Ad has omnes visiones inanes Antiochus quidem 49.1
et permulta dicebat et erat de hac una re unius diei
disputatio. mihi autem non idem faciundum puto sed
ipsa capita dicenda. Et primum quidem hoc repre-
hendendum, quod captiosissimo genere interrogatio- 5
nis utuntur, quod genus minime in philosophia pro-
bari solet, quom aliquid minutatim et gradatim additur
aut demitur: soritas hoc vocant, qui acervum efficiunt
uno addito grano, vitiosum sane et captiosum genus.
sic enim ascenditis: "si tale visum obiectum est a 10
deo dormienti ut probabile sit, cur non etiam ut valde
veri simile; cur deinde non ut difficiliter a vero inter-
noscatur, deinde ut ne internoscatur quidem, postremo
ut nihil inter hoc et illud intersit." huc si perveneris
me tibi primum quidque concedente, meum vitium 15
fuerit, sin ipse tua sponte processeris, tuum. quis enim 50.1
tibi dederit aut omnia deum posse aut ita facturum
esse si possit? quo modo autem sumis ut si quid
cui simile esse possit sequatur ut etiam difficiliter
internosci possit, deinde ut ne internosci quidem, 5
postremo ut eadem sit? et si lupi canibus similes,
eosdem dices ad extremum? et quidem honestis simi-
lia sunt quaedam non honesta et bonis non bona et
artificiosis minime artificiosa: quid dubitamus igitur
adfirmare nihil inter haec interesse? Ne repugnantia 10
quidem videmus? nihil est enim quod e suo genere
in aliud genus transferri possit; at si efficeretur ut
inter visa differentium generum nihil interesset, re-
perirentur quae et in suo genere essent et in alieno;
quod fieri qui potest? Omnium deinde inanium vi- 51.1
sorum una depulsio est, sive illa cogitatione informan-
tur, quod fieri solere concedimus, sive in quiete sive
per vinum sive per insaniam. nam ab omnibus eius-
dem modi visis perspicuitatem, quam mordicus tenere 5
debemus, abesse dicemus. quis enim, cum sibi fingit
aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse
commovit atque ad se revocavit sentit quid intersit
inter perspicua et inania? eadem ratio est somniorum.
num censes Ennium, cum in hortis cum Ser. Galba 10
vicino suo ambulavisset, dixisse "visus sum mihi cum
Galba ambulare"? at cum somniavit ita narravit "visus
Homerus adesse poeta", idemque in Epicharmo "nam
videbar somniare med ego esse mortuum". itaque simul
ut experrecti sumus visa illa contemnimus neque ita 15
habemus ut ea quae in foro gessimus. "At enim dum 52.1
videntur, eadem est in somnis species eorum quae
vigilantes videmus." Primum interest, sed id omit-
tamus; illud enim dicimus, non eandem esse vim
neque integritatem dormientium et vigilantium nec 5
mente nec sensu. ne vinulenti quidem quae faciunt
eadem adprobatione faciunt qua sobrii: dubitant haesi-
tant revocant se interdum iisque quae videntur in-
becillius adsentiuntur, cumque edormierunt illa visa
quam levia fuerint intellegunt. quod idem contingit 10
insanis, ut et incipientes furere sentiant et dicant ali-
quid quod non sit id videri sibi, et cum relaxentur
sentiant atque illa dicant Alcmeonis "sed mihi neuti-
quam cor consentit cum oculorum aspectu". "At enim 53.1
ipse sapiens sustinet se in furore ne adprobet falsa
pro veris." Et alias quidem saepe, si aut in sensibus
ipsius est aliqua forte gravitas aut tarditas, aut obs-
curiora sunt quae videntur, aut a perspiciendo tem- 5
poris brevitate excluditur. Quamquam totum hoc, sa-
pientem aliquando sustinere adsensionem, contra vos
est. si enim inter visa < * * nihil interesset>, aut semper
sustineret aut numquam. Sed ex hoc genere toto per-
spici potest levitas orationis eorum qui omnia cupiunt 10
confundere. quaerimus gravitatis constantiae firmita-
tis sapientiae iudicium, utimur exemplis somniantium
furiosorum ebriosorum: illud adtendimus, in hoc omni
genere quam inconstanter loquamur? non enim pro-
ferremus vino aut somno oppressos aut mente captos 15
tam absurde, ut tum diceremus interesse inter vigi-
lantium visa et sobriorum et sanorum et eorum qui
essent aliter adfecti, tum nihil interesse. Ne hoc qui- 54.1
dem cernunt, omnia se reddere incerta, quod nolunt?
(ea dico incerta quae ἄδηλα Graeci.) si enim res se
ita habeat ut nihil intersit utrum ita cui videatur ut
insano an sano, cui possit exploratum esse de sua 5
sanitate? quod velle efficere non mediocris insania
est. Similitudines vero aut geminorum aut signorum
anulis inpressorum pueriliter consectantur. quis enim
nostrum similitudines negat esse, cum eae plurimis
in rebus appareant. sed si satis est ad tollendam 10
cognitionem similia esse multa multorum, cur eo non
estis contenti, praesertim concedentibus nobis, et cur
id potius contenditis quod rerum natura non patitur,
ut non suo quidque genere sit tale quale est, nec sit
in duobus aut pluribus nulla re differens ulla com- 15
munitas? ut †sibi sint et ova ovorum et apes apium
simillimae: quid pugnas igitur aut quid tibi vis in
geminis? conceditur enim similes esse, quo conten-
tus esse potueras; tu autem vis eosdem plane esse 55.1
non similes, quod fieri nullo modo potest. Dein con-
fugis ad physicos eos qui maxime in Academia inri-
dentur, a quibus ne tu quidem iam te abstinebis, et
ais Democritum dicere innumerabiles esse mundos, et 5
quidem sic quosdam inter sese non solum similes sed
undique perfecte et absolute ita pares ut inter eos
nihil prorsus intersit, et eo quidem innumerabiles * *
itemque homines. deinde postulas ut, si mundus ita
sit par alteri mundo ut inter eos ne minimum qui- 10
dem intersit, concedatur tibi ut in hoc quoque nostro
mundo aliquid alicui sic sit par ut nihil differat nihil
intersit. "cur enim" inquies "ex illis individuis, unde
omnia Democritus gigni adfirmat, in reliquis mundis
et in iis quidem innumerabilibus innumerabiles Q. Lu- 15
tatii Catuli non modo possint esse sed etiam sint, in
hoc tanto mundo Catulus alter non possit effici?"
Primum quidem me ad Democritum vocas; cui non 56.1
adsentior potius †quare fallar† potest id quod dilu-
cide docetur a politioribus physicis, singularum rerum
singulas proprietates esse. fac enim antiquos illos
Servilios, qui gemini fuerunt, tam similes quam di- 5
cuntur, num censes etiam eosdem fuisse? "non cognos-
cebantur foris": at domi; "non ab alienis": at a suis.
an non videmus hoc usu venire, ut quos numquam
putassemus a nobis internosci posse eos consuetudine
adhibita tam facile internosceremus <ut> ne minimum 10
quidem similes viderentur. Hic pugnes licet, non repu- 57.1
gnabo, quin etiam concedam illum ipsum sapientem,
de quo omnis hic sermo est, cum ei res similes occur-
rant quas non habeat dinotatas, retenturum adsensum
nec umquam ulli viso adsensurum nisi quod tale 5
fuerit quale falsum esse non possit. sed et ad ceteras
res habet quandam artem qua vera a falsis possit
distinguere, et ad similitudines istas usus adhibendus
est: ut mater geminos internoscit consuetudine ocu-
lorum, sic tu internosces si adsueveris. videsne ut 10
in proverbio sit ovorum inter se similitudo: tamen
hoc accepimus, Deli fuisse complures salvis rebus illis,
qui gallinas alere permultas quaestus causa solerent;
ii cum ovum inspexerant quae id gallina peperisset
dicere solebant. Neque id est contra vos; nam vobis 58.1
satis esset ova illa non internoscere; nihilo enim magis
adsentirer hoc illud esse quam si inter illa omnino
nihil interesset. habeo enim regulam, ut talia visa
vera iudicem qualia falsa esse non possint; ab hac 5
mihi non licet transversum ut aiunt digitum discedere,
ne confundam omnia; veri enim et falsi non modo
cognitio sed etiam natura tolletur, si nihil erit quod in-
tersit. Ut etiam illud absurdum sit quod interdum soletis
dicere, cum visa in animos inprimantur, non vos id 10
dicere, inter ipsas inpressiones nihil interesse, sed inter
species et quasdam formas eorum. quasi vero non spe-
cie visa iudicentur; quae fidem nullam habebunt
sublata veri et falsi nota. Illud vero perabsurdum 59.1
quod dicitis, probabilia vos sequi si nulla re inpedia-
mini. primum qui potestis non inpediri, cum a veris
falsa non distent? deinde quod iudicium est veri, cum
sit commune falsi? Ex his illa necessario nata est 5
ἐποχὴ id est adsensionis retentio, in qua melius sibi
constitit Arcesilas, si vera sunt quae de Carneade
non nulli existimant. si enim percipi nihil potest,
quod utrique visum est, tollendus adsensus est; quid
enim est tam futtile quam quicquam adprobare non 10
cognitum? Carneadem autem etiam heri audiebamus
solitum esse <eo> delabi interdum ut diceret opina-
turum id est peccaturum esse sapientem. mihi porro
non tam certum est esse aliquid quod conprendi possit,
de quo iam nimium etiam diu disputo, quam sapien- 15
tem nihil opinari id est numquam adsentiri rei vel
falsae vel incognitae. Restat illud quod dicunt veri 60.1
inveniundi causa contra omnia dici oportere et pro
omnibus. volo igitur videre quid invenerint. "Non
solemus" inquit "ostendere". Quae sunt tandem ista
mysteria, aut cur celatis quasi turpe aliquid sen- 5
tentiam vestram? "Ut qui audient" inquit "ratione
potius quam auctoritate ducantur". Quid si utrum-
que, num peius est? Unum tamen illud non celant,
nihil esse quod percipi possit. an in eo auctoritas nihil
obest? mihi quidem videtur vel plurimum. quis enim 10
ista tam aperte perspicueque et perversa et falsa
secutus esset, nisi tanta in Arcesila, multo etiam maior
in Carneade et copia rerum et dicendi vis fuisset?