Tum mihi Catulus 'Si te' inquit 'Luculli oratio flexit,
|
63.8
|
quae est habita memoriter accurate copiose, taceo
|
|
neque te quo minus si tibi ita videatur sententiam
|
10
|
mutes deterrendum puto. illud vero non censuerim,
|
|
ut eius auctoritate moveare. tantum enim te [non]
|
|
modo monuit' inquit adridens, 'ut caveres ne quis
|
|
inprobus tribunus plebis, quorum vides quanta copia
|
|
semper futura sit, arriperet te et in contione quaereret
|
15
|
qui tibi constares cum idem negares quicquam certi
|
|
posse reperiri idem te conperisse dixisses. hoc quaeso
|
|
cave ne te terreat. de causa autem ipsa malim qui-
|
|
dem te ab hoc dissentire; sin cesseris, non magnopere
|
|
mirabor: memini enim Antiochum ipsum, cum annos
|
20
|
multos alia sensisset, simul ac visum sit sententia
|
|
destitisse.'
|
|
Haec cum dixisset Catulus, me omnes intueri. tum
|
64.1
|
ego non minus conmotus quam soleo in causis maiori-
|
|
bus huius modi quadam oratione sum exorsus.
|
|
'Me Catule oratio Luculli de ipsa re ita movit ut
|
|
docti hominis et copiosi et parati et nihil praetereuntis
|
5
|
eorum quae pro illa causa dici possent, non tamen
|
|
ut ei respondere posse diffiderem; auctoritas autem
|
|
tanta plane me movebat, nisi tu opposuisses non
|
|
minorem tuam. adgrediar igitur, si pauca ante quasi
|
|
de fama mea dixero. Ego enim si aut ostentatione
|
65.1
|
aliqua adductus aut studio certandi ad hanc potis-
|
|
simum philosophiam me adplicavi, non modo stulti-
|
|
tiam meam sed etiam mores et naturam condemnan-
|
|
dam puto. nam si in minimis rebus pertinacia repre-
|
5
|
henditur, calumnia etiam coercetur, ego de omni statu
|
|
consilioque totius vitae aut certare cum aliis pugna-
|
|
citer aut frustrari cum alios tum etiam me ipsum
|
|
velim? itaque nisi ineptum putarem in tali dispu-
|
|
tatione id facere quod cum de re publica disceptatur
|
10
|
fieri interdum solet, iurarem per Iovem deosque pena-
|
|
tes me et ardere studio veri reperiendi et ea sentire
|
|
quae dicerem. qui enim possum non cupere verum
|
66.1
|
invenire, cum gaudeam si simile veri quid invenerim?
|
|
sed ut hoc pulcherrimum esse iudico, vera videre,
|
|
sic pro veris probare falsa turpissimum est. Nec
|
|
tamen ego is sum qui nihil umquam falsi adprobem
|
5
|
qui numquam adsentiar qui nihil opiner; sed quaeri-
|
|
mus de sapiente. ego vero ipse et magnus quidam
|
|
sum opinator (non enim sum sapiens) et meas cogi-
|
|
tationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram,
|
|
qua "fidunt duce nocturna Phoenices in alto", ut ait
|
10
|
Aratus, eoque directius gubernant quod eam tenent
|
|
quae "cursu interiore brevi convertitur orbe"—sed
|
|
Helicen et clarissimos Septentriones id est rationes
|
|
has latiore specie non ad tenue limatas; eo fit ut
|
|
errem et vager latius. Sed non de me, ut dixi, sed
|
15
|
de sapiente quaeritur. visa enim ista cum acriter
|
|
mentem sensumve pepulerunt accipio iisque interdum
|
|
etiam adsentior. nec percipio tamen: nihil enim ar-
|
|
bitror posse percipi. non sum sapiens; itaque visis
|
|
cedo nec possum resistere. sapientis autem hanc
|
20
|
censet Arcesilas vim esse maximam Zenoni adsentiens,
|
|
cavere ne capiatur, ne fallatur videre; nihil est enim
|
|
ab ea cogitatione, quam habemus de gravitate sa-
|
|
pientis, errore levitate temeritate diiunctius. Quid
|
|
[quid] igitur loquar de firmitate sapientis? quem qui-
|
25
|
dem nihil opinari tu quoque Luculle concedis. quod
|
|
quoniam a te probatur, ut praepostere tecum agam
|
|
iam (mox referam me ad ordinem), haec primum
|
|
conclusio quam habeat vim considera: "si ulli rei
|
67.1
|
sapiens adsentietur umquam, aliquando etiam opina-
|
|
bitur; numquam autem opinabitur; nulli igitur rei
|
|
adsentietur". hanc conclusionem Arcesilas probabat;
|
|
confirmabat enim et primum et secundum. Carne-
|
5
|
ades non numquam secundum illud dabat, adsentiri
|
|
aliquando; ita sequebatur etiam opinari, quod tu non
|
|
vis, et recte ut mihi videris. sed illud primum, sapien-
|
|
tem si adsensurus esset etiam opinaturum, falsum esse
|
|
Stoici dicunt et eorum adstipulator Antiochus; posse
|
10
|
enim eum falsa a veris et quae non possint percipi
|
|
ab iis quae possint distinguere. Nobis autem primum
|
68.1
|
etiam si quid percipi possit tamen ipsa consuetudo
|
|
adsentiendi periculosa esse videtur et lubrica. quam
|
|
ob rem cum tam vitiosum esse constet adsentiri quic-
|
|
quam aut falsum aut incognitum, sustinenda est potius
|
5
|
omnis adsensio, ne praecipitet si temere processerit.
|
|
ita enim finitima sunt falsa veris eaque quae percipi
|
|
non possunt <iis quae possunt> (si modo ea sunt
|
|
quaedam; iam enim videbimus), ut tam in praecipitem
|
|
locum non debeat se sapiens committere. Sin autem
|
10
|
omnino nihil esse quod percipi possit a me sumpsero
|
|
et quod tu mihi das accepero, sapientem nihil opinari,
|
|
effectum illud erit, sapientem adsensus omnes cohi-
|
|
biturum, ut videndum tibi sit idne malis an aliquid
|
|
opinaturum esse sapientem. "Neutrum" inquies "illo-
|
15
|
rum" [nitamur]. Nitamur igitur nihil posse percipi;
|
|
etenim de eo omnis est controversia.
|
|