Iustitia restat, ut de omni virtute sit dictum. sed si- 1.50.1
milia fere dici possunt. ut enim sapientiam, temperan-
tiam, fortitudinem copulatas esse docui cum voluptate,
ut ab ea nullo modo nec divelli nec distrahi possint,
sic de iustitia iudicandum est, quae non modo num- 5
quam nocet cuiquam, sed contra semper afficit cum vi
sua atque natura, quod tranquillat animos, tum spe
nihil earum rerum defuturum, quas natura non depra-
vata desiderat. <Et> quem ad modum temeritas et li-
bido et ignavia semper animum excruciant et semper 10
sollicitant turbulentaeque sunt, sic <inprobitas si> cuius
in mente consedit, hoc ipso, quod adest, turbulenta est;
si vero molita quippiam est, quamvis occulte fecerit,
numquam tamen id confidet fore semper occultum.
plerumque improborum facta primo suspicio insequitur, 15
dein sermo atque fama, tum accusator, tum iudex; multi
etiam, ut te consule, ipsi se indicaverunt. quodsi qui 51.1
satis sibi contra hominum conscientiam saepti esse et
muniti videntur, deorum tamen horrent easque ipsas
sollicitudines, quibus eorum animi noctesque diesque
exeduntur, a diis inmortalibus supplicii causa impor- 5
tari putant. quae autem tanta ex improbis factis ad
minuendas vitae molestias accessio potest fieri, quanta
ad augendas, cum conscientia factorum, tum poena le-
gum odioque civium? et tamen in quibusdam neque
pecuniae modus est neque honoris neque imperii nec 10
libidinum nec epularum nec reliquarum cupiditatum,
quas nulla praeda umquam improbe parta minuit, <sed>
potius inflammat, ut coërcendi magis quam dedocendi
esse videantur. Invitat igitur vera ratio bene sanos ad 52.1
iustitiam, aequitatem, fidem, neque homini infanti aut
inpotenti iniuste facta conducunt, qui nec facile efficere
possit, quod conetur, nec optinere, si effecerit, et opes
vel fortunae vel ingenii liberalitati magis conveniunt, 5
qua qui utuntur, benivolentiam sibi conciliant et, quod
aptissimum est ad quiete vivendum, caritatem, praeser-
tim cum omnino nulla sit causa peccandi. quae enim 53.1
cupiditates a natura proficiscuntur, facile explentur sine
ulla iniuria, quae autem inanes sunt, iis parendum non
est. nihil enim desiderabile concupiscunt, plusque in
ipsa iniuria detrimenti est quam in iis rebus emolu- 5
menti, quae pariuntur iniuria. Itaque ne iustitiam qui-
dem recte quis dixerit per se ipsam optabilem, sed quia
iucunditatis vel plurimum afferat. nam diligi et carum
esse iucundum est propterea, quia tutiorem vitam et
voluptatem pleniorem efficit. itaque non ob ea solum 10
incommoda, quae eveniunt inprobis, fugiendam inpro-
bitatem putamus, sed multo etiam magis, quod, cuius
in animo versatur, numquam sinit eum respirare, num-
quam adquiescere.