Nam quod mihi discessum obiecisti meum, et quod horum, 6.9
quibus ille dies acerbissimus fuit qui idem tibi laetissimus, 10
luctum et gemitum renovare voluisti, tantum tibi respondeo
me, cum tu ceteraeque rei publicae pestes armorum causam
quaereretis, et cum per meum nomen fortunas locupletium
diripere, sanguinem principum civitatis exsorbere, crudeli-
tatem vestram odiumque diuturnum quod in bonos iam 15
inveteratum habebatis saturare cuperetis, scelus et furorem
vestrum cedendo maluisse frangere quam resistendo. Qua re 7.1
peto a te ut mihi ignoscas, Vatini, ei cum patriae pepercerim
quam servaram, et, si ego te perditorem et vexatorem rei
publicae fero, tu me conservatorem et custodem feras.
Deinde eius viri discessum increpas quem vides omnium 5
civium desiderio, ipsius denique rei publicae luctu esse
revocatum. At enim dixisti non mea sed rei publicae causa
homines de meo reditu laborasse: quasi vero quisquam vir
excellenti animo in rem publicam ingressus optabilius quic-
quam arbitretur quam se a suis civibus rei publicae causa 10
diligi! Scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, gravis 8.1
vultus, superba responsa, insolens vita; nemo consuetu-
dinem meam, nemo humanitatem, nemo consilium, nemo
auxilium requirebat; cuius desiderio, ut haec minima dicam,
forum maestum, muta curia, omnia denique bonarum artium 5
studia siluerunt. Sed nihil sit factum mea causa: omnia
illa senatus consulta, populi iussa, Italiae totius, cunctarum
societatum, conlegiorum omnium decreta de me rei publicae
causa esse facta fateamur. Quid ergo, homo imperitissime
solidae laudis ac verae dignitatis, praestantius mihi potuit 10
accidere? quid optabilius ad immortalitatem gloriae atque
in memoriam mei nominis sempiternam, quam omnis hoc
civis meos iudicare, civitatis salutem cum unius mea salute
esse coniunctam? Quod quidem ego tibi reddo tuum; nam 9.1
ut tu me carum esse dixisti senatui populoque Romano
non tam mea causa quam rei publicae, sic ego te, quam-
quam es omni diritate atque immanitate taeterrimus, tamen
dico esse odio civitati non tam tuo quam rei publicae 5
nomine.