Qvintvs Habeo uero, frater, et in hoc 2.17.1
admodum delector quod in aliis rebus aliisque
sententiis uersaris atque ille. Nihil enim tam dis-
simile quam uel ea quae ante dixisti, uel hoc ipsum
de <d>eis exordium. Vnum illud mihi uideris imitari, 5
orationis genus.
  Marcvs Velle fortasse: quis enim id potest aut
umquam poterit imitari? Nam sententias interpretari
perfacile est, quod quidem ego facerem, nisi plane
esse uellem meus. Quid enim negotii est eadem prope 10
uerbis isdem conuersa dicere?
  Qvintvs Prorsus adsentior. Verum ut modo
tute dixisti, te esse malo tuum. Sed iam exprome, si
placet, istas leges <de> religione.
  Marcvs Expromam equidem ut potero, et 18.1
quoniam et locus et sermo <haudquaquam> familiaris
est, Legvm Leges uoce proponam.
  Qvintvs Quidnam id est?
  Marcvs Sunt certa legum uerba, Quinte, neque 5
ita prisca ut in ueteribus XII sacratisque legibus, et
tamen, quo plus auctoritatis habeant, paulo antiquiora
quam hic sermo est. Eum morem igitur cum breui-
tate, si potuero, consequar. Leges autem a me edentur
non perfectae—nam esset infinitum—, sed ipsae 10
summae rerum atque sententiae.
  Qvintvs Ita uero necesse est. Quare audiamus.
  Marcvs Ad diuos adeunto caste, pietatem 19.1
adhibento, opes amouento. Qui secus faxit, deus ipse
uindex erit.
  Separatim nemo habessit deos neue nouos neue aduenas
nisi publice adscitos; priuatim colunto quos rite a patri- 5
bus <acceperint. In urbibus> delubra habento. Lucos in
agris habento et Larum sedes. Ritus familiae patrumque
seruanto.
  Diuos et eos qui caelestes semper habiti sunt colunto
et ollos quos endo caelo merita <l>ocauerint, Herculem, 10
Liberum, Aesculapium, Castorem, Pollucem, Quirinum,
ast olla propter quae datur homini<bus> ascensus in caelum,
Mentem, Virtutem, Pietatem, Fidem, earumque laudum
delubra sunto nec ulla uitiorum sacra sollemnia obeunto.
  Feriis iurgia <am>ouento, easque in famulis operibus 15
patratis habento, itaque, <ut r>it<e> cada<n>t in annuis anfrac-
tibus, descriptum esto. Certasque fruges certasque bacas
sacerdotes publice libanto, hoc certis sacrificiis ac diebus.
Itemque alios ad dies ubertatem lactis feturaeque 20.1
seruanto, idque nec omitti possit, ad eam rem rationem
<habento,> cursus annuos sacerdotes finiunto, quaeque
quoique diuo decorae grataeque sint hostiae, prouidento.
  Diuisque aliis <alii> sacerdotes, omnibus pontifices, sin- 5
gulis flamines sunto. Virginesque Vestales in urbe custo-
diunto ignem foci publici sempiternum.
  Quoque haec et priuatim et publice modo rituque fiant,
discunto ignari a publicis sacerdotibus. Eorum autem
genera sunto tria: unum quod praesit caerimoniis et sacris, 10
alterum quod interpretetur fatidicorum et uatium effata
incognita, quorum senatus populusque adsciuerit. Inter-
pretes autem Iouis optumi maxumi, publici augures,
signis et auspiciis postera uidento,
disciplinam tenento 21.1
sacerdotesque <docento>, uineta uirgetaque <ad> salutem populi
auguranto; quique agent rem duelli quique popularem,
auspicium praemonento ollique obtemperanto. Diuo-
rumque iras prouidento <ostent>isque apparento, caelique 5
fulgura regionibus ratis temperanto, urbemque et agros
et templa liberata et effata habento. Quaeque augur
iniusta nefasta uitiosa dira deixerit, inrita infectaque
sunto; quique non paruerit, capital esto.
  Foederum pacis, belli, indotiarum orator<es> fetiales 10
<sunto, uin>dices non sunto, bella discepta<n>to.
  Prodigia portenta ad Etruscos [et] haruspices, si senatus
iussit, deferunto, Etruriaque principes disciplinam doceto.
Quibus diuis creuerint, procuranto, idemque fulgura atque
obstita pianto. 15
  Nocturna mulierum sacrificia ne sunto praeter olla
quae pro populo rite fient. Neue quem ini<ti>anto nisi, ut
adsolet, Cereri Graeco sacro.
  Sacrum commissum, quod neque expiari poterit, 22.1
impie commissum, est<o>; quod expiari poterit, publici
sacerdotes expianto.
  Loedis publicis [. . .], quod sine curriculo et sine certa-
tione corporum fiat, popularem laetitiam <et> cantu et fidibus 5
et tibiis moderanto eamque cum diuom honore iungunto.
  Ex patriis ritibus optuma colunto.
  Praeter Idaeae Matris famulos eosque iustis diebus ne
quis stipem cogito.
  Sacrum sacroue commendatum qui clepserit rapsitue, 10
parricida esto.
  Periurii poena diuina exitium, humana dedecus <esto>.
  Incestum pontifices supremo supplicio sanciunto.
  Impius ne audeto placare donis iram deorum.
  Caute uota reddunto. Poena uiolati iuris esto. [Quocirca] 15
Nequis agrum consecrato. Auri argenti eboris sacrandi
modus esto.
  Sacra priuata perpetua manento.
  Deorum Manium iura sancta sunto. <Huma>nos leto
datos diuos habento. Sumptum in ollos luctumque 20
minuunto.