| Tria sunt igitur genera causarum: iudici, delibera- | 91.1 |
| tionis, laudationis. Quarum fines ipsi declarant quibus | |
| utendum locis sit. Nam iudici finis est ius, ex quo | |
| etiam nomen. Iuris autem partes tum expositae, cum | |
| aequitatis. Deliberandi finis utilitas, cuius eae partes | 5 |
| quae modo expositae. Laudationis finis honestas, | |
| de qua item est ante dictum. Sed definitae quae- | 92.1 |
| stiones a suis quaeque locis quasi propriis instru- | |
| untur, . . . quae in accusationem defensionemque | |
| partitae; in quibus exsistunt haec genera, ut accu- | |
| sator personam arguat facti, defensor aliquid op- | 5 |
| ponat de tribus: aut non esse factum aut, si sit | |
| factum, aliud eius facti nomen esse aut iure esse | |
| factum. Itaque aut infitialis aut coniecturalis prima | |
| appelletur, definitiva altera, tertia, quamvis moles- | |
| tum nomen hoc sit, iuridicialis vocetur. | 10 |
| Harum causarum propria argumenta ex eis sumpta | |
| locis quos exposuimus in praeceptis oratoriis ex- | |
| plicata sunt. Refutatio autem accusationis, in qua | 93.1 |
| est depulsio criminis, quoniam Graece στάσις dicitur | |
| appelletur Latine status; in quo primum insistit | |
| quasi ad repugnandum congressa defensio. Atque | |
| in deliberationibus etiam et laudationibus idem | 5 |
| existunt status. Nam et negantur saepe ea futura | |
| quae ab aliquo in sententia dicta sunt fore, si aut | |
| omnino fieri non possint aut sine summa difficultate | |
| non possint; in qua argumentatione status coniec- | |
| turalis exsistit; aut cum aliquid de utilitate, honestate, | 94.1 |
| aequitate disseritur deque eis rebus quae his sunt | |
| contrariae incurrunt status aut iuris aut nominis; | |
| quod idem contingit in laudationibus. Nam aut | |
| negari potest id factum esse quod laudetur, aut | 5 |
| non eo nomine afficiendum quo laudator affecerit, | |
| aut omnino non esse laudabile quod non recte, non | |
| iure factum sit. Quibus omnibus generibus usus est | |
| nimis impudenter Caesar contra Catonem meum. |