| 'Dicit enim,' inquit, 'iniuratus Luscio et Manilio.' Si | 46.1 |
| diceret iuratus, crederes? At quid interest inter periurum | |
| et mendacem? Qui mentiri solet, peierare consuevit. Quem | |
| ego ut mentiatur inducere possum, ut peieret exorare facile | |
| potero. Nam qui semel a veritate deflexit, hic non maiore | 5 |
| religione ad periurium quam ad mendacium perduci con- | |
| suevit. Quis enim deprecatione deorum, non conscientiae | |
| fide commovetur? Propterea, quae poena ab dis immor- | |
| talibus periuro, haec eadem mendaci constituta est; non | |
| enim ex pactione verborum quibus ius iurandum compre- | 10 |
| henditur, sed ex perfidia et malitia per quam insidiae ten- | |
| duntur alicui, di immortales hominibus irasci et suscensere | |
| consuerunt. At ego hoc ex contrario contendo: levior | 47.1 |
| esset auctoritas Cluvi, si diceret iuratus, quam nunc est, | |
| cum dicit iniuratus. Tum enim forsitan improbis nimis | |
| cupidus videretur, qui qua de re iudex fuisset testis esset; | |
| nunc omnibus non iniquis necesse est castissimus et con- | 5 |
| stantissimus esse videatur, qui id quod scit familiaribus | |
| suis dicit. | |
| Dic nunc, si potes, si res, si causa patitur, Cluvium esse | 48.1 |
| mentitum! Mentitus est Cluvius? Ipsa mihi veritas | |
| manum iniecit et paulisper consistere et commorari coegit. | |
| Vnde hoc totum ductum et conflatum mendacium est? | |
| Roscius est videlicet homo callidus et versutus. Hoc | 5 |
| initio cogitare coepit: 'quoniam Fannius a me petit | |
| HS iↄↄↄ, petam a C. Cluvio, equite <Romano>, ornatissimo | |
| homine, ut mea causa mentiatur, dicat decisionem factam | |
| esse quae facta non est, HS ccciↄↄↄ a Flavio data esse | |
| Fannio quae data non sunt.' Est hoc principium im- | 10 |
| probi animi, miseri ingeni, nullius consili. Quid deinde? | 49.1 |
| Postea quam se praeclare confirmavit, venit ad Cluvium. | |
| Quem hominem? levem? Immo gravissimum. Mobilem? | |
| Immo constantissimum. Familiarem? Immo alienissi- | |
| mum. Hunc postea quam salutavit, rogare coepit blande et | 5 |
| concinne scilicet: 'mentire mea causa, viris optimis, tuis | |
| familiaribus, praesentibus dic Flavium cum Fannio de | |
| Panurgo decidisse qui nihil transegit; dic HS ccciↄↄↄ | |
| dedisse qui assem nullum dedit.' Quid ille respondit? | |
| 'Ego vero cupide et libenter mentiar tua causa, et, si | 10 |
| quando me peierare <vis>, ut paululum tu compendi facias, | |
| paratum fore scito; non fuit causa cur tantum laborem | |
| caperes et ad me venires; per nuntium hoc quod erat tam | |
| leve transigere potuisti.' Pro deum hominumque fidem! | 50.1 |
| hoc aut Roscius umquam a Cluvio petisset, si HS miliens | |
| in iudicium haberet, aut Cluvius Roscio petenti conces- | |
| sisset, si universae praedae particeps esset? vix me dius | |
| fidius tu, Fanni, a Ballione aut aliquo eius simili hoc et | 5 |
| postulare auderes et impetrare posses. Quod cum est veri- | |
| tate falsum, tum ratione quoque est incredibile; obliviscor | |
| enim Roscium et Cluvium viros esse primarios; improbos | |
| temporis causa esse fingo. Falsum subornavit testem Ro- | 51.1 |
| scius Cluvium! Cur tam sero? cur cum altera pensio | |
| solvenda esset, non tum cum prima? nam iam antea HS | |
| iↄↄↄ dissolverat. Deinde, si iam persuasum erat Cluvio ut | |
| mentiretur, cur potius HS ccciↄↄↄ quam ccciↄↄↄ ccciↄↄↄ | 5 |
| ccciↄↄↄ data dixit Fannio <a> Flavio, cum ex restipulatione | |
| pars eius dimidia Rosci esset? Iam intellegis, C. Piso, | |
| sibi soli, societati nihil Roscium petisse. Hoc quoniam | |
| sentit Saturius esse apertum, resistere et repugnare contra | |
| veritatem non audet, aliud fraudis et insidiarum in eodem | 10 |
| vestigio deverticulum reperit. |