| Praefectum fabrum semel locum tribulibus suis dedisse, | 73.1 |
| quid statuent in viros primarios qui in circo totas tabernas | |
| tribulium causa compararunt? Haec omnia sectatorum, | |
| spectaculorum, prandiorum item crimina a multitudine in | |
| tuam nimiam diligentiam, Servi, coniecta sunt, in quibus | 5 |
| tamen Murena ab senatus auctoritate defenditur. Quid | |
| enim? senatus num obviam prodire crimen putat? Non, | |
| sed mercede. Convince. Num sectari multos? Non, sed | |
| conductos. Doce. Num locum ad spectandum dare aut | |
| <ad> prandium invitare? Minime, sed volgo, passim. Quid | 10 |
| est volgo? Vniversos. Non igitur, si L. Natta, summo | |
| loco adulescens, qui et quo animo iam sit et qualis vir | |
| futurus sit videmus, in equitum centuriis voluit esse et ad | |
| hoc officium necessitudinis et ad reliquum tempus gratiosus, | |
| id erit eius vitrico fraudi aut crimini, nec, si virgo Vestalis, | 15 |
| huius propinqua et necessaria, locum suum gladiatorium | |
| concessit huic, non et illa pie fecit et hic a culpa est remo- | |
| tus. Omnia haec sunt officia necessariorum, commoda | |
| tenuiorum, munia candidatorum. | |
| At enim agit mecum austere et Stoice Cato, negat verum | 74.1 |
| esse adlici benivolentiam cibo, negat iudicium hominum in | |
| magistratibus mandandis corrumpi voluptatibus oportere. | |
| Ergo, ad cenam petitionis causa si quis vocat, condemnetur? | |
| 'Quippe' inquit 'tu mihi summum imperium, tu sum- | 5 |
| mam auctoritatem, tu gubernacula rei publicae petas foven- | |
| dis hominum sensibus et deleniendis animis et adhibendis | |
| voluptatibus? Vtrum lenocinium' inquit 'a grege deli- | |
| catae iuventutis, an orbis terrarum imperium a populo | |
| Romano petebas?' Horribilis oratio; sed eam usus, vita, | 10 |
| mores, civitas ipsa respuit. Neque tamen Lacedaemonii, | |
| auctores istius vitae atque orationis, qui cotidianis epulis in | |
| robore accumbunt, neque vero Cretes quorum nemo gu- | |
| stavit umquam cubans, melius quam Romani homines qui | |
| tempora voluptatis laborisque dispertiunt res publicas suas | 15 |
| retinuerunt; quorum alteri uno adventu nostri exercitus | |
| deleti sunt, alteri nostri imperi praesidio disciplinam suam | |
| legesque conservant. Qua re noli, Cato, maiorum instituta | 75.1 |
| quae res ipsa, quae diuturnitas imperi comprobat nimium | |
| severa oratione reprehendere. Fuit eodem ex studio vir | |
| eruditus apud patres nostros et honestus homo et nobilis, | |
| Q. Tubero. Is, cum epulum Q. Maximus P. Africani, | 5 |
| patrui sui, nomine populo Romano daret, rogatus est a | |
| Maximo ut triclinium sterneret, cum esset Tubero eiusdem | |
| Africani sororis filius. Atque ille, homo eruditissimus ac | |
| Stoicus, stravit pelliculis haedinis lectulos Punicanos et | |
| exposuit vasa Samia, quasi vero esset Diogenes Cynicus | 10 |
| mortuus et non divini hominis Africani mors honestaretur; | |
| quem cum supremo eius die Maximus laudaret, gratias egit | |
| dis immortalibus quod ille vir in hac re publica potissi- | |
| mum natus esset; necesse enim fuisse ibi esse terrarum | |
| imperium ubi ille esset. Huius in morte celebranda gravi- | 15 |
| ter tulit populus Romanus hanc perversam sapientiam | |
| Tuberonis, itaque homo integerrimus, civis optimus, cum | 76.1 |
| esset L. Pauli nepos, P. Africani, ut dixi, sororis filius, his | |
| haedinis pelliculis praetura deiectus est. Odit populus | |
| Romanus privatam luxuriam, publicam magnificentiam dili- | |
| git; non amat profusas epulas, sordis et inhumanitatem | 5 |
| multo minus; distinguit rationem officiorum ac temporum, | |
| vicissitudinem laboris ac voluptatis. Nam quod ais nulla | |
| re adlici hominum mentis oportere ad magistratum man- | |
| dandum nisi dignitate, hoc tu ipse in quo summa est digni- | |
| tas non servas. Cur enim quemquam ut studeat tibi, ut te | 10 |
| adiuvet rogas? Rogas tu me ut mihi praesis, ut commit- | |
| tam ego me tibi. Quid tandem? istuc me rogari oportet | |
| abs te, an te potius a me ut pro mea salute laborem pericu- | |
| lumque suscipias? Quid quod habes nomenclatorem? in | 77.1 |
| eo quidem fallis et decipis. Nam, si nomine appellari abs | |
| te civis tuos honestum est, turpe est eos notiores esse servo | |
| tuo quam tibi. Sin iam noris, tamen<ne> per monitorem | |
| appellandi sunt cum petis, quasi incertus sis? Quid quod, | 5 |
| cum admoneris, tamen, quasi tute noris, ita salutas? Quid, | |
| postea quam es designatus, multo salutas neglegentius? Haec | |
| omnia ad rationem civitatis si derigas, recta sunt; sin per- | |
| pendere ad disciplinae praecepta velis, reperiantur pravissima. | |
| Qua re nec plebi Romanae eripiendi fructus isti sunt ludorum, | 10 |
| gladiatorum, conviviorum, quae omnia maiores nostri com- | |
| paraverunt, nec candidatis ista benignitas adimenda est | |
| quae liberalitatem magis significat quam largitionem. |