Atticvs Tu uero istam Romae legem rogato, 2.36.15
nobis nostras ne ademeris.
  Marcvs Ad nostras igitur reuertor. 37.1
Quibus profecto diligentissime sanciendum est, ut
mulierum famam multorum oculis lux clara custo-
diat, initienturque eo ritu Cereri quo Romae initiantur.
Quo in genere seueritatem maiorum senatus uetus 5
auctoritas de Bacchanalibus et consulum exercitu
adhibito quaestio animaduersio<que> declarat. Atque
omnia nocturna (ne nos duriores forte uideamur) in
media Graecia Diagondas Thebanus lege perpetua sus-
tulit. Nouos uero deos et in his colendis nocturnas 10
peruigilationes sic Aristophanes facetissumus poeta
ueteris comoediae uexat, ut apud eum Sabazius et
quidam alii dei peregrini iudicati e ciuitate eiciantur.
  Publicus autem sacerdos imprudentiam consilio
expiatam metu liberet, audaciam <libid>ines immittendi 15
religionibus foedas damnet atque inpiam iudicet.
  Iam ludi publici, quoniam sunt cauea circoque 38.1
diuisi, sint corporum certationes cursu et pugillatu
et luctatione curriculisque equorum usque ad certam
uictoriam <in> circo constitut<ae>; cauea cantu<i> u<a>cet et
fidibus et tibiis, dummodo ea moderata sint, ut lege 5
praescribitur. Adsentior enim Platoni, nihil tam facile
in animos teneros atque mollis influere quam uarios
canendi sonos, quorum dici uix potest quanta sit uis
in utramque partem. Namque et incitat languentes et
languefacit excitatos, et tum remittit animos, tum 10
contrahit; ciuitatumque hoc multarum in Graecia
interfuit, antiquom uocum conseruar<i> modum; qua-
rum mores lapsi ad mollitias pariter sunt inmutati
cum cantibus, aut hac dulcedine corruptelaque depra-
uati, ut quidam putant, aut cum seueritas eorum ob 15
alia uitia cecidisset, tum fuit in auribus animisque
mutatis etiam huic mutationi locus.
  Quam ob rem ille quidem sapientissimus Grae- 39.1
ciae uir longeque doctissimus ualde hanc labem uere-
tur. Negat enim mutari posse musicas leges sine muta-
tione legum publicarum. Ego autem nec tam ualde id
timendum nec plane contemnendum puto. Illud qui- 5
dem <constat>; quae solebant quondam conpleri seueri-
tate iucunda Liuianis et Naeuianis modis, nunc <fit>
ut eadem exululent, <cum> ceruices oculosque pariter
cum modorum flexionibus torqueant. Grauiter olim
ista uindicabat uetus illa Graecia, longe prouidens 10
quam sensim pernicies illapsa ciuium <in> animos malis
studiis malisque doctrinis repente totas ciuitates
euerteret, si quidem illa seuera Lacedaemo neruos
iussit, quos plures quam septem haberet, in Timothei
fidibus in<ci>di. 15
  Deinceps in lege est, ut de ritibus patriis 40.1
colantur optuma. De quo cum consulerent Athenienses
Apollinem Pythium, quas potissimum religiones tene-
rent, oraclum editum est 'eas quae essent in more
maiorum'. Quo cum iterum uenissent maiorumque 5
morem dixissent saepe esse mutatum, quaesissentque
quem morem potissimum sequerentur e uariis, respon-
dit 'optumum'. Et profecto ita est ut id habendum
sit antiquissimum et deo proximum, quod sit optu-
mum. 10
  Stipem sustulimus, nisi eam quam ad paucos dies
propriam Idaeae Matris excepimus. Implet enim
superstitione animos et exhaurit domus.
  Sacrilego poena est, neque ei soli qui sacrum abstu-
lerit, sed etiam ei qui sacro, commendatum <aliquid 15
rapuerit>.
  Quod et nunc multis fit in fanis, <et olim> Ale- 41.1
xander in Cilicia deposuisse apud Solensis in delubro
pecuniam dicitur, et Atheniensis Clisthenes Iunoni
Samiae ciuis egregius, quom rebus timeret suis, filia-
rum dotis credidit. 5
  Sed iam de periuriis, de incesto, nihil sane hoc qui-
dem loco disputandum est.
  Donis impii ne placare audeant deos, Platonem
audiant, qui uetat dubitare qua sit mente futurus deus,
quom uir nemo bonus ab inprobo se donari uelit. 10
  <De> diligentia uotorum satis in lege dictum est ac
uoti <est> sponsio qua obligamur deo. Poena uero uio-
latae religionis iustam recusationem non habet. Quid
ego hic sceleratorum utar exemplis, quorum pl<en>ae
tragoediae? Quae ante oculos sunt, ea potius adtin- 15
gam. Etsi haec commemoratio uereor ne supra homi-
nis fortunam esse uideatur, tamen quoniam sermo
mihi est apud <u>os, nihil reticebo <uelim>que hoc, quod
loquar, diis immortalibus gratum potius uideri quam
graue <h>om<i>ni<bus>. 20
  <C>um perditorum ciuium scelere discessu 42.1
meo religionum iura polluta sunt, uexati nostri Lares
familiares, in eorum sedibus exaedificatum templum
Licentiae, pulsus a delubris is qui illa seruarat: cir-
cumspicite celeriter animo (nihil enim attinet quem- 5
quam nominari), qui sint rerum exitus consecuti. Nos,
qui illam custodem urbis omnibus ereptis nostris rebus
ac perditis uiolari ab impiis passi non sumus, eamque
ex nostra domo in ipsius patris domum detulimus,
iudicia senatus, Italiae, gentium denique omnium 10
conseruatae patriae consecuti sumus. Quo quid acci-
dere potuit homini praeclarius? Quo<rum> scelere reli-
giones tum prostratae adflictaeque sunt, partim ex
illis distract<i> ac dissipat<i> iacent; qui uero ex iis et
horum scelerum principes fuerant, et praeter ceteros 15
in omni religione impii, non solum <nullo in> uita cru-
ciatu atque dedecore, uerum etiam sepultura et iustis
exsequiarum caruerunt.