Facis iniuriam, Chrysogone, si maiorem spem emptionis 146.1
tuae in huius exitio ponis quam in eis rebus quas L. Sulla
gessit. Quod si tibi causa nulla est cur hunc miserum tanta
calamitate adfici velis, si tibi omnia sua praeter animam
tradidit nec sibi quicquam paternum ne monumenti quidem 5
causa reservavit, per deos immortalis! quae ista tanta crude-
litas est, quae tam fera immanisque natura? Quis umquam
praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, cum
integram praedam sine sanguine habere posset, cruenta
spolia detrahere mallet? Scis hunc nihil habere, nihil 147.1
audere, nihil posse, nihil umquam contra rem tuam cogitasse,
et tamen oppugnas eum quem neque metuere potes neque
odisse debes nec quicquam iam habere reliqui vides quod ei
detrahere possis. Nisi hoc indignum putas, quod vestitum 5
sedere in iudicio vides quem tu e patrimonio tamquam e
naufragio nudum expulisti. Quasi vero nescias hunc et ali
et vestiri a Caecilia Baliarici filia, Nepotis sorore, specta-
tissima femina, quae cum patrem clarissimum, amplissimos
patruos, ornatissimum fratrem haberet, tamen, cum esset 10
mulier, virtute perfecit ut, quanto honore ipsa ex illorum
dignitate adficeretur, non minora illis ornamenta ex sua
laude redderet.
  An, quod diligenter defenditur, id tibi indignum facinus 148.1
videtur? Mihi crede, si pro patris huius hospitiis et
gratia vellent omnes huic hospites adesse et auderent libere
defendere, satis copiose defenderetur; sin autem pro magni-
tudine iniuriae proque eo quod summa res publica in huius 5
periculo temptatur haec omnes vindicarent, consistere me
hercule vobis isto in loco non liceret. Nunc ita defenditur,
non sane ut moleste ferre adversarii debeant neque ut se
potentia superari putent. Quae domi gerenda sunt, ea per 149.1
Caeciliam transiguntur, fori iudicique rationem <M.> Messala,
ut videtis, iudices, suscepit; qui, si iam satis aetatis ac ro-
boris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret. Quoniam ad
dicendum impedimento est aetas et pudor qui ornat aetatem 5
causam mihi tradidit quem sua causa cupere ac debere
intellegebat, ipse adsiduitate, consilio, auctoritate, diligentia
perfecit ut Sex. Rosci vita erepta de manibus sectorum sen-
tentiis iudicum permitteretur. Nimirum, iudices, pro hac
nobilitate pars maxima civitatis in armis fuit; haec acta res 10
est ut ei nobiles restituerentur in civitatem qui hoc facerent
quod facere Messalam videtis, qui caput innocentis defen-
derent, qui iniuriae resisterent, qui quantum possent in
salute alterius quam in exitio mallent ostendere; quod si
omnes qui eodem loco nati sunt facerent, et res publica ex 15
illis et ipsi ex invidia minus laborarent.