Venit in decem primis legatus in castra Capito. <Vos> 109.1
totam vitam naturam moresque hominis ex ipsa legatione
cognoscite. Nisi intellexeritis, iudices, nullum esse officium,
nullum ius tam sanctum atque integrum quod non eius
scelus atque perfidia violarit et imminuerit, virum optimum 5
esse eum iudicatote. Impedimento est quo minus de his 110.1
rebus Sulla doceatur, ceterorum legatorum consilia et volun-
tatem Chrysogono enuntiat, monet ut provideat ne palam
res agatur, ostendit, si sublata sit venditio bonorum, illum
pecuniam grandem amissurum, sese capitis periculum adi- 5
turum; illum acuere, hos qui simul erant missi fallere,
illum identidem monere ut caveret, hisce insidiose spem
falsam ostendere, cum illo contra hos inire consilia, horum
consilia illi enuntiare, cum illo partem suam depecisci, hisce
aliqua fretus mora semper omnis aditus ad Sullam interclu- 10
dere. Postremo isto hortatore, auctore, intercessore ad
Sullam legati non adierunt; istius fide ac potius perfidia
decepti, id quod ex ipsis cognoscere poteritis, si accusator
voluerit testimonium eis denuntiare, pro re certa spem falsam
domum rettulerunt. In privatis rebus si qui rem mandatam 111.1
non modo malitiosius gessisset sui quaestus aut commodi
causa verum etiam neglegentius, eum maiores summum ad-
misisse dedecus existimabant. Itaque mandati constitutum
est iudicium non minus turpe quam furti, credo, propterea 5
quod quibus in rebus ipsi interesse non possumus, in eis
operae nostrae vicaria fides amicorum supponitur; quam qui
laedit, oppugnat omnium commune praesidium et, quantum
in ipso est, disturbat vitae societatem. Non enim possumus
omnia per nos agere; alius in alia est re magis utilis. Id- 10
circo amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis
officiis gubernetur. Quid recipis mandatum, si aut negle- 112.1
cturus aut ad tuum commodum conversurus es? cur mihi te
offers ac meis commodis officio simulato officis et obstas?
Recede de medio; per alium transigam. Suscipis onus
offici quod te putas sustinere posse; quod maxime videtur 5
grave eis qui minime ipsi leves sunt. Ergo idcirco turpis
haec culpa est, quod duas res sanctissimas violat, amicitiam
et fidem. Nam neque mandat quisquam fere nisi amico
neque credit nisi ei quem fidelem putat. Perditissimi est
igitur hominis simul et amicitiam dissolvere et fallere eum 10
qui laesus non esset, nisi credidisset. Itane est? in minimis 113.1
rebus qui mandatum neglexerit, turpissimo iudicio conde-
mnetur necesse est, in re tanta cum is cui fama mortui, for-
tunae vivi commendatae sunt atque concreditae, ignominia
mortuum, <inopia vivum> adfecerit, is inter honestos homines 5
atque adeo inter vivos numerabitur? In minimis privatisque
rebus etiam neglegentia in crimen mandati iudiciumque in-
famiae vocatur, propterea quod, si recte fiat, illum neglegere
oporteat qui mandarit non illum qui mandatum receperit;
in re tanta quae publice gesta atque commissa sit qui non 10
neglegentia privatum aliquod commodum laeserit sed per-
fidia legationis ipsius caerimoniam polluerit maculaque ad-
fecerit, qua is tandem poena adficietur aut quo iudicio
damnabitur? Si hanc ei rem privatim Sex. Roscius man- 114.1
davisset ut cum Chrysogono transigeret atque decideret,
inque eam rem fidem suam, si quid opus esse putaret, inter-
poneret, ille qui sese facturum recepisset, nonne, si ex eo
negotio tantulum in rem suam convertisset, damnatus per 5
arbitrum et rem restitueret et honestatem omnem amitteret?
Nunc non hanc ei rem Sex. Roscius mandavit sed, id quod 115.1
multo gravius est, ipse Sex. Roscius cum fama vita bonis-
que omnibus a decurionibus publice <T.> Roscio mandatus
est; et ex eo T. Roscius non paululum nescio quid in rem
suam convertit sed hunc funditus evertit bonis, ipse tria 5
praedia sibi depectus est, voluntatem decurionum ac muni-
cipum omnium tantidem quanti fidem suam fecit.