Et primum de ipsa definitione dicatur. Definitio
|
26.4
|
est oratio quae id quod definitur explicat quid sit.
|
5
|
Definitionum autem duo genera prima: unum
|
|
earum rerum quae sunt, alterum earum quae intel-
|
|
leguntur. Esse ea dico quae cerni tangique possunt,
|
27.1
|
ut fundum aedes, parietem stillicidium, mancipium
|
|
pecudem, supellectilem penus et cetera; quo ex
|
|
genere quaedam interdum vobis definienda sunt.
|
|
Non esse rursus ea dico quae tangi demonstrarive
|
5
|
non possunt, cerni tamen animo atque intellegi
|
|
possunt, ut si usus capionem, si tutelam, si gentem,
|
|
si agnationem definias, quarum rerum nullum subest
|
|
corpus, est tamen quaedam conformatio insignita et
|
|
impressa intellegentia, quam notionem voco. Ea
|
10
|
saepe in argumentando definitione explicanda est.
|
|
Atque etiam definitiones aliae sunt partitionum
|
28.1
|
aliae divisionum; partitionum, cum res ea quae
|
|
proposita est quasi in membra discerpitur, ut si quis
|
|
ius civile dicat id esse quod in legibus, senatus
|
|
consultis, rebus iudicatis, iuris peritorum auctoritate,
|
5
|
edictis magistratuum, more, aequitate consistat.
|
|
Divisionum autem definitio formas omnis com-
|
|
plectitur quae sub eo genere sunt quod definitur hoc
|
|
modo: Abalienatio est eius rei quae mancipi est
|
|
aut traditio alteri nexu aut in iure cessio inter quos
|
10
|
ea iure civili fieri possunt.
|
|
Sunt etiam alia genera definitionum, sed ad
|
|
huius libri institutum illa nihil pertinent; tantum
|
|
est dicendum qui sit definitionis modus. Sic igitur
|
29.1
|
veteres praecipiunt: cum sumpseris ea quae sint
|
|
ei rei quam definire velis cum aliis communia, usque
|
|
eo persequi, dum proprium efficiatur, quod nullam
|
|
in aliam rem transferri possit. Ut haec: Hereditas
|
5
|
est pecunia. Commune adhuc; multa enim genera
|
|
pecuniae. Adde quod sequitur: quae morte alicuius
|
|
ad quempiam pervenit. Nondum est definitio;
|
|
multis enim modis sine hereditate teneri pecuniae
|
|
mortuorum possunt. Unum adde verbum: iure;
|
10
|
iam a communitate res diiuncta videbitur, ut sit
|
|
explicata definitio sic: Hereditas est pecunia quae
|
|
morte alicuius ad quempiam pervenit iure. Non-
|
|
dum est satis; adde: nec ea aut legata testamento
|
|
aut possessione retenta; confectum est. Itemque:
|
15
|
Gentiles sunt inter se qui eodem nomine sunt. Non
|
|
est satis. Qui ab ingenuis oriundi sunt. Ne id
|
|
quidem satis est. Quorum maiorum nemo servitutem
|
|
servivit. Abest etiam nunc. Qui capite non sunt
|
|
deminuti. Hoc fortasse satis est. Nihil enim video
|
20
|
Scaevolam pontificem ad hanc definitionem addidisse.
|
|
Atque haec ratio valet in utroque genere definitionum,
|
|
sive id quod est, sive id quod intellegitur definiendum
|
|
est.
|
|