Clarissimi viri nostrae civitatis temporibus optimis hoc 66.1
sibi amplissimum pulcherrimumque ducebant, ab hospiti-
bus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in ami-
citiam populi Romani dicionemque essent, iniurias pro-
pulsare eorumque fortunas defendere. M. Catonem illum 5
Sapientem, clarissimum virum et prudentissimum, cum
multis gravis inimicitias gessisse accepimus propter
Hispanorum, apud quos consul fuerat, iniurias. Nuper 67.1
Cn. Domitium scimus M. Silano diem dixisse propter
unius hominis Aegritomari, paterni amici atque hospitis,
iniurias. Neque enim magis animos hominum nocentium
res umquam ulla commovit quam haec maiorum consue- 5
tudo longo intervallo repetita ac relata, sociorum queri-
moniae delatae ad hominem non inertissimum, susceptae
ab eo qui videbatur eorum fortunas fide diligentiaque sua
posse defendere. Hoc timent homines, hoc laborant, hoc 68.1
institui atque adeo institutum referri ac renovari moleste
ferunt; putant fore ut, si paulatim haec consuetudo serpere
ac prodire coeperit, per homines honestissimos virosque
fortissimos, non imperitos adulescentulos aut illius modi 5
quadruplatores leges iudiciaque administrentur. Cuius con- 69.1
suetudinis atque instituti patres maioresque nostros non
paenitebat tum cum P. Lentulus, is qui princeps senatus
fuit, accusabat M'. Aquilium subscriptore C. Rutilio Rufo,
aut cum P. Africanus, homo virtute, fortuna, gloria, rebus 5
gestis amplissimus, posteaquam bis consul et censor fuerat,
L. Cottam in iudicium vocabat. Iure tum florebat populi
Romani nomen, iure auctoritas huius imperi civitatisque
maiestas gravis habebatur. Nemo mirabatur in Africano
illo, quod in me nunc, homine parvis opibus ac facultati- 10
bus praedito, simulant sese mirari, cum moleste ferunt:
'Quid sibi iste vult? accusatoremne se existimari, qui antea 70.1
defendere consuerat, nunc praesertim, ea iam aetate, cum
aedilitatem petat?' Ego vero et aetatis non modo meae
sed multo etiam superioris, et honoris amplissimi puto esse
et accusare improbos et miseros calamitososque defendere. 5
Et profecto aut hoc remedium est aegrotae ac prope de-
speratae rei publicae iudiciisque corruptis et contaminatis
paucorum vitio ac turpitudine, homines ad legum defensi-
onem iudiciorumque auctoritatem quam honestissimos et in-
tegerrimos diligentissimosque accedere; aut, si ne hoc quidem 10
prodesse poterit, profecto nulla umquam medicina his tot
incommodis reperietur. Nulla salus rei publicae maior est 71.1
quam eos qui alterum accusant non minus de laude, de
honore, de fama sua quam illos qui accusantur de capite
ac fortunis suis pertimescere. Itaque semper ii diligentis-
sime laboriosissimeque accusarunt qui se ipsos in discrimen 5
existimationis venire arbitrati sunt.