Quod aut totum aut aliqua ex parte propter se pe- 2.159.1
titur, honestum nominabimus. quare, cum eius duae
partes sint, quarum altera simplex, altera iuncta sit,
simplicem prius consideremus. est igitur in eo genere
omnes res una vi atque uno nomine amplexa virtus. 5
nam virtus est animi habitus naturae modo atque
rationi consentaneus. quamobrem omnibus eius par-
tibus cognitis tota vis erit simplicis honestatis con-
siderata. habet igitur partes quattuor: prudentiam,
iustitiam, fortitudinem, temperantiam. 10
  Prudentia est rerum bonarum et malarum neutra- 160.1
rumque scientia. partes eius: memoria, intellegentia,
providentia. memoria est, per quam animus repetit
illa, quae fuerunt; intellegentia, per quam ea perspi-
cit, quae sunt; providentia, per quam futurum aliquid 5
videtur ante quam factum est.
  Iustitia est habitus animi communi utilitate con-
servata suam cuique tribuens dignitatem. eius initium
est ab natura profectum; deinde quaedam in con-
suetudinem ex utilitatis ratione venerunt; postea res 10
et ab natura profectas et ab consuetudine probatas
legum metus et religio sanxit. naturae ius est, quod 161.1
non opinio genuit, sed quaedam in natura vis insevit,
ut religionem, pietatem, gratiam, vindicationem, ob-
servantiam, veritatem. religio est, quae superioris
cuiusdam naturae, quam divinam vocant, curam caeri- 5
moniamque affert; pietas, per quam sanguine con-
iunctis patriaeque benivolum officium et diligens tri-
buitur cultus; gratia, in qua amicitiarum et officiorum
alterius memoria et remunerandi voluntas continetur;
vindicatio, per quam vis aut iniuria et omnino omne, 10
quod obfuturum est, defendendo aut ulciscendo pro-
pulsatur; observantia, per quam homines aliqua digni-
tate antecedentes cultu quodam et honore dignantur;
veritas, per quam inmutata ea, quae sunt [ante] aut 162.1
fuerunt aut futura sunt, dicuntur. consuetudine ius
est, quod aut leviter a natura tractum aluit et maius
fecit usus, ut religionem, aut si quid eorum, quae
ante diximus, ab natura profectum maius factum 5
propter consuetudinem videmus, aut quod in morem
vetustas vulgi adprobatione perduxit; quod genus pac-
tum est, par, iudicatum. pactum est, quod inter ali-
quos convenit; par, quod in omnes aequabile est; iudi-
catum, de quo alicuius aut aliquorum iam senten- 10
tiis constitutum est. lege ius est, quod in eo scripto,
quod populo expositum est, ut observet, continetur.