'Dedicatio magnam,' inquit, 'habet religionem.' Nonne 127.1
vobis Numa Pompilius videtur loqui? Discite orationem,
pontifices, et vos, flamines; etiam tu, rex, disce a gentili
tuo, quamquam ille gentem istam reliquit, sed tamen disce
ab homine religionibus dedito ius totum omnium religionum. 5
Quid? in dedicatione nonne et quis dedicet et quid et quo
modo quaeritur? An tu haec ita confundis et perturbas ut,
quicumque velit, quod velit quo modo velit possit dedicare?
Quis eras tu qui dedicabas? Quo iure? qua lege? quo
exemplo? qua potestate? Vbi te isti rei populus Romanus 10
praefecerat? Video enim esse legem veterem tribuniciam
quae vetet iniussu plebis aedis, terram, aram consecrari;
neque tum hoc ille Q. Papirius, qui hanc legem rogavit,
sensit, neque suspicatus est fore periculum ne domicilia aut
possessiones indemnatorum civium consecrarentur. Neque 15
enim id fieri fas erat, neque quisquam fecerat, neque erat
causa cur prohibendo non tam deterrere videretur quam
admonere. Sed quia consecrabantur aedes, non privatorum 128.1
domicilia, sed quae sacrae nominantur, consecrabantur agri,
non ita ut nostra praedia, si qui vellet, sed ut imperator
agros de hostibus captos consecraret, statuebantur arae,
quae religionem adferrent ipsi <ei> loco <quo> essent consecratae, 5
haec nisi plebs iussisset fieri vetuit. Quae si tu interpre-
taris de nostris aedibus atque agris scripta esse, non repugno;
sed quaero quae lex lata sit ut tu aedis meas consecrares,
ubi tibi haec potestas data sit, quo iure feceris. Neque ego
nunc de religione sed de bonis omnium nostrum, nec de 10
pontificio sed de iure publico disputo. Lex Papiria vetat
aedis iniussu plebis consecrari. Sit sane hoc de nostris
aedibus ac non de publicis templis: unum ostende verbum
consecrationis in ipsa tua lege, si illa lex est ac non vox
sceleris et crudelitatis tuae. Quod si tibi tum in illo rei 129.1
publicae naufragio omnia in mentem venire potuissent, aut
si tuus scriptor in illo incendio civitatis non syngraphas
cum Byzantiis exsulibus et cum legatis Brogitari faceret, sed
vacuo animo tibi ista non scita sed portenta conscriberet, 5
esses omnia, si minus re, at verbis legitimis consecutus. Sed
uno tempore cautiones fiebant pecuniarum, foedera ferie-
bantur provinciarum, regum appellationes venales erant,
servorum omnium vicatim celebrabatur tota urbe discriptio,
inimici in gratiam reconciliabantur, imperia scribebantur nova 10
iuventuti, Q. Seio venenum misero parabatur, de Cn. Pompeio,
propugnatore et custode imperi, interficiendo consilia ini-
bantur, senatus ne quid esset, ut lugerent semper boni, ut
capta res publica consulum proditione vi tribunicia tene-
retur. Haec cum tot tantaque agerentur, non mirum est, 15
praesertim in furore animi et caecitate, multa illum et te
fefellisse.