Sed hic meus reditus, pontifices, vestro iudicio continetur. 100.1
Nam si vos me in meis aedibus conlocatis, id quod in omni
mea causa semper studiis consiliis auctoritatibus sententiisque
fecistis, video me plane ac sentio restitutum; sin mea domus
non modo mihi non redditur, sed etiam monumentum prae- 5
bet inimico doloris mei, sceleris sui, publicae calamitatis,
quis erit qui hunc reditum potius quam poenam sempiternam
putet? In conspectu prope totius urbis domus est mea,
pontifices; in qua si manet illud non monumentum virtutis,
sed sepulcrum inimico nomine inscriptum, demigrandum 10
potius aliquo est quam habitandum in ea urbe in qua tropaea
de me et de re publica videam constituta. An ego tantam 101.1
aut animi duritiam habere aut oculorum impudentiam pos-
sim ut, cuius urbis servatorem me esse senatus omnium
adsensu totiens iudicarit, in ea possim intueri domum meam
eversam, non ab inimico meo sed ab hoste communi, et ab 5
eodem <aedem> exstructam et positam in oculis civitatis, ne
umquam conquiescere possit fletus bonorum? Sp. Maeli
regnum adpetentis domus est complanata, et, quia illud
'aequum' accidisse populus Romanus 'Maelio' iudicavit,
nomine ipso 'Aequimaeli' iustitia poenae comprobata est. 10
Sp. Cassi domus ob eandem causam <est> eversa atque in eo
loco aedis posita Telluris. In Vacci pratis domus fuit M.
Vacci, quae publicata est et eversa ut illius facinus memoria
et nomine loci notaretur. M. Manlius cum ab ascensu
Capitoli Gallorum impetum reppulisset, non fuit contentus 15
benefici sui gloria; regnum adpetisse est iudicatus; ergo eius
domum eversam duobus lucis convestitam videtis. Quam
igitur maiores nostri sceleratis ac nefariis civibus maximam
poenam constitui posse arbitrati sunt, eandem ego subibo ac
sustinebo, ut apud posteros nostros non exstinctor coniura- 20
tionis et sceleris sed auctor et dux fuisse videar? Hanc 102.1
vero, pontifices, labem turpitudinis et inconstantiae poterit
populi Romani dignitas sustinere, vivo senatu, vobis prin-
cipibus publici consili, ut domus M. Tulli Ciceronis cum
domo Fulvi Flacci ad memoriam poenae publice constitutae 5
coniuncta esse videatur? M. Flaccus quia cum C. Graccho
contra salutem rei publicae fecerat ex senatus sententia est
interfectus; eius domus eversa et publicata est; in qua por-
ticum post aliquanto Q. Catulus de manubiis Cimbricis
fecit. Ista autem fax ac furia patriae cum urbem Pisone et 10
Gabinio ducibus cepisset, occupasset, teneret, uno eodemque
tempore et clarissimi viri mortui monumenta delebat et meam
domum cum Flacci domo coniungebat, ut, qua poena senatus
adfecerat eversorem civitatis, eadem iste oppresso senatu
adficeret eum quem patres conscripti custodem patriae 15
iudicassent. Hanc vero in Palatio atque in pulcherrimo 103.1
urbis loco porticum esse patiemini, furoris tribunici, sceleris
consularis, crudelitatis coniuratorum, calamitatis rei publicae,
doloris mei defixum indicium ad memoriam omnium gen-
tium sempiternam? quam porticum, pro amore quem habetis 5
in rem publicam et semper habuistis, non modo sententiis
sed, si opus esset, manibus vestris disturbare cuperetis, nisi
quem forte illius castissimi sacerdotis superstitiosa dedicatio
deterret.