.1
si, ut non nullis in civitatibus fieri solet, patronus huic
causae publice constitueretur, is potissimum summo honore
adfecto defensor daretur qui eodem honore praeditus non
minus adferret ad dicendum auctoritatis quam facultatis. 5
Quod si e portu solventibus ei qui iam in portum ex alto
invehuntur praecipere summo studio solent et tempestatum
rationem et praedonum et locorum, quod natura adfert
ut eis faveamus qui eadem pericula quibus nos perfuncti
sumus ingrediantur, quo tandem me esse animo oportet 10
prope iam ex magna iactatione terram videntem in hunc
cui video maximas rei publicae tempestates esse subeundas?
Qua re si est boni consulis non solum videre quid agatur
verum etiam providere quid futurum sit, ostendam alio
loco quantum salutis communis intersit duos consules in 15
re publica Kalendis Ianuariis esse. Quod si ita est, non 5.1
tam me officium debuit ad hominis amici fortunas quam
res publica consulem ad communem salutem defendendam
vocare. Nam quod legem de ambitu tuli, certe ita tuli ut
eam quam mihimet ipsi iam pridem tulerim de civium 5
periculis defendendis non abrogarem. Etenim si largi-
tionem factam esse confiterer idque recte factum esse
defenderem, facerem improbe, etiam si alius legem tulisset;
cum vero nihil commissum contra legem esse defendam,
quid est quod meam defensionem latio legis impediat? 10