Itaque cum multis ex rebus intellegi potest maiores no- 69.4
stros non modo armis plus quam ceteras nationes verum 5
etiam consilio sapientiaque potuisse, tum ex hac re vel
maxime quod in impios singulare supplicium invenerunt.
Qua in re quantum prudentia praestiterint eis qui apud
ceteros sapientissimi fuisse dicuntur considerate. Pruden- 70.1
tissima civitas Atheniensium, dum ea rerum potita est, fuisse
traditur; eius porro civitatis sapientissimum Solonem dicunt
fuisse, eum qui leges quibus hodie quoque utuntur scripserit.
Is cum interrogaretur cur nullum supplicium constituisset 5
in eum qui parentem necasset, respondit se id neminem
facturum putasse. Sapienter fecisse dicitur, cum de eo
nihil sanxerit quod antea commissum non erat, ne non tam
prohibere quam admonere videretur. Quanto nostri maiores
sapientius! qui cum intellegerent nihil esse tam sanctum 10
quod non aliquando violaret audacia, supplicium in parri-
cidas singulare excogitaverunt ut, quos natura ipsa retinere
in officio non potuisset, ei magnitudine poenae <a> maleficio
summoverentur. Insui voluerunt in culleum vivos atque
ita in flumen deici. 15
  O singularem sapientiam, iudices! Nonne videntur hunc 71.1
hominem ex rerum natura sustulisse et eripuisse cui repente
caelum, solem, aquam terramque ademerint ut, qui eum
necasset unde ipse natus esset, careret eis rebus omnibus ex
quibus omnia nata esse dicuntur? Noluerunt feris corpus 5
obicere ne bestiis quoque quae tantum scelus attigissent
immanioribus uteremur; non sic nudos in flumen deicere
ne, cum delati essent in mare, ipsum polluerent quo cetera
quae violata sunt expiari putantur; denique nihil tam vile
neque tam volgare est cuius partem ullam reliquerint. 10
Etenim quid tam est commune quam spiritus vivis, terra 72.1
mortuis, mare fluctuantibus, litus eiectis? Ita vivunt, dum
possunt, ut ducere animam de caelo non queant, ita mori-
untur ut eorum ossa terra non tangat, ita iactantur fluctibus
ut numquam adluantur, ita postremo eiciuntur ut ne ad saxa 5
quidem mortui conquiescant. Tanti malefici crimen, cui
maleficio tam insigne supplicium est constitutum, probare
te, Eruci, censes posse talibus viris, si ne causam quidem
malefici protuleris? Si hunc apud bonorum emptores ipsos
accusares eique iudicio Chrysogonus praeesset, tamen dili- 10
gentius paratiusque venisses. Vtrum quid agatur non vides, 73.1
an apud quos agatur? Agitur de parricidio quod sine
multis causis suscipi non potest; apud homines autem pru-
dentissimos agitur qui intellegunt neminem ne minimum
quidem maleficium sine causa admittere. 5