Sed hic locus virtutum atque vitiorum latissime
|
75.6
|
patens ex multis et variis disputationibus nunc in
|
|
quamdam angustam et brevem concludetur. Est
|
76.1
|
igitur vis virtutis duplex; aut enim scientia cernitur
|
|
virtus, aut actione. Nam quae prudentia, quae
|
|
calliditas, quaeque gravissimo nomine sapientia
|
|
appellatur, haec scientia pollet una; quae vero
|
5
|
moderandis cupiditatibus regendisque animi motibus
|
|
laudatur, eius est munus in agendo; cui tempe-
|
|
rantiae nomen est. Atque illa prudentia in suis
|
|
rebus domestica, in publicis civilis appellari solet.
|
|
Temperantia autem in suas itidem res et in com-
|
77.1
|
munes distributa est, duobusque modis in rebus
|
|
commodis discernitur, et ea quae absunt non expe-
|
|
tendo et ab eis quae in potestate sunt abstinendo.
|
|
In rebus autem incommodis est itidem duplex;
|
5
|
nam quae venientibus malis obstat fortitudo, quae
|
|
quod iam adest tolerat et perfert patientia nominatur.
|
|
Quae autem haec uno genere complectitur, magni-
|
|
tudo animi dicitur: cuius est liberalitas in usu
|
|
pecuniae, simulque altitudo animi in capiendis
|
10
|
incommodis et maxime iniuriis, et omne quod est
|
|
eius generis, grave, sedatum [non turbulentum].
|
|
In communione autem quae posita pars est, iustitia
|
78.1
|
dicitur, eaque erga deos religio, erga parentes pietas,
|
|
vulgo autem bonitas, creditis in rebus fides, in
|
|
moderatione animadvertendi lenitas, amicitia in
|
|
benevolentia nominatur.
|
5
|
Atque hae quidem virtutes cernuntur in
|
|
agendo. Sunt autem aliae quasi ministrae comi-
|
|
tesque sapientiae, quarum altera quae sint in dispu-
|
|
tando vera atque falsa quibusque positis quid
|
|
sequatur distinguit et iudicat, quae virtus omnis in
|
10
|
ratione scientiaque disputandi sita est; altera autem
|
|
oratoria. Nihil enim est aliud eloquentia nisi
|
79.1
|
copiose loquens sapientia, quae ex eodem hausta
|
|
genere quo illa quae in disputando est, uberior est
|
|
atque latior et ad motus animorum vulgique sensus
|
|
accommodatior. Custos vero virtutum omnium
|
5
|
dedecus fugiens laudemque maxime consequens
|
|
verecundia est. Atque hi sunt fere quasi quidam
|
|
habitus animi sic affecti et constituti ut sint singuli
|
|
inter se proprio virtutis genere distincti: a quibus
|
|
ut quaeque res gesta est, ita sit honesta necesse est
|
10
|
summeque laudabilis.
|
|