O diem illum, iudices, funestum senatui bonisque omni- 27.1
bus, rei publicae luctuosum, mihi ad domesticum maerorem
gravem, ad posteritatis memoriam gloriosum! Quid enim
quisquam potest ex omni memoria sumere inlustrius quam
pro uno civi et bonos omnis privato consensu et universum 5
senatum publico consilio mutasse vestem? Quae quidem
tum mutatio non deprecationis est causa facta, sed luctus:
quem enim deprecarere, cum omnes essent sordidati, cumque
hoc satis esset signi esse improbum, qui mutata veste non
esset? Hac mutatione vestis facta tanto in luctu civitatis, 10
omitto quid ille tribunus omnium rerum divinarum humana-
rumque praedo fecerit, qui adesse nobilissimos adulescentis,
honestissimos equites Romanos, deprecatores salutis meae
iusserit, eosque operarum suarum gladiis et lapidibus ob-
iecerit: de consulibus loquor, quorum fide res publica niti 15
debuit. Exanimatus evolat ex senatu, non minus perturbato 28.1
animo atque vultu quam si annis ante paucis in creditorum
conventum incidisset; advocat contionem, habet orationem
talem consul qualem numquam Catilina victor habuisset:
errare homines si etiam tum senatum aliquid in re publica 5
posse arbitrarentur; equites vero Romanos daturos illius
diei poenas quo me consule cum gladiis in clivo Capitolino
fuissent; venisse tempus iis qui in timore fuissent—con-
iuratos videlicet dicebat—ulciscendi se. Si dixisset haec
solum, omni supplicio esset dignus; nam oratio ipsa consulis 10
perniciosa potest rem publicam labefactare; quid fecerit
videte. L. Lamiam, qui cum me ipsum pro summa familiari- 29.1
tate quae mihi cum patre eius erat unice diligebat, tum pro
re publica vel mortem oppetere cupiebat, in contione rele-
gavit, edixitque ut ab urbe abesset milia passuum ducenta,
quod esset ausus pro civi, pro bene merito civi, pro amico, 5
pro re publica deprecari.