C.F. Habeo ista; nunc ea quae cum 129.1
quale sit quippiam disceptatur quaeri ex utraque
parte deceat velim audire.
  C.P. Confitentur in isto genere qui arguuntur se
id fecisse ipsum in quo reprehenduntur, sed quoniam 5
iure se fecisse dicunt, iuris est omnis ratio nobis
explicanda. Quod dividitur in duas partes primas,
naturam atque legem, et utriusque generis vis in
divinum et humanum ius est distributa, quorum
aequitatis est unum, alterum religionis. Aequitatis 130.1
autem vis est duplex, cuius altera directa et veri et
iusti et ut dicitur aequi et boni ratione defenditur,
altera ad vicissitudinem referendae gratiae pertinet,
quod in beneficio gratia, in iniuria ultio nominatur. 5
Atque haec communia sunt naturae atque legis, sed
propria legis et ea quae scripta sunt et ea quae sine
litteris aut gentium iure aut maiorum more retinen-
tur. Scriptorum autem privatum aliud est, publicum
aliud: publicum lex, senatusconsultum, foedus, 10
privatum tabulae, pactum conventum, stipulatio.
Quae autem scripta non sunt, ea aut consuetudine
aut conventis hominum et quasi consensu obtinentur,
atque etiam hoc in primis, ut nostros mores legesque
tueamur quodammodo naturali iure praescriptum 15
est. Et quoniam breviter aperti fontes sunt quasi 131.1
quidam aequitatis, meditata nobis ad hoc causarum
genus esse debebunt ea quae dicenda erunt in
orationibus de natura, de legibus, de more maiorum,
de propulsanda iniuria, de ulciscenda, de omni parte 5
iuris. Si imprudenter aut necessitate aut casu
quippiam fecerit quod non concederetur eis qui sua
sponte et voluntate fecissent, ad eius facti depreca-
tionem ignoscendi petenda venia est quae sumetur
ex plerisque locis aequitatis. 10