Ipsum autem genus argumentationis vitiosum his
|
1.89.10
|
de causis ostendetur, si aut in ipso vitium erit aut
|
|
non ad id, quod instituitur, accommodabitur. atque
|
|
in ipso vitium erit, si omnino totum falsum erit,
|
|
si commune, si vulgare, si leve, si remotum, si mala
|
|
definitione, si controversum, si perspicuum, si non
|
15
|
concessum, si turpe, si offensum, si contrarium, si in-
|
|
constans, si adversarium. falsum est, in quo per-
|
90.1
|
spicue mendacium est, hoc modo: 'non potest esse
|
|
sapiens, qui pecuniam neglegit. Socrates autem pe-
|
|
cuniam neglegebat: non igitur sapiens erat.' com-
|
|
mune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a
|
5
|
nobis facit, hoc modo: 'idcirco, iudices, quia veram
|
|
causam habebam, brevi peroravi.' vulgare est, quod
|
|
in aliam quoque rem non probabilem, si nunc con-
|
|
cessum sit, transferri possit, ut hoc: 'si causam veram
|
|
non haberet, vobis se, iudices, non commisisset.' leve
|
10
|
est, quod aut post tempus dicitur, hoc modo: 'si in
|
|
mentem venisset, non commisisset'; aut perspicue tur-
|
|
pem rem levi tegere vult defensione, hoc modo:
|
|
'Cum te expetebant omnes florentissimo
|
|
Regno, reliqui: nunc desertum ab omnibus
|
15
|
Summo periclo sola ut restituam paro.'
|
|
remotum est, quod ultra quam satis est petitur, huius-
|
91.1
|
modi: 'quodsi non P. Scipio Corneliam filiam Ti.
|
|
Graccho conlocasset atque ex ea duos Gracchos pro-
|
|
creasset, tantae seditiones natae non essent; quare hoc
|
|
incommodum Scipioni adscribendum videtur.' huius-
|
5
|
modi est illa quoque conquestio:
|
|
'Utinam ne in nemore Pelio securibus
|
|
Caesae accidissent abiegnae ad terram trabes!'
|
|
longius enim repetita est, quam res postulabat. mala
|
|
definitio est, cum aut communia describit, hoc modo:
|
10
|
'seditiosus est is, qui malus atque inutilis civis'—
|
|
nam hoc non magis seditiosi quam ambitiosi, quam
|
|
calumniatoris, quam alicuius hominis improbi vim
|
|
describit—; aut falsum quiddam dicit, hoc pacto:
|
|
'sapientia est pecuniae quaerendae intellegentia'; aut
|
15
|
aliquid non grave nec magnum continens, sic: 'stul-
|
|
titia est inmensa gloriae cupiditas'. est haec quidem
|
|
stultitia, sed ex parte quadam, non ex omni genere
|
|
definita. controversum est, in quo ad dubium demon-
|
|
strandum dubia causa affertur, hoc modo:
|
20
|
'Eho tu, di, quibus est potestas motus superum atque
|
|
inferum,
|
|
Pacem inter sese conciliant, conferunt concordiam.'
|
|
perspicuum est, de quo non est controversia: ut si
|
92.1
|
quis, cum Orestem accuset, planum faciat ab eo matrem
|
|
esse occisam. non concessum est, cum id, quod au-
|
|
getur, in controversia est, ut si quis, cum Ulixem ac-
|
|
cuset, in hoc maxime commoretur: indignum esse ab
|
5
|
homine ignavissimo virum fortissimum Aiacem ne-
|
|
catum. turpe est, quod aut eo loco, in quo dicitur, aut
|
|
eo homine, qui dicit, aut eo tempore, quo dicitur, aut
|
|
iis, qui audiunt, aut ea re, qua de agitur, indignum
|
|
propter inhonestam rem videtur. offensum est, quod
|
10
|
eorum, qui audiunt, voluntatem laedit: ut, si quis
|
|
apud equites Romanos cupidos iudicandi Caepionis
|
|
legem iudiciariam laudet. contrarium est, quod contra
|
93.1
|
dicitur atque ii, qui audiunt, fecerunt: ut si quis apud
|
|
Alexandrum Macedonem dicens contra aliquem urbis
|
|
expugnatorem diceret nihil esse crudelius quam urbes
|
|
diruere, cum ipse Alexander Thebas diruisset. in-
|
5
|
constans est, quod ab eodem de eadem re diverse
|
|
dicitur: ut, si qui, cum dixerit, qui virtutem habeat,
|
|
eum nullius rei ad bene vivendum indigere, neget
|
|
postea sine bona valetudine posse bene vivi: aut, se
|
|
amico adesse propter benivolentiam, sperare autem
|
10
|
aliquid commodi ad se perventurum. adversarium
|
94.1
|
est, quod ipsi causae aliqua ex parte officit, ut si quis
|
|
hostium vim et copias et felicitatem augeat, cum ad
|
|
pugnandum milites adhortetur.
|
|