| Quae deinde sunt consecuta? 'Panurgum,' inquit, 'hunc | 32.1 |
| servum communem, Q. Flavius Tarquiniensis quidam inter- | |
| fecit. In hanc rem,' inquit, 'me cognitorem dedisti. Lite | |
| contestata, iudicio damni iniuria constituto tu sine me cum | |
| Flavio decidisti.' Vtrum pro dimidia parte an pro <re> tota? | 5 |
| planius dicam: utrum pro me an et pro me et pro te? Pro | |
| me; potui exemplo multorum; licitum est; iure fecerunt | |
| multi; nihil in ea re tibi iniuriae feci. Pete tu tuum, exige | |
| et aufer quod debetur; suam quisque partem iuris possi- | |
| deat et persequatur.—'At enim tu tuum negotium gessisti | 10 |
| bene.'—Gere et tu tuum bene.—'Magno <tu> tuam dimi- | |
| diam partem decidisti.'—Magno et tu tuam partem decide. | |
| —'HS Q. tu abstulisti.'—Sit ita hoc, vero HS Q. tu | |
| aufer. Sed hanc decisionem Rosci oratione et opinione | 33.1 |
| augere licet, re et veritate mediocrem et tenuem esse inve- | |
| nietis. Accepit enim agrum temporibus eis cum iacerent | |
| pretia praediorum; qui ager neque villam habuit neque | |
| ex ulla parte fuit cultus; qui nunc multo pluris est quam | 5 |
| tunc fuit. Neque id est mirum. Tum enim propter rei | |
| publicae calamitates omnium possessiones erant incertae, | |
| nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt | |
| certae; tum erat ager incultus sine tecto, nunc est cultissi- | |
| mus cum optima villa. Verum tamen, quoniam natura tam | 34.1 |
| malivolus es, numquam ista te molestia et cura liberabo. | |
| Praeclare suum negotium gessit Roscius, fundum fructuo- | |
| sissimum abstulit; quid ad te? Tuam partem dimidiam, | |
| quem ad modum vis, decide. Vertit hic rationem et id | 5 |
| quod probare non potest fingere conatur. 'De tota re,' | |
| inquit, 'decidisti.' | |
| Ergo huc universa causa deducitur, utrum Roscius cum | |
| Flavio de sua parte an de tota societate fecerit pactionem. | |
| Nam ego Roscium, si quid communi nomine tetigit, con- | 35.1 |
| fiteor praestare debere societati.—Societatis, non suas | |
| litis redemit, cum fundum a Flavio accepit.—Quid ita | |
| satis non dedit amplius assem neminem petiturum? Qui | |
| de sua parte decidit, reliquis integram relinquit actionem, | 5 |
| qui pro sociis transigit, satis dat neminem eorum postea | |
| petiturum. Quid ita Flavio sibi cavere non venit in | |
| mentem? nesciebat videlicet Panurgum fuisse in societate. | |
| Sciebat. Nesciebat Fannium Roscio esse socium.— | |
| Praeclare; nam iste cum eo litem contestatam habebat. | 10 |
| Cur igitur decidit et non restipulatur neminem amplius | 36.1 |
| petiturum? cur de fundo decedit et iudicio non absolvitur? | |
| cur tam imperite facit ut nec Roscium stipulatione adliget | |
| neque a Fannio iudicio se absolvat? Est hoc primum et | 37.1 |
| ex condicione iuris et ex consuetudine cautionis firmissimum | |
| et gravissimum argumentum, quod ego pluribus verbis | |
| amplecterer, si non alia certiora et clariora testimonia in | |
| causa haberem. | 5 |