Ad has omnes visiones inanes Antiochus quidem
|
49.1
|
et permulta dicebat et erat de hac una re unius diei
|
|
disputatio. mihi autem non idem faciundum puto sed
|
|
ipsa capita dicenda. Et primum quidem hoc repre-
|
|
hendendum, quod captiosissimo genere interrogatio-
|
5
|
nis utuntur, quod genus minime in philosophia pro-
|
|
bari solet, quom aliquid minutatim et gradatim additur
|
|
aut demitur: soritas hoc vocant, qui acervum efficiunt
|
|
uno addito grano, vitiosum sane et captiosum genus.
|
|
sic enim ascenditis: "si tale visum obiectum est a
|
10
|
deo dormienti ut probabile sit, cur non etiam ut valde
|
|
veri simile; cur deinde non ut difficiliter a vero inter-
|
|
noscatur, deinde ut ne internoscatur quidem, postremo
|
|
ut nihil inter hoc et illud intersit." huc si perveneris
|
|
me tibi primum quidque concedente, meum vitium
|
15
|
fuerit, sin ipse tua sponte processeris, tuum. quis enim
|
50.1
|
tibi dederit aut omnia deum posse aut ita facturum
|
|
esse si possit? quo modo autem sumis ut si quid
|
|
cui simile esse possit sequatur ut etiam difficiliter
|
|
internosci possit, deinde ut ne internosci quidem,
|
5
|
postremo ut eadem sit? et si lupi canibus similes,
|
|
eosdem dices ad extremum? et quidem honestis simi-
|
|
lia sunt quaedam non honesta et bonis non bona et
|
|
artificiosis minime artificiosa: quid dubitamus igitur
|
|
adfirmare nihil inter haec interesse? Ne repugnantia
|
10
|
quidem videmus? nihil est enim quod e suo genere
|
|
in aliud genus transferri possit; at si efficeretur ut
|
|
inter visa differentium generum nihil interesset, re-
|
|
perirentur quae et in suo genere essent et in alieno;
|
|
quod fieri qui potest? Omnium deinde inanium vi-
|
51.1
|
sorum una depulsio est, sive illa cogitatione informan-
|
|
tur, quod fieri solere concedimus, sive in quiete sive
|
|
per vinum sive per insaniam. nam ab omnibus eius-
|
|
dem modi visis perspicuitatem, quam mordicus tenere
|
5
|
debemus, abesse dicemus. quis enim, cum sibi fingit
|
|
aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse
|
|
commovit atque ad se revocavit sentit quid intersit
|
|
inter perspicua et inania? eadem ratio est somniorum.
|
|
num censes Ennium, cum in hortis cum Ser. Galba
|
10
|
vicino suo ambulavisset, dixisse "visus sum mihi cum
|
|
Galba ambulare"? at cum somniavit ita narravit "visus
|
|
Homerus adesse poeta", idemque in Epicharmo "nam
|
|
videbar somniare med ego esse mortuum". itaque simul
|
|
ut experrecti sumus visa illa contemnimus neque ita
|
15
|
habemus ut ea quae in foro gessimus. "At enim dum
|
52.1
|
videntur, eadem est in somnis species eorum quae
|
|
vigilantes videmus." Primum interest, sed id omit-
|
|
tamus; illud enim dicimus, non eandem esse vim
|
|
neque integritatem dormientium et vigilantium nec
|
5
|
mente nec sensu. ne vinulenti quidem quae faciunt
|
|
eadem adprobatione faciunt qua sobrii: dubitant haesi-
|
|
tant revocant se interdum iisque quae videntur in-
|
|
becillius adsentiuntur, cumque edormierunt illa visa
|
|
quam levia fuerint intellegunt. quod idem contingit
|
10
|
insanis, ut et incipientes furere sentiant et dicant ali-
|
|
quid quod non sit id videri sibi, et cum relaxentur
|
|
sentiant atque illa dicant Alcmeonis "sed mihi neuti-
|
|
quam cor consentit cum oculorum aspectu". "At enim
|
53.1
|
ipse sapiens sustinet se in furore ne adprobet falsa
|
|
pro veris." Et alias quidem saepe, si aut in sensibus
|
|
ipsius est aliqua forte gravitas aut tarditas, aut obs-
|
|
curiora sunt quae videntur, aut a perspiciendo tem-
|
5
|
poris brevitate excluditur. Quamquam totum hoc, sa-
|
|
pientem aliquando sustinere adsensionem, contra vos
|
|
est. si enim inter visa < * * nihil interesset>, aut semper
|
|
sustineret aut numquam. Sed ex hoc genere toto per-
|
|
spici potest levitas orationis eorum qui omnia cupiunt
|
10
|
confundere. quaerimus gravitatis constantiae firmita-
|
|
tis sapientiae iudicium, utimur exemplis somniantium
|
|
furiosorum ebriosorum: illud adtendimus, in hoc omni
|
|
genere quam inconstanter loquamur? non enim pro-
|
|
ferremus vino aut somno oppressos aut mente captos
|
15
|
tam absurde, ut tum diceremus interesse inter vigi-
|
|
lantium visa et sobriorum et sanorum et eorum qui
|
|
essent aliter adfecti, tum nihil interesse. Ne hoc qui-
|
54.1
|
dem cernunt, omnia se reddere incerta, quod nolunt?
|
|
(ea dico incerta quae ἄδηλα Graeci.) si enim res se
|
|
ita habeat ut nihil intersit utrum ita cui videatur ut
|
|
insano an sano, cui possit exploratum esse de sua
|
5
|
sanitate? quod velle efficere non mediocris insania
|
|
est. Similitudines vero aut geminorum aut signorum
|
|
anulis inpressorum pueriliter consectantur. quis enim
|
|
nostrum similitudines negat esse, cum eae plurimis
|
|
in rebus appareant. sed si satis est ad tollendam
|
10
|
cognitionem similia esse multa multorum, cur eo non
|
|
estis contenti, praesertim concedentibus nobis, et cur
|
|
id potius contenditis quod rerum natura non patitur,
|
|
ut non suo quidque genere sit tale quale est, nec sit
|
|
in duobus aut pluribus nulla re differens ulla com-
|
15
|
munitas? ut †sibi sint et ova ovorum et apes apium
|
|
simillimae: quid pugnas igitur aut quid tibi vis in
|
|
geminis? conceditur enim similes esse, quo conten-
|
|
tus esse potueras; tu autem vis eosdem plane esse
|
55.1
|
non similes, quod fieri nullo modo potest. Dein con-
|
|
fugis ad physicos eos qui maxime in Academia inri-
|
|
dentur, a quibus ne tu quidem iam te abstinebis, et
|
|
ais Democritum dicere innumerabiles esse mundos, et
|
5
|
quidem sic quosdam inter sese non solum similes sed
|
|
undique perfecte et absolute ita pares ut inter eos
|
|
nihil prorsus intersit, et eo quidem innumerabiles * *
|
|
itemque homines. deinde postulas ut, si mundus ita
|
|
sit par alteri mundo ut inter eos ne minimum qui-
|
10
|
dem intersit, concedatur tibi ut in hoc quoque nostro
|
|
mundo aliquid alicui sic sit par ut nihil differat nihil
|
|
intersit. "cur enim" inquies "ex illis individuis, unde
|
|
omnia Democritus gigni adfirmat, in reliquis mundis
|
|
et in iis quidem innumerabilibus innumerabiles Q. Lu-
|
15
|
tatii Catuli non modo possint esse sed etiam sint, in
|
|
hoc tanto mundo Catulus alter non possit effici?"
|
|
Primum quidem me ad Democritum vocas; cui non
|
56.1
|
adsentior potius †quare fallar† potest id quod dilu-
|
|
cide docetur a politioribus physicis, singularum rerum
|
|
singulas proprietates esse. fac enim antiquos illos
|
|
Servilios, qui gemini fuerunt, tam similes quam di-
|
5
|
cuntur, num censes etiam eosdem fuisse? "non cognos-
|
|
cebantur foris": at domi; "non ab alienis": at a suis.
|
|
an non videmus hoc usu venire, ut quos numquam
|
|
putassemus a nobis internosci posse eos consuetudine
|
|
adhibita tam facile internosceremus <ut> ne minimum
|
10
|
quidem similes viderentur. Hic pugnes licet, non repu-
|
57.1
|
gnabo, quin etiam concedam illum ipsum sapientem,
|
|
de quo omnis hic sermo est, cum ei res similes occur-
|
|
rant quas non habeat dinotatas, retenturum adsensum
|
|
nec umquam ulli viso adsensurum nisi quod tale
|
5
|
fuerit quale falsum esse non possit. sed et ad ceteras
|
|
res habet quandam artem qua vera a falsis possit
|
|
distinguere, et ad similitudines istas usus adhibendus
|
|
est: ut mater geminos internoscit consuetudine ocu-
|
|
lorum, sic tu internosces si adsueveris. videsne ut
|
10
|
in proverbio sit ovorum inter se similitudo: tamen
|
|
hoc accepimus, Deli fuisse complures salvis rebus illis,
|
|
qui gallinas alere permultas quaestus causa solerent;
|
|
ii cum ovum inspexerant quae id gallina peperisset
|
|
dicere solebant. Neque id est contra vos; nam vobis
|
58.1
|
satis esset ova illa non internoscere; nihilo enim magis
|
|
adsentirer hoc illud esse quam si inter illa omnino
|
|
nihil interesset. habeo enim regulam, ut talia visa
|
|
vera iudicem qualia falsa esse non possint; ab hac
|
5
|
mihi non licet transversum ut aiunt digitum discedere,
|
|
ne confundam omnia; veri enim et falsi non modo
|
|
cognitio sed etiam natura tolletur, si nihil erit quod in-
|
|
tersit. Ut etiam illud absurdum sit quod interdum soletis
|
|
dicere, cum visa in animos inprimantur, non vos id
|
10
|
dicere, inter ipsas inpressiones nihil interesse, sed inter
|
|
species et quasdam formas eorum. quasi vero non spe-
|
|
cie visa iudicentur; quae fidem nullam habebunt
|
|
sublata veri et falsi nota. Illud vero perabsurdum
|
59.1
|
quod dicitis, probabilia vos sequi si nulla re inpedia-
|
|
mini. primum qui potestis non inpediri, cum a veris
|
|
falsa non distent? deinde quod iudicium est veri, cum
|
|
sit commune falsi? Ex his illa necessario nata est
|
5
|
ἐποχὴ id est adsensionis retentio, in qua melius sibi
|
|
constitit Arcesilas, si vera sunt quae de Carneade
|
|
non nulli existimant. si enim percipi nihil potest,
|
|
quod utrique visum est, tollendus adsensus est; quid
|
|
enim est tam futtile quam quicquam adprobare non
|
10
|
cognitum? Carneadem autem etiam heri audiebamus
|
|
solitum esse <eo> delabi interdum ut diceret opina-
|
|
turum id est peccaturum esse sapientem. mihi porro
|
|
non tam certum est esse aliquid quod conprendi possit,
|
|
de quo iam nimium etiam diu disputo, quam sapien-
|
15
|
tem nihil opinari id est numquam adsentiri rei vel
|
|
falsae vel incognitae. Restat illud quod dicunt veri
|
60.1
|
inveniundi causa contra omnia dici oportere et pro
|
|
omnibus. volo igitur videre quid invenerint. "Non
|
|
solemus" inquit "ostendere". Quae sunt tandem ista
|
|
mysteria, aut cur celatis quasi turpe aliquid sen-
|
5
|
tentiam vestram? "Ut qui audient" inquit "ratione
|
|
potius quam auctoritate ducantur". Quid si utrum-
|
|
que, num peius est? Unum tamen illud non celant,
|
|
nihil esse quod percipi possit. an in eo auctoritas nihil
|
|
obest? mihi quidem videtur vel plurimum. quis enim
|
10
|
ista tam aperte perspicueque et perversa et falsa
|
|
secutus esset, nisi tanta in Arcesila, multo etiam maior
|
|
in Carneade et copia rerum et dicendi vis fuisset?
|
|