Hoc loco confirmato tum diluere ea, quae contra dici 2.127.4
poterunt, oportebit. contra autem dicetur, si aut pror- 5
sus aliud sensisse scriptor et scripsisse aliud demon-
strabitur, ut in illa de testamento, quam posuimus,
controversia, aut causa assumptiva inferetur, quamob-
rem scripto non potuerit aut non oportuerit optem-
perari. 10
  Si aliud sensisse scriptor, aliud scripsisse dicetur, 128.1
is, qui scripto utetur, haec dicet: non oportere de eius
voluntate nos argumentari, qui, ne id facere possemus,
indicium nobis reliquerit suae voluntatis; multa in-
commoda consequi, si instituatur, ut ab scripto rece- 5
datur. nam et eos, qui aliquid scribant, non existi-
maturos id, quod scripserint, ratum futurum, et eos,
qui iudicent, certum, quod sequantur, nihil habituros,
si semel ab scripto recedere consueverint. quodsi
voluntas scriptoris conservanda sit, se, non adver- 10
sarios, a voluntate eius stare. nam multo propius
accedere ad scriptoris voluntatem eum, qui ex ipsius
eam litteris interpretetur, quam illum, qui sententiam
scriptoris non ex ipsius scripto spectet, quod ille suae
voluntatis quasi imaginem reliquerit, sed domesticis 15
suspicionibus perscrutetur.
  Sin causam afferet is, qui a sententia stabit, pri- 129.1
mum erit contra dicendum: quam absurdum non
negare contra legem fecisse, sed, quare fecerit, cau-
sam aliquam invenire; deinde conversa esse omnia:
ante solitos esse accusatores iudicibus persuadere, ad- 5
finem esse alicuius culpae eum, qui accusaretur, cau-
sam proferre, quae eum ad peccandum impulisset;—
nunc ipsum reum causam afferre, quare deliquerit.
deinde hanc inducere partitionem, cuius in singulas 130.1
partes multae convenient argumentationes: primum,
nulla in lege ullam causam contra scriptum accipi con-
venire; deinde, si in ceteris legibus conveniat, hanc
esse eiusmodi legem, ut in ea non oporteat; postremo, 5
si in hac quoque lege oporteat, hanc quidem causam
accipi minime oportere.