Iam vero animus non esse solum, sed etiam cuius- 5.36.4
dam modi debet esse, ut et omnis partis suas habeat 5
incolumis et de virtutibus nulla desit. atque in sensi-
bus est sua cuiusque virtus, ut ne quid impediat quo
minus suo sensus quisque munere fungatur in iis re-
bus celeriter expediteque percipiendis, quae subiectae
sunt sensibus. animi autem et eius animi partis, quae 10
princeps est, quaeque mens nominatur, plures sunt
virtutes, sed duo prima genera, unum earum, quae
ingenerantur suapte natura appellanturque non volun-
tariae, alterum autem earum, quae in voluntate positae
magis proprio nomine appellari solent, quarum est ex- 15
cellens in animorum laude praestantia. prioris generis
est docilitas, memoria; quae fere omnia appellantur uno
ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi
vocantur. alterum autem genus est magnarum ve-
rarumque virtutum, quas appellamus voluntarias, ut 20
prudentiam, temperantiam, fortitudinem, iustitiam et
reliquas eiusdem generis.
  Et summatim quidem haec erant de corpore ani-
moque dicenda, quibus quasi informatum est quid
hominis natura postulet. ex quo perspicuum est, quo- 37.1
niam ipsi a nobis diligamur omniaque et in animo
et in corpore perfecta velimus esse, ea nobis ipsa
cara esse propter se et in iis esse ad bene viven-
dum momenta maxima. nam cui proposita sit con- 5
servatio sui, necesse est huic partes quoque sui caras
esse carioresque, quo perfectiores sint et magis in
suo genere laudabiles. ea enim vita expetitur, quae
sit animi corporisque expleta virtutibus, in eoque
summum bonum poni necesse est, quandoquidem id 10
tale esse debet, ut rerum expetendarum sit extremum.
quo cognito dubitari non potest, quin, cum ipsi ho-
mines sibi sint per se et sua sponte cari, partes quo-
que et corporis et animi et earum rerum, quae sunt
in utriusque motu et statu, sua caritate colantur et 15
per se ipsae appetantur. Quibus expositis facilis est 38.1
coniectura ea maxime esse expetenda ex nostris, quae
plurimum habent dignitatis, ut optimae cuiusque par-
tis, quae per se expetatur, virtus sit expetenda maxime.
ita fiet, ut animi virtus corporis virtuti anteponatur 5
animique virtutes non voluntarias vincant virtutes
voluntariae, quae quidem proprie virtutes appellantur
multumque excellunt, propterea quod ex ratione gi-
gnuntur, qua nihil est in homine divinius. etenim
omnium rerum, quas et creat natura et tuetur, quae 10
aut sine animo sunt aut <non> multo secus, earum
summum bonum in corpore est, ut non inscite illud
dictum videatur in sue, animum illi pecudi datum
pro sale, ne putisceret. sunt autem bestiae quaedam,
in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, 15
ut in canibus, in equis, in quibus non corporum
solum, ut in suibus, sed etiam animorum aliqua ex
parte motus quosdam videmus. in homine autem
summa omnis animi est et in animo rationis, ex qua
virtus est, quae rationis absolutio definitur, quam 20
etiam atque etiam explicandam putant.