Omnium autem causarum in aliis inest constantia,
|
63.1
|
in aliis non inest. In natura et in arte constantia
|
|
est, in ceteris nulla. Sed tamen earum
|
|
causarum quae non sunt constantes aliae sunt
|
|
perspicuae, aliae latent. Perspicuae sunt quae
|
5
|
appetitionem animi iudiciumque tangunt; latent
|
|
quae subiectae sunt fortunae. Cum enim nihil sine
|
|
causa fiat, hoc ipsum est fortuna, qui eventus
|
|
obscura causa et latenter efficitur. Etiam ea quae
|
|
fiunt partim sunt ignorata partim voluntaria; igno-
|
10
|
rata, quae necessitate effecta sunt; voluntaria,
|
|
quae consilio. Nam iacere telum voluntatis est,
|
64.1
|
ferire quem nolueris fortunae. Ex quo aries subicitur
|
|
ille in vestris actionibus: si telum manu fugit magis
|
|
quam iecit. Cadunt etiam in ignorationem atque
|
|
imprudentiam perturbationes animi; quae quam-
|
5
|
quam sunt voluntariae—obiurgatione enim et
|
|
admonitione deiciuntur—tamen habent tantos motus,
|
|
ut ea quae voluntaria sunt aut necessaria interdum
|
|
aut certe ignorata videantur.
|
|
Toto igitur loco causarum explicato, ex earum
|
65.1
|
differentia in magnis quidem causis vel oratorum
|
|
vel philosophorum magna argumentorum suppetit
|
|
copia; in vestris autem si non uberior, at fortasse
|
|
subtilior. Privata enim iudicia maximarum quidem
|
5
|
rerum in iuris consultorum mihi videntur esse
|
|
prudentia. Nam et adsunt multum et adhibentur
|
|
in consilia et patronis diligentibus ad eorum pru-
|
|
dentiam confugientibus hastas ministrant. In omni-
|
66.1
|
bus igitur eis iudiciis, in quibus ex fide bona est
|
|
additum, ubi vero etiam ut inter bonos bene
|
|
agier oportet, in primisque in arbitrio rei uxoriae, in
|
|
quo est quod eius aequius melius, parati eis esse
|
5
|
debent. Illi dolum malum, illi fidem bonam, illi
|
|
aequum bonum, illi quid socium socio, quid eum qui
|
|
negotia aliena curasset ei cuius ea negotia fuissent,
|
|
quid eum qui mandasset, eumve cui mandatum
|
|
esset, alterum alteri praestare oporteret, quid virum
|
10
|
uxori, quid uxorem viro tradiderunt. Licebit igitur
|
|
diligenter argumentorum cognitis locis non modo
|
|
oratoribus et philosophis, sed iuris etiam peritis
|
|
copiose de consultationibus suis disputare.
|
|