Quod quoniam nobis quoque voluntatis accidit, ut 2.4.1
artem dicendi perscriberemus, non unum aliquod pro-
posuimus exemplum, cuius omnes partes, quocumque
essent in genere, exprimendae nobis necessarie vi-
derentur; sed omnibus unum in locum coactis scripto- 5
ribus, quod quisque commodissime praecipere vide-
batur, excerpsimus et ex variis ingeniis excellentis-
sima quaeque libavimus. ex iis enim, qui nomine et
memoria digni sunt, nec nihil optime nec omnia prae-
clarissime quisquam dicere nobis videbatur. qua- 10
propter stultitia visa est aut a bene inventis alicuius
recedere, si quo in vitio eius offenderemur, aut ad vitia
eius quoque accedere, cuius aliquo bene praecepto
duceremur. quodsi in ceteris quoque studiis a multis 5.1
eligere homines commodissimum quodque quam sese
uni alicui certe vellent addicere, minus in arrogan-
tia[m] offenderent; non tanto opere in vitiis perse-
verarent; aliquanto levius ex inscientia laborarent. ac si 5
par in nobis huius artis atque in illo picturae scientia
fuisset, fortasse magis hoc in suo genere opus nostrum
quam illius in suo pictura nobilis eniteret. ex maiore
enim copia nobis quam illi fuit exemplorum eligendi
potestas. ille una ex urbe et ex eo numero virginum, 10
quae tum erant, eligere potuit; nobis omnium, quicum-
que fuerunt ab ultimo principio huius praeceptionis
usque ad hoc tempus, expositis copiis, quodcumque
placeret, eligendi potestas fuit.
  Ac veteres quidem scriptores artis usque a prin- 6.1
cipe illo atque inventore Tisia repetitos unum in lo-
cum conduxit Aristoteles et nominatim cuiusque prae-
cepta magna conquisita cura perspicue conscripsit at-
que enodata diligenter exposuit; ac tantum inventori- 5
bus ipsis suavitate et brevitate dicendi praestitit, ut
nemo illorum praecepta ex ipsorum libris cognoscat,
sed omnes, qui quod illi praecipiant velint intellegere,
ad hunc quasi ad quendam multo commodiorem ex-
plicatorem revertantur. atque hic quidem ipse et sese 7.1
ipsum nobis et eos, qui ante fuerunt, in medio po-
suit, ut ceteros et se ipsum per se cognosceremus;
ab hoc autem qui profecti sunt, quamquam in maxi-
mis philosophiae partibus operae plurimum con- 5
sumpserunt, sicuti ipse, cuius instituta sequebantur, fe-
cerat, tamen permulta nobis praecepta dicendi relique-
runt. atque alii quoque alio ex fonte praeceptores di-
cendi emanaverunt, qui item permultum ad dicendum,
si quid ars proficit, opitulati sunt. nam fuit tempore 10
eodem, quo Aristoteles, magnus et nobilis rhetor Iso-
crates; cuius ipsius quam constet esse artem non in-
venimus. discipulorum autem atque eorum, qui pro- 8.1
tinus ab hac sunt disciplina profecti, multa de arte
praecepta reperimus. ex his duabus diversis sicuti fa-
miliis, quarum altera cum versaretur in philosophia,
nonnullam rhetoricae quoque artis sibi curam assume- 5
bat, altera vero omnis in dicendi erat studio et prae-
ceptione occupata, unum quoddam est conflatum ge-
nus a posterioribus, qui ab utrisque ea, quae com-
mode dici videbantur, in suas artes contulerunt; quos
ipsos simul atque illos superiores nos nobis omnes, 10
quoad facultas tulit, proposuimus et ex nostro quoque
nonnihil in commune contulimus. quodsi ea, quae in 9.1
his libris exponuntur, tanto opere eligenda fuerunt,
quanto studio electa sunt, profecto neque nos neque
alios industriae nostrae paenitebit. sin autem temere
aliquid alicuius praeterisse aut non satis eleganter se- 5
cuti videbimur, docti ab aliquo facile et libenter senten-
tiam commutabimus. non enim parum cognosse, sed
in parum cognito stulte et diu perseverasse turpe est,
propterea quod alterum communi hominum infirmitati,
alterum singulari cuiusque vitio est adtributum. quare 10.1
nos quidem sine ulla affirmatione simul quaerentes
dubitanter unum quicque dicemus, ne, dum parvulum
consequamur, ut satis haec commode perscripsisse vi-
deamur, illud amittamus, quod maximum est, ut ne cui 5
rei temere atque arroganter assenserimus. Verum hoc
quidem nos et in hoc tempore et in omni vita studiose,
quoad facultas feret, consequemur: nunc autem, ne
longius oratio progressa videatur, de reliquis, quae
praecipienda videntur esse, dicemus. 10