Cuius civitatis sit, id habent hodie leve et semper habue- 51.20
runt, itaque et civis undique fortis viros adsciverunt et
hominum ignobilium virtutem persaepe nobilitatis inertiae
praetulerunt.
  Habetis imperatorum summorum et sapientissimorum 52.1
hominum, clarissimorum virorum, interpretationem iuris ac
foederum: dabo etiam iudicum qui huic quaestioni prae-
fuerunt, dabo universi populi Romani, dabo sanctissimum
et sapientissimum iudicium etiam senatus. Iudices cum 5
prae se ferrent palamque loquerentur quid essent lege Papia
de M. Cassio Mamertinis repetentibus iudicaturi, Mamertini
publice suscepta causa destiterunt. Multi in civitatem re-
cepti ex liberis foederatisque populis [liberati] sunt: nemo
umquam est de civitate accusatus, quod aut populus fundus 10
factus non esset, aut quod foedere civitatis mutandae ius
impediretur. Audebo etiam hoc contendere, numquam esse 53.1
condemnatum quem constaret ab imperatore nostro civitate
donatum. Cognoscite nunc populi Romani iudicium multis
rebus interpositum atque in maximis causis re ipsa atque
usu comprobatum. Cum Latinis omnibus foedus esse ictum 5
Sp. Cassio Postumo Cominio consulibus quis ignorat? quod
quidem nuper in columna ahenea meminimus post rostra
incisum et perscriptum fuisse. Quo modo igitur L. Cossinius
Tiburs, pater huius equitis Romani, optimi atque ornatissimi
viri, damnato T. Caelio, quo modo ex eadem civitate T. 10
Coponius, civis item summa virtute et dignitate,—nepotes T.
et C. Coponios nostis,—damnato C. Masone civis Romanus
est factus? An lingua et ingenio patefieri aditus ad civi- 54.1
tatem potuit, manu et virtute non potuit? Anne de nobis
trahere spolia foederatis licebat, de hostibus non licebat?
An quod adipisci poterant dicendo, id eis pugnando adsequi
non licebat? An accusatori maiores nostri maiora praemia 5
quam bellatori esse voluerunt?