Tum mihi Catulus 'Si te' inquit 'Luculli oratio flexit, 63.8
quae est habita memoriter accurate copiose, taceo
neque te quo minus si tibi ita videatur sententiam 10
mutes deterrendum puto. illud vero non censuerim,
ut eius auctoritate moveare. tantum enim te [non]
modo monuit' inquit adridens, 'ut caveres ne quis
inprobus tribunus plebis, quorum vides quanta copia
semper futura sit, arriperet te et in contione quaereret 15
qui tibi constares cum idem negares quicquam certi
posse reperiri idem te conperisse dixisses. hoc quaeso
cave ne te terreat. de causa autem ipsa malim qui-
dem te ab hoc dissentire; sin cesseris, non magnopere
mirabor: memini enim Antiochum ipsum, cum annos 20
multos alia sensisset, simul ac visum sit sententia
destitisse.'
  Haec cum dixisset Catulus, me omnes intueri. tum 64.1
ego non minus conmotus quam soleo in causis maiori-
bus huius modi quadam oratione sum exorsus.
  'Me Catule oratio Luculli de ipsa re ita movit ut
docti hominis et copiosi et parati et nihil praetereuntis 5
eorum quae pro illa causa dici possent, non tamen
ut ei respondere posse diffiderem; auctoritas autem
tanta plane me movebat, nisi tu opposuisses non
minorem tuam. adgrediar igitur, si pauca ante quasi
de fama mea dixero. Ego enim si aut ostentatione 65.1
aliqua adductus aut studio certandi ad hanc potis-
simum philosophiam me adplicavi, non modo stulti-
tiam meam sed etiam mores et naturam condemnan-
dam puto. nam si in minimis rebus pertinacia repre- 5
henditur, calumnia etiam coercetur, ego de omni statu
consilioque totius vitae aut certare cum aliis pugna-
citer aut frustrari cum alios tum etiam me ipsum
velim? itaque nisi ineptum putarem in tali dispu-
tatione id facere quod cum de re publica disceptatur 10
fieri interdum solet, iurarem per Iovem deosque pena-
tes me et ardere studio veri reperiendi et ea sentire
quae dicerem. qui enim possum non cupere verum 66.1
invenire, cum gaudeam si simile veri quid invenerim?
sed ut hoc pulcherrimum esse iudico, vera videre,
sic pro veris probare falsa turpissimum est. Nec
tamen ego is sum qui nihil umquam falsi adprobem 5
qui numquam adsentiar qui nihil opiner; sed quaeri-
mus de sapiente. ego vero ipse et magnus quidam
sum opinator (non enim sum sapiens) et meas cogi-
tationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram,
qua "fidunt duce nocturna Phoenices in alto", ut ait 10
Aratus, eoque directius gubernant quod eam tenent
quae "cursu interiore brevi convertitur orbe"—sed
Helicen et clarissimos Septentriones id est rationes
has latiore specie non ad tenue limatas; eo fit ut
errem et vager latius. Sed non de me, ut dixi, sed 15
de sapiente quaeritur. visa enim ista cum acriter
mentem sensumve pepulerunt accipio iisque interdum
etiam adsentior. nec percipio tamen: nihil enim ar-
bitror posse percipi. non sum sapiens; itaque visis
cedo nec possum resistere. sapientis autem hanc 20
censet Arcesilas vim esse maximam Zenoni adsentiens,
cavere ne capiatur, ne fallatur videre; nihil est enim
ab ea cogitatione, quam habemus de gravitate sa-
pientis, errore levitate temeritate diiunctius. Quid
[quid] igitur loquar de firmitate sapientis? quem qui- 25
dem nihil opinari tu quoque Luculle concedis. quod
quoniam a te probatur, ut praepostere tecum agam
iam (mox referam me ad ordinem), haec primum
conclusio quam habeat vim considera: "si ulli rei 67.1
sapiens adsentietur umquam, aliquando etiam opina-
bitur; numquam autem opinabitur; nulli igitur rei
adsentietur". hanc conclusionem Arcesilas probabat;
confirmabat enim et primum et secundum. Carne- 5
ades non numquam secundum illud dabat, adsentiri
aliquando; ita sequebatur etiam opinari, quod tu non
vis, et recte ut mihi videris. sed illud primum, sapien-
tem si adsensurus esset etiam opinaturum, falsum esse
Stoici dicunt et eorum adstipulator Antiochus; posse 10
enim eum falsa a veris et quae non possint percipi
ab iis quae possint distinguere. Nobis autem primum 68.1
etiam si quid percipi possit tamen ipsa consuetudo
adsentiendi periculosa esse videtur et lubrica. quam
ob rem cum tam vitiosum esse constet adsentiri quic-
quam aut falsum aut incognitum, sustinenda est potius 5
omnis adsensio, ne praecipitet si temere processerit.
ita enim finitima sunt falsa veris eaque quae percipi
non possunt <iis quae possunt> (si modo ea sunt
quaedam; iam enim videbimus), ut tam in praecipitem
locum non debeat se sapiens committere. Sin autem 10
omnino nihil esse quod percipi possit a me sumpsero
et quod tu mihi das accepero, sapientem nihil opinari,
effectum illud erit, sapientem adsensus omnes cohi-
biturum, ut videndum tibi sit idne malis an aliquid
opinaturum esse sapientem. "Neutrum" inquies "illo- 15
rum" [nitamur]. Nitamur igitur nihil posse percipi;
etenim de eo omnis est controversia.